«Η σχέση μου με τη δραματοποίηση της ποίησης ξεκινάει ουσιαστικά από τη Μάτση Χατζηλαζάρου» λέει η Δήμητρα Κονδυλάκη, θεωρητικός θεάτρου, μεταφράστρια και σκηνοθέτις, θυμίζοντας μια ξεχωριστή παράσταση πριν από χρόνια, που έφερε την υπογραφή της. Η Δήμητρα συνεχίζει να αγαπά την ποίηση και, γοητευμένη από το σύμπαν του Edgar Lee Masters και της «Ανθολογίας του Spoon River», μετέφρασε, δραματοποίησε και σκηνοθέτησε σε μια παράσταση ορισμένα από αυτά τα ποιήματα, που υπό τον τίτλο «Spoon River Quartet» παρουσιάζονται για δύο Δευτερότριτα, 2, 3, 9 και 10 Νοεμβρίου στο Θέατρο Σταθμός.
«Τα ποιήματα αυτά, παρ' όλο που έχουν εκδοθεί το 1915, είναι πάρα πολύ σύγχρονα, καθώς μιλούν για πάρα πολύ αναγνωρίσιμες και οικίες ιστορίες ανθρώπων. Είναι γραμμένα πάνω στη φόρμα του επιτύμβιου επιγράμματος. Μελετητής της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και της Παλατινής Ανθολογίας, ο Masters θαύμαζε πολύ αυτά τα επιγράμματα. Έτσι, συνέθεσε κάποια ποιήματα - μονολόγους, που το καθένα αντιστοιχεί και σε ένα πρόσωπο το οποίο είναι νεκρό.
Όλη η δράση εξελίσσεται στο νεκροταφείο του Spoon River, μια επινενοημένη κοινότητα στα βάθη μιας αμερικανικής επαρχίας. Καθένα από τα πρόσωπα έχει μια ιδιότητα, ενώ τα περισσότερα από αυτά έζησαν διαφορετικά από ό,τι θα ήθελαν, αφού το κοινωνικό σύστημα συνέθλιβε τις επιθυμίες και την ταυτότητά τους» εξηγεί η μεταφράστρια και σκηνοθέτις.
Πρόκειται για ποιήματα που σχεδόν στην πλειονότητά τους μιλούν για το ανεκπλήρωτο, τη ματαίωση, για το τι θα θέλαμε αλλά δεν μπορέσαμε να είμαστε. Κι επειδή τα πρόσωπα μιλούν με μια απόσταση από τη ζωή, αυτό τους δίνει δύναμη να λένε πράγματα που όσο ήταν ζωντανά δεν μπορούσαν να πουν. Ο θάνατος στους περισσότερους από αυτούς οφείλεται στο λάθος που έκαναν, στο ότι δεν ακολούθησαν αυτό που ήθελαν.
Ένα κριτικό πορτρέτο της δυτικής κοινωνίας
Σύμφωνα με τη Δήμητρα Κονδυλάκη, όλα τα ποιήματα έχουν έναν δραματικό πυρήνα και αφηγούνται μια ιστορία με έναν πολύ πυκνό τρόπο. «Ο καθένας από τους ήρωες μιλάει μέσα από το πρίσμα της υποκειμενικότητάς του για τη ζωή που έχασε ο ίδιος, αλλά και ο άλλος. Σαν μια ακτινογραφία του κόσμου, ένα κριτικό πορτρέτο της δυτικής κοινωνίας. Ένα έργο για τη ζωή και όλη τη ματαίωση που ζεις, γιατί δεν τόλμησες να ζήσεις».
Η παράσταση περιλαμβάνει 27 ποιήματα και είναι χωρισμένη σε τέσσερις ενότητες, που αντιστοιχούν σε τέσσερις διαφορετικές κοινωνικές συνθήκες, όπως ο γάμος, ο έρωτας και η λαγνεία, η δικαιοσύνη και ο τρίτος δρόμος, «δηλαδή τι θα μπορούσε να είχε συμβεί εάν όλοι οι πρωταγωνιστές είχαν αποδεχθεί τον εσωτερικό τους διχασμό πηγαίνοντας κόντρα στο κοινωνικά αναμενόμενο. Αυτοί είναι και όλοι όσοι ακολούθησαν την πορεία τους αποδεχόμενοι την ταυτότητά τους».
Ο σκηνικός κόσμος της παράστασης ξεδιπλώνεται μέσα σε ένα επαρχιακό night club με το όνομα «Νοσταλγία», τη δεκαετία του 1950, «τελευταία στιγμή λάμψης του αμερικανικού ονείρου», όπου κινούνται όλοι οι χαρακτήρες.
«Οι νεκροί ήρωες του Spoon River, που δεν μπορούν να βρουν τη γαλήνη στον άλλο κόσμο, παρακαλούν τους ερμηνευτές να αφηγηθούν τις ιστορίες τους τραγουδώντας και χορεύοντας σε μουσικές φολκ, κάντρι, σουίνγκ κ.ά. Οι περφόρμερς καταλαμβάνονται από το πνεύμα των χαρακτήρων, αφηγούνται τις ιστορίες τους κι ένας κομπέρ εισάγει το κοινό σε αυτό το παράξενο σύμπαν» αποκαλύπτει η Δ. Κονδυλάκη, που συνεργάστηκε στη μετάφραση και τη δραματουργία με τον Κωνσταντίνο Τζήκα, στη μουσική με τον Τηλέμαχο Μούσα και τους ηθοποιούς Γιώργο Γιαννακάκο, Αντώνη Γκρίτση (voice over), Δαυίδ Μαλτέζε, Κατερίνα Μαούτσου και Δέσποινα Σαραφείδου.
