Μερικά πράγματα που συμβαίνουν κάποια στιγμή στη ζωή μας και τη φωτίζουν γίνονται σταθμοί, στυλοβάτες, σημεία αναφοράς" λέει ο Γιώργος Νταλάρας μιλώντας για το εμβληματικό "Άξιον Εστί" σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, που καλείται τώρα να ερμηνεύσει εκ νέου ανοίγοντας τον αφιερωματικό κύκλο της Λυρικής Σκηνής στον Μίκη Θεοδωράκη την Παρασκευή 29 και την Κυριακή 31 Οκτωβρίου.
Από τη δεκαετία του 1980 ο Γιώργος Νταλάρας αναμετριέται ερμηνευτικά με το "Άξιον Εστί". Το 1988 το πρωτοτραγούδησε στις δύο συναυλίες του Ηρώδειου με τον Μίκη στο πόντιουμ. "Αισθάνομαι μεγάλη τιμή που το πρωτοτραγούδησα υπό τη διεύθυνση του Μίκη". Έκτοτε ερμήνευσε το "Άξιον Εστί" σε όλο τον κόσμο. "Κάθε φορά προσεγγίζω τη σκηνή με το ίδιο δέος" παραδέχεται. Ήταν κι εκείνες οι δύο αφιερωματικές συναυλίες για τα 80χρονα του συνθέτη στο Μέγαρο Μουσικής, το 2005, υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Πυλαρινού, μαζί με τη "Ρωμιοσύνη". Ηχογραφημένες ζωντανά και οι δύο εκδοχές, διατρέχουν τις εποχές.
Έρχεται τώρα η τρίτη, ίσως, η πιο συγκινητική. "Σε μια τόσο φορτισμένη στιγμή, λίγες μέρες μετά την αναχώρηση του Μίκη, οι συναυλίες με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τον σπουδαίο Δημήτρη Πλατανιά, τον εξαιρετικό Γιώργο Γάλλο, υπό τη διεύθυνση του άξιου μαέστρου Στάθη Σούλη, με γεμίζουν συγκίνηση, ευθύνη και υπερηφάνεια" λέει ο κορυφαίος ερμηνευτής.
Σαν να τον έχει στοιχειώσει τον Νταλάρα αυτό το έργο. "Όταν πρωτοάκουσα το 'Άξιον Εστί', τη μουσική, την ποίηση, τον Μπιθικώτση, μπήκα στη διαδικασία της αναζήτησης μέσα από άλλους δρόμους" θυμάται. "Ανακάλυψα έναν καινούργιο κόσμο, που στα δύσκολα εφηβικά και μετά νεανικά μου χρόνια έμελλε να με παρηγορεί και να με δυναμώνει. Αυτό που άκουγα δεν έμοιαζε με τίποτα από αυτά που ήξερα στο τραγούδι, αλλά με έναν μαγικό τρόπο δεν ήταν μακρινό, δεν ήταν ξένο. Ήταν σε κοντινή απόσταση από την παράδοση και την ιστορία του τόπου μας μουσικά και ποιητικά" λέει.
Ταυτόχρονα δείχνει αυτή τη λεπτή, υποδόρια και ταυτοτική διασύνδεση του έργου με το συλλογικό φαντασιακό, τη ζωή και την ιστορία μας. "Το 'Άξιον Εστί' ως μεγαλυνάριο της Παναγίας και ως ψαλμός καθαγίασε τα τίμια δώρα. Το 'Άξιον Εστί' του Οδυσσέα Ελύτη και του Μίκη Θεοδωράκη λειτούργησε με τον ίδιο τρόπο σε μας τους απλούς ανθρώπους σαν θαύμα. Αυτός είναι και ένας άλλος λόγος που έκανε τον Μίκη Θεοδωράκη μεγάλο και αναντικατάστατο. Έφερε τη γλώσσα των ποιητών στο στόμα του λαού μας. Αυτά τα τραγούδια έγιναν κομμάτι της λειτουργικής ζωής του τόπου μας, της Ιστορίας μας".
Η συνεργασία του Γιώργου Νταλάρα με τον Μίκη Θεοδωράκη δεν εξαντλείται, βέβαια, στο "Άξιον Εστί". Ξεκίνησε από τα χρόνια της δικτατορίας, όταν το 1972 ο Γιώργος Νταλάρας, στο ξεκίνημα της καριέρας του, γνώρισε τον Μίκη Θεοδωράκη στο Παρίσι και ερμήνευσε τα "18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας" του Γιάννη Ρίτσου που κυκλοφόρησαν το 1974. Ακολούθησαν τα "Κόκκινο τριαντάφυλλο", "Εκείνος ήταν μόνος", "Ραντάρ", συναυλίες σε στάδια της Ελλάδας και στο εξωτερικό, κι εκείνες με τη Metropole Orcestra στο Ηρώδειο, δισκογραφημένη από την ΕCM, με τη Ρωσική Ορχήστρα Οσίποφ στους Δελφούς, συμμετοχή στην όπερα "Λυσιστράτη" στα Μέγαρα Μουσικής και Θεσσαλονίκης και στην Επίδαυρο και άλλες πολλές.
Η σχέση του ερμηνευτή με τον συνθέτη βαθιά. Επιβεβαιώνεται σε κάθε περίσταση.
