Από την είδηση στην ουσία

Από την είδηση στην ουσία

Διακεκριμένος θεατρικός συγγραφέας της πρώτης γενιάς του μεταπολέμου, που αποκόλλησε το ελληνικό έργο από την άγονη, άχρωμη, λεγόμενη ηθογραφία, για να το «ανοίξει» σε ένα χώρο με τόξο ευρύτερο, από τον αστικό ρεαλισμό ώς τις παρυφές του παραλόγου και με κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα την ενεργό πολιτική συνείδηση, ο Στρατής Καρράς (1934-1992), χάραξε έναν δικό του δρόμο στο νεοελληνικό θέατρο, ιδίως με τα έργα του: «Οι νυχτοφύλακες», «Οι παλαιστές», «Ο συνοδός», «Οι μπουλουκτσήδες». Τι ξεχωριστό έχουν όμως οι «Παλαιστές» που μας απασχολούν σήμερα; Ας αφήσουμε καλύτερα να μιλήσει ο ίδιος ο συγγραφέας.

Σε προλογικό σημείωμά του, γράφει: «Προσπάθειά μου είναι να διερευνήσω και να εμπλουτίσω την πολύ παλιά μέθοδο της τέχνης του θεάτρου. Ψάχνοντας στα τυφλά, προχωρώ, πατώντας με σεβασμό στην παράδοση (...) Κάθε εξέλιξη έχει σαν αφορμή την παράδοση. Στη σημερινή ανανέωση παρατηρούμε την κλασική φόρμα του θεάτρου, σε τεχνική και σε θέμα, με σύγχρονα, βέβαια, εκφραστικά μέσα. Η ανανέωση αυτή στη μορφή είναι αυτό που ονομάζουμε 'Θέατρο του Παραλόγου'. Σαν περιεχόμενο - θέμα έχει την άρνηση και τη διαμαρτυρία εναντίον της 'Μεθόδου Τρόμου' που χρησιμοποιεί η παγκόσμια γκανγκστερικά οργανωμένη παρακοινωνία για την καταπίεση και την τελική υποταγή της ανθρώπινης ύπαρξης. Μαζί με αυτό το περιεχόμενο ξανά τοποθετείται το αιώνιο θέμα 'Άνθρωπος'. (...) Αναπόφευκτα το πρωτοποριακό ελληνικό έργο έχει τη μορφή και το περιεχόμενο του συγχρόνου παγκοσμίου θεάτρου. Βία, παγίδευση, εξευτελισμός της ανθρώπινης ύπαρξης, μέθοδος τρόμου, χάος (...) Έτσι έχουμε έργα εφιαλτικά - απαισιόδοξα. Μα η απαισιοδοξία στη σκηνή ουσιαστικά ενεργεί αισιόδοξα στην πλατεία. Τρέφει την απόφαση για δράση και αντίσταση εναντίον της καταπίεσης».

Με τον όρο το έργο να είναι πλήρες και εντελές, θα πρόσθετα. Να μιλά, όχι μόνο για όσα είναι, αλλά και για όσα μπορεί να γίνουν. Να ξεπερνά τη δημοσιογραφική είδηση και να ανάγεται στην ουσία. Τέτοιο διαχρονικά ενεργό έργο, αναμφισβήτητα, είναι οι «Παλαιστές» του Στρατή Καρρά. Δεν προσφέρει μόνο δημοσιογραφική πληροφορία, αλλά και γνώση.

Είδαμε την παράσταση των «Παλαιστών» στο Θέατρο «Πρόβα» της Μαίρης Ραζή και του Σωτήρη Τσόγκα. Η σκηνοθεσία του έμπειρου Παντελή Παπαδόπουλου δίνει άμεσα και αποτελεσματικά, χωρίς περιττά στοιχεία, την «ψίχα» του έργου δείχνοντας, όπως είναι και όπως μπορεί να είναι, την ωμή βία μιας ανερμάτιστης, τυφλής, ηλίθιας και αδίστακτης, τυχάρπαστης εξουσίας. Το ύφος είναι μιας «ρεαλιστικής, διαυγούς αλληγορίας», με εξαιρετικά πειστική τη διδασκαλία και απόδοση των ρόλων. Στους τέσσερις εισβολείς «παλαιστές» και στις τρεις γυναικείες φιγούρες της παθητικής αδράνειας αναγνωρίζουμε τα οικεία μας πρόσωπα - προσωπεία. Ο Τσόγκας δίνει εξαιρετικά τους υπόκωφα ασθματικούς ρυθμούς του παλαίμαχου παλαιστή «Εγνάτη». Η Μαίρη Ραζή «νοικοκυρεύει» έκτακτα τις «νοικοκυρίστικες» παύσεις και σιωπές της φιλήσυχης (όχι τόσο), νοικοκυράς «Αρχοντίας». Ο Κώστας Δαρλάσης παίζει στα δάχτυλα τον ψευδεπίγραφα «ευγενή» εισβολέα «Καζανόβα». Η Ιωάννα Μαλακατέ «πιάνει από τα (σγουρά) μαλλιά» τη «Ρόζα», με όσα συμβολίζει και δεν συμβολίζει το όνομά της. Ο «Αμφορέας» του Αντώνη Ζιώγα είναι ένα ανθρώπινο παλίμψηστο, από έξω «κύριος», από μέσα δήμιος. Η «Αντιγόνη» της νεότατης Ελένης Κερολάρη γίνεται ένα ηχείο ματαιωμένων λέξεων - προσδοκιών.

Απλά, λιτά τα σκηνικά - κοστούμια της Λαμπρινής Καρδαρά, καίριοι οι σχεδιασμοί φωτισμών του Ρίζου Τσιγάρη και η μουσική του Διονύση Τσακνή λειτουργική.