Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Μουσεία: Η τριπλή κυβερνητική αντιμεταρρύθμιση
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μουσεία: Η τριπλή κυβερνητική αντιμεταρρύθμιση

Μουσείο

Από το Σάββατο 14.1.2023 έχει αναρτηθεί προς διαβούλευση σχέδιο νόμου σχετικά με τον εκσυγχρονισμό της μουσειακής πολιτικής, ουσιαστικά την αποκοπή από το σώμα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας των πέντε μεγαλύτερων κρατικών μουσείων και τη μετατροπή τους σε ΝΠΔΔ.

Ασφαλώς δεν πρόκειται για κεραυνό εν αιθρία, αποτελεί εξάλλου κυβερνητική εξαγγελία από το καλοκαίρι του 2019.

Η αποκοπή των μουσείων από την Αρχαιολογική Υπηρεσία συνιστά μείζονα αρνητική εξέλιξη, που όσες φορές επανερχόταν στη δημόσια σφαίρα ξεσήκωνε πλήθος αντιδράσεων από τους εργαζομένους, από επιστημονικούς φορείς, από ειδικούς επιστήμονες.

Από το 1829 που ο Ιω. Καποδίστριας προχώρησε στην ίδρυση του πρώτου δημόσιου μουσείου, του Εθνικού Μουσείου Αιγίνης, με διευθυντή τον Α. Μουστοξύδη, συνδέοντας άρρηκτα το αρχαιολογικό έργο στη χώρα με τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, καμία κυβέρνηση δεν αποτόλμησε να αποκόψει την Αρχαιολογική Υπηρεσία από τη διαχείριση μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, με την εξαίρεση περιπτώσεων του Νέου Μουσείου Ακρόπολης ή του Μουσείου Κανελλοπούλου που εξαρχής ιδρύθηκαν ως ΝΠΔΔ.

Golden boys

Παρότι δεν έχει δημοσιευθεί μελέτη σκοπιμότητας-βιωσιμότητας, αξίζει να επισημάνουμε ότι από το σχέδιο νόμου προκύπτει μια τριπλή αντιμεταρρύθμιση: διοικητική, οικονομική, εργασιακή.

Διοικητική: Τα πέντε μουσεία δεν μετατρέπονται απλώς σε ΝΠΔΔ. Αποκτούν δικό τους όργανο διοίκησης - επταμελή Δ.Σ. και γενικό διευθυντή. Ουσιαστικά 40 άτομα θα διοριστούν με απόφαση του εκάστοτε υπουργού Πολιτισμού, με δυνητική θητεία έως 9 χρόνια και θα είναι υπεύθυνοι για κάθε ζήτημα λειτουργίας των μουσείων. Σήμερα τα πέντε μουσεία λειτουργούν ως διευθύνσεις του ΥΠΠΟΑ, με διευθυντή στέλεχος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας υψηλών προσόντων και διοικητικής επάρκειας. Με το σχέδιο νόμου ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος των Δ.Σ. επιλέγεται από τον εκάστοτε υπουργό Πολιτισμού «μεταξύ προσωπικοτήτων με συμβολή στον επαγγελματικό ή κοινωνικό χώρο αυτών». Γνωρίζουμε από την πρόσφατη εμπειρία ότι τέτοιου τύπου αόριστες διατυπώσεις ή οδηγούν σε τουλάχιστον επίμεμπτους διορισμούς ή αποτελούν πάρκινγκ για αποτυχημένους πολιτευτές ή εισάγουν ιδιώτες που θα αποφασίζουν για τη μουσειακή πολιτική της χώρας απόλυτα εξαρτώμενοι από το πολιτικό πρόσωπο που τους διόρισε.

Επίσης, τα διορισμένα Δ.Σ. θα προτείνουν την ίδρυση παραρτημάτων των μουσείων στο εσωτερικό και το εξωτερικό με σκοπό τον δανεισμό, την παρακαταθήκη, την ανταλλαγή και εξαγωγή αντικειμένων από τις συλλογές τους. Υπό το φως των τελευταίων συμφωνιών της κυβέρνησης με ιδιώτες συλλέκτες (συλλογή Στερν), του πλήθους των δημοσιευμάτων για τις μυστικές διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με το Βρετανικό Μουσείο για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, η προηγούμενη ρύθμιση ασφαλώς και δεν προοιωνίζεται ουδέν το αγαθό.

Μουσεία δύο ταχυτήτων

Οικονομική: Με το σ/ν δημιουργούνται μουσεία δύο ταχυτήτων. Τα μουσεία ΝΠΔΔ που ως πολιτιστικοί οργανισμοί δεν μπορούν να είναι αυτοχρηματοδοτούμενοι, αλλά θα διαχειρίζονται αυτοτελώς τα έσοδά τους, χρηματοδοτούμενα επιπλέον από τον τακτικό προϋπολογισμό και όλα τα υπόλοιπα δημόσια μουσεία. Με το υπάρχον σύστημα όλα τα έσοδα από μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους αποδίδονται στον ΟΔΑΠ, τον «κουμπαρά» του ΥΠΠΟΑ και αναδιανέμονται καλύπτοντας ανάγκες των μουσείων, των αρχαιολογικών χώρων, αποζημιώσεις για απαλλοτριώσεις, επιστημονικές εκδόσεις κ.λπ. Με το προτεινόμενο μοντέλο οικονομικής διαχείρισης, θα υπάρξει το παράδοξο να παρουσιάζεται το ΝΠΔΔ ως προσοδοφόρο, καθώς όλα τα έξοδα ακόμα και η μισθοδοσία του προσωπικού θα καλύπτεται από τον τακτικό προϋπολογισμό και τα διορισμένα Δ.Σ. θα διαχειρίζονται μόνο έσοδα. Από την άλλη, τα έσοδα των ΝΠΔΔ που δεν θα αποδίδονται στον ΟΔΑΠ θα δημιουργήσουν οικονομική τρύπα και επιπρόσθετη υποχρηματοδότηση, εκτός αν πιστεύει κάποιος ότι το ΥΠΠΟΑ έχει επαρκή χρηματοδότηση και δεν έχει ανάγκη των εσόδων που θα χάσει. Ουσιαστικά θα βρεθούμε μπροστά σε διπλή οικονομική αφαίμαξη για να ικανοποιηθεί το απολύτως φανταστικό δημιούργημα της οικονομικής αυτοτέλειας.

Εργασιακή: Παύουν οι εργαζόμενοι να αποτελούν σε πολλούς τομείς εργαζομένους του ΥΠΠΟΑ, καθώς, για παράδειγμα, ο πειθαρχικός έλεγχος σε α' και β' βαθμό θα ασκείται από τους γενικούς διευθυντές και τα Δ.Σ. και όχι από τα Πειθαρχικά Συμβούλια του ΥΠΠΟΑ, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα. Επίσης, υπεύθυνοι για τις υπηρεσιακές μεταβολές δεν θα είναι τα Υπηρεσιακά Συμβούλια στα οποία συμμετέχουν αιρετοί εκπρόσωποι των εργαζομένων, αλλά πάλι τα διορισμένα όργανα διοίκησης. Ακόμη, την 1η.11.2023 καταργούνται από τον Οργανισμό του ΥΠΠΟΑ 735 οργανικές θέσεις των ήδη υπηρετούντων στα μουσεία και δημιουργούνται 735 θέσεις στα ΝΠΔΔ, επιτείνοντας το πρόβλημα της υποστελέχωσης. Συνακόλουθα θα προκύψει οριστικός εγκλωβισμός των εργαζομένων στα ΝΠΔΔ.

Και στο βάθος... ιδιώτες

Η συζήτηση για την αποκοπή των πέντε μεγάλων δημόσιων μουσείων δεν είναι ένα ζήτημα συντεχνιακού ενδιαφέροντος. Φανερώνει μια πολιτική επιλογή που τελικά επιδιώκει όχι μόνο τη λειτουργία πολιτιστικών δομών με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, αλλά συνιστά πολιτική επιλογή για την αυτόβουλη απουσία του κράτους από το βασικό καθήκον της προστασίας και δημόσιας διαχείρισης των αρχαιοτήτων. Μετά τα μουσεία, σε δεύτερο χρόνο, με την ίδια επιχειρηματολογία θα προχωρήσει και η εκχώρηση της διαχείρισης αρχαιολογικών χώρων σε φορείς εκτός του Δημοσίου.

Στη δημόσια σφαίρα δεν έχουν αναδειχθεί επαρκώς ούτε τα προβλήματα που υπάρχουν και σχετίζονται με την έλλειψη οικονομικών πόρων, την υποστελέχωση, την ανάγκη για επαναπροσανατολισμό σε νέες μορφές διάχυσης του μορφωτικού και ψυχαγωγικού ρόλου των μουσείων. Αντίθετα, η αλλαγή του διοικητικού κελύφους παρουσιάζεται ως η μαγική λύση για όλα τα προβλήματα.

Χρειάζεται μια νέα πολιτική διαχείρισης κοινωνικά προσανατολισμένη του αρχαιολογικού πλούτου της χώρας, όπου τα μουσεία ως τόποι συνάντησης του κοινού και των ειδικών επιστημόνων θα έχουν κεφαλαιώδη σημασία.


* Ο Δέδες Λιώνης είναι αρχαιολόγος, πρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου υπαλλήλων υπουργείου Πολιτισμού Αττικής, Στερεάς και Νήσων

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL