Δεν θα παραθέσουμε εδώ την πληθώρα των ανακοινώσεων, παρεμβάσεων και ερωτήσεων στη Βουλή απέναντι στους εν κρυπτώ χειρισμούς της κυβέρνησης για τη συγκεκριμένη υπόθεση. Ούτε θα σταθούμε στους συνειρμούς που προκαλεί η ιδιωτική επίσκεψη του ίδιου του πρωθυπουργού στο σπίτι του Στερν στη Νέα Υόρκη προκειμένου να βρει μια «νομική οδό» πέρα από τις διεθνείς συμβάσεις που αφορούν τα προϊόντα αρχαιοκαπηλίας ή τις καταγγελίες της αρχαιολογικής κοινότητας για τη γνησιότητα κάποιων από τα αντικείμενα της αρχαιοκαπηλικής συλλογής. Όλα αυτά έχουν αναφερθεί και τεκμηριωθεί επαρκώς από τις ανακοινώσεις των αρμόδιων επιστημονικών φορέων.
Παρατηρώντας ωστόσο τις φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τα εγκαίνια της έκθεσης με τον κωμικοτραγικό τίτλο «Γυρισμός» των 15 κυκλαδικών ειδωλίων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (ΜΚΤ) στην Αθήνα, έρχεται στο μυαλό μας το ζοφερό μέλλον που ετοιμάζει η κυβέρνηση και για τα κρατικά μουσεία της χώρας. Η εν λόγω έκθεση, η οποία διαρθρώθηκε γύρω από το παρωχημένο, πρόχειρο και ανέμπνευστο μουσειολογικό σκεπτικό της «λευκής κουρτίνας» (επιδιώκοντας μάλλον ατυχώς τη νοηματική σύνδεση των εκθεμάτων με το λευκό του μαρμάρου) συνοδεύτηκε από έναν κατάλογο - επιτομή αντιεπιστημονικότητας και ολοκληρώθηκε με δεξίωση για λίγους και «υψηλούς» προσκεκλημένους, με τα αντίγραφα των αρχαίων αντικειμένων να φιγουράρουν ανάμεσα σε πιατέλες με εδέσματα και κεριά, εμπνευσμένη θαρρείς από έναν συνδυασμό αρχαιοελληνικού μεταξικού κιτς και «κρυφής γοητείας της μπουρζουαζίας». Την ίδια στιγμή, έξω από το κτήριο του Μουσείου, οι πολίτες και οι αρχαιολόγοι που διαμαρτύρονταν απωθούνταν βίαια από τις αστυνομικές δυνάμεις...
Για την Ιστορία, να θυμίσουμε ότι η κυβέρνηση της Ν.Δ. έχει εξαγγείλει τη διοικητική απόσπαση των μεγάλων κρατικών μουσείων από την Αρχαιολογική Υπηρεσία μέσω της μετατροπής τους σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), με στόχο την ιδιωτικοποίηση των μουσειακών λειτουργιών (εκθέσεις, φύλαξη, επικοινωνία και εκπαίδευση) από διορισμένα από την ίδια Διοικητικά Συμβούλια, με την ανάθεσή τους σε ιδιώτες, εργολάβους και ενοικιαζόμενο προσωπικό, μειώνοντας τα έσοδα του σχετικού ταμείου για την υποστήριξη της ανάδειξης, προβολής και αξιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς (Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων- ΟΔΑΠ/πρώην ΤΑΠΑ) και απειλώντας με κλείσιμο τα μικρότερα μουσεία της περιφέρειας.
Ήταν εξάλλου μία από τις πρώτες εξαγγελίες της στον τομέα του πολιτισμού αμέσως μόλις ανέλαβε τη διακυβέρνηση (μία άλλη ήταν η απόσπαση-καταστροφή των μοναδικών βυζαντινών αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης που δυστυχώς πραγματοποιήθηκε). Αν -προλάβει να - ευοδωθεί το κυβερνητικό σχέδιο για την μετατροπή των δημόσιων μουσείων σε ιδιωτικά ιδρύματα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι σημερινές ποιοτικές και καινοτόμες μουσειακές λειτουργίες θα καταλήξουν σε events αμφισβητούμενης επιστημονικότητας και σε κακόγουστες φιέστες για έναν κλειστό κύκλο συμμετεχόντων όπως αυτήν που είδαμε στο ΜΚΤ με αφορμή την «έκθεση» των αρχαιοκαπηλικής προέλευσης και αμφιβόλου γνησιότητας 15 ειδωλίων.
Η αντίδραση των εργαζομένων του ΥΠΠΟΑ στα παραπάνω σχέδια αντιμετωπίζεται από την υπουργό και την κυβέρνηση ως μια ενοχλητική συντεχνιακή παρέμβαση υποκινούμενη πάντα από τους «αριστερούς αρχαιολόγους». Κι επειδή η κ. Μενδώνη συνηθίζει να αποκαλεί απαξιωτικά συλλήβδην τους/τις αρχαιολόγους που εργάζονται στο υπουργείο της ως «συνδικαλιστές» (την ίδια στιγμή που η ίδια έχει ταυτιστεί απολύτως με το βαθύ παλαιοπασοκικό συνδικαλιστικό -και ελεγχόμενο από την Δικαιοσύνη- κατεστημένο του ΥΠΠΟΑ), αναμένουμε να μας υποδείξει κάποιον/α αρχαιολόγο εκτός του ΣΕΑ (από ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, ερευνητικούς φορείς, αρχαιολογικές σχολές κ.ά.) που να υπερασπίζεται τους χειρισμούς της στη συγκεκριμένη υπόθεση της αρχαιοκαπηλικής συλλογής Στερν. Δεν υπάρχει -ευτυχώς- κανένας/καμία.
* H Όλγα Σακαλή είναι αρχαιολόγος-μουσειολόγος στο ΥΠΠΟΑ, πρώην πρόεδρος ΣΕΑ
