Του Ιλάν
Μεγάλωσε δίπλα σε έναν παππού που ήταν για χρόνια ο «πνευστός» του Μανώλη Χιώτη και σε δύο γιαγιάδες που τραγουδούσαν υπέροχα, αν και αυτοδίδακτες. Ξεκίνησε από νωρίς μαθήματα πιάνου με τον εκπαιδευτικό πατέρα του Γιώργο Καλκάνη, έναν ξεχωριστό μουσικό που συνδυάζει αβίαστα την κλασική του παιδεία με τις μικρασιάτικές του ρίζες.
Στη συνέχεια, βρέθηκε στο Ωδείο Αθηνών, ένα μάλλον «αυστηρό» γι’ αυτόν ωδείο. Εκεί όμως έχτισε τις γερές βάσεις στο δικό του μουσικό οικοδόμημα. Αργότερα, στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας, ξεκίνησε το κοντραμπάσο. Ακολούθησαν οι σπουδές του στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης της Θεσσαλονίκης και το δίπλωμα στο κοντραμπάσο, ενώ έζησε κάνοντας το μεταπτυχιακό του (MRes inCreative Music Technology) για ένα χρόνο στην Αγγλία. Οι σπουδές του όμως δεν τελειώνουν εκεί, γιατί: «Σπουδή είναι κάθε μέρα που περνάμε, είναι οι εμπειρίες κάθε στιγμής, είναι το διάβασμα ενός βιβλίου ή το ψάξιμο για νέες μουσικές».
Ένα διαρκές μουσικό ταξίδι
Μ’ έναν συχνά διαισθητικό τρόπο, ο Μιχάλης απολαμβάνει να αναζητά τις ρίζες του σε αυτοσχεδιαστικές παραδοσιακές μουσικές. Όταν όμως γράφει τη δική του μουσική, δεν σκέφτεται το ένα ή το άλλο είδος. Όλα μπλέκονται. Και τότε είναι που ξεπηδούν αυθόρμητα οι ιδέες. Αργότερα, σαν ένας απλός παρατηρητής, επιλέγει μιαν αυθεντική ιδέα για να δουλέψει πάνω σε αυτήν.
Στο μυαλό του δεν υπάρχει μόνο η αναζήτηση της καινοτομίας, της μουσικής πρωτοπορίας, αλλά «αυτό το κάτι» που τον δονεί, τον συγκινεί, τον ιντριγκάρει. Αυτό που ρέει και γεννάει μια ξεχωριστή μουσική, που πολλοί την εντάσσουν κάτω από την ετικέτα τής «World Jazz». Ο Μιχάλης όμως δεν νοιάζεται για τέτοιες «ταμπέλες» και δεν ανησυχεί που ο ίδιος δεν μπορεί να κατατάξει τη δική του δημιουργία.
Η γέννηση της κόρης του, αυτή η υπέρτατη προσωπική εμπειρία, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη συνθήκη που όλοι βιώνουμε, τροφοδοτούν την έμπνευση. Λίγο πριν τον ερχομό της, στη διαδρομή του προς το Λούβρο, μετά από μια εντυπωσιακή οπτικοακουστική έκθεση στο κέντρο τεχνών Πομπιντού αφιερωμένη στον Erik Satie, ένιωσε μια φόρτιση, μια δύναμη να τον εμπνέει σε νέες μουσικές αναζητήσεις.
Χρόνια πριν, στη μικρή πόλη του Scarborough, στη βρετανική επαρχία, όλα έμοιαζαν δύσκολα. Ταξιδεύοντας με το τραίνο, μ’ ένα κοντραμπάσο φορτωμένο στην πλάτη, αισθάνθηκε σαν ένα μυρμήγκι. Ένιωσε πόσο μικρός και πόσο μόνος μπορεί να νιώσει ένας νεοφερμένος στη Γηραιά Αλβιόνα μεταπτυχιακός φοιτητής από την Ελλάδα.
«Scarborough Tales»
Η αγωνία τού «πώς-θα-τη-βγάλω-τώρα-εδώ-μόνος-για-ένα-χρόνο» τον κατέκλυσε. Υπήρξε όμως η γενεσιουργός αιτία του «Scarborough Tales». Του πρώτου άλμπουμ του, που ηχογραφήθηκε εκεί, σαν αρχή, με τον ίδιο στο πιάνο και το κοντραμπάσο. Λίγους μήνες μετά, σ’ ένα στούντιο της Αθήνας συναντούσε το ney του Χάρη Λαμπράκη και τον Λευτέρη Ανδριώτη στην κρητική λύρα. Τους πλαισίωσαν ο Μιχάλης Μπακάλης με το νταούλι και τα πήλινα κρουστά του, το frame drum του Αλέξανδρου Αγγουριδάκη, o Χρήστος Παπαδόπουλος στο τσουμπούς και το σάζι, ο Θάνος Καζαντζής στα τύμπανα και ο Δημήτρης Παπαγεωργίου στο βιολί.
Στο άλμπουμ αυτό, που αποτυπώνει την πρώτη απόπειρα του Μιχάλη Καλκάνη για έναν ήχο προσωπικό, γεμάτο απ’ το groove της νιότης του και μ’ όλες τις επιρροές από την τζαζ εμπειρία και τις κλασικές σπουδές του, ξεχώριζε ένα παραδοσιακό θρακιώτικο τραγούδι. Στα «Δώδεκα ευζωνάκια» ηχογράφησε τη φωνή της γιαγιάς του την ώρα που έκανε δουλειές στο σπίτι. Μετά από έναν χρόνο, στην Αγγλία, θυμήθηκε αυτή την ηχογράφηση. Η φωνή της γιαγιάς ήταν «κουρδισμένη» σε τόνο και έτσι ο ξενιτεμένος εγγονός της μπορούσε να επέμβει και να προσθέσει τη δική του μουσική. Το τραγούδι αυτό αποτέλεσε την πρώτη απόπειρα να γράψει πάνω από μια «ηχογράφηση πεδίου», μια διαδικασία την οποία εξέλιξε στο δεύτερο άλμπουμ, το «World Echoes in Athens».
Ακολούθησε η ηχογράφηση τού «Parking Lot». Πρόκειται για έναν αυτοσχεδιασμό στο κοντραμπάσο, σε ένα υπόγειο πάρκινγκ της Κυψέλης με ιδανικό ήχο και φυσικό echo. Αυτό όμως υπήρξε η αφορμή για τη γνωριμία του με τον Σταύρο. Ο Λάντσιας εντυπωσιάστηκε από την ιδέα και το παίξιμό του. Μετά την πρώτη τους συνάντηση, ένα πολύωρο τζαμάρισμα, ήρθε η ιδέα να ηχογραφηθεί ζωντανά σε ένα κανονικό στούντιο, με τους δύο τους πλαισιωμένους από τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο με την τρομπέτα του και τον Μιχάλη Καπηλίδη στα τύμπανα.
“World Echoes in Athens”
Σαν να «ανοίγεις» για να χωρέσεις τον «άλλο» άνθρωπο
Ήταν μια πραγματικά ξεχωριστή εμπειρία ζωής για τον δημιουργό του αλλά και για τον ακροατή του. Ένα ταξίδι σε υπόγεια, σε χώρους που ο μέσος κάτοικος της αθηναϊκής μεγαλούπολης ούτε που θα μπορούσε να φανταστεί ότι υπάρχουν.
«Σε ένα πολύχρωμο σκηνικό, κάτω από συγκλονιστικές συνθήκες, μαζί με τον φωτογράφο Τάσο Βρεττό συναντήσαμε ανθρώπους κάθε φυλής, θρησκείας ή κουλτούρας», λέει ο δημιουργός ενός άλμπουμ που όταν έπεσε στα χέρια μου, με συγκίνησε βαθιά. Σε αυτό, ο Μιχάλης ξεχωρίζει για την πρωτοποριακή του ματιά και τη διάθεσή του να ρισκάρει, να ανακαλύψει νέους μουσικούς τόπους.
Αρχικά, υπήρξε το soundtrack της έκθεσης "Wor(th)ship" του Τάσου Βρεττού. Ο Μιχάλης κατέγραψε ηχητικά ένα ενδεικτικό τμήμα όσων μαρτυρεί η κάμερα του και, στη συνέχεια, επεξεργάστηκε μουσικά το υλικό ώστε να παρουσιαστεί στην έκθεση, σε ειδικά διαμορφωμένες ηχητικές εγκαταστάσεις.
«Όχι, δεν πήραμε τους μετανάστες να τους πάμε στο στούντιο. Πήγαμε στον χώρο τους, όπου και προσπαθήσαμε να πιάσουμε τον ήχο εκεί, σε μια προσπάθεια να διαφυλάξουμε την αυθεντικότητα. Με έναν απλό εξοπλισμό, καταφέραμε να πιάσουμε ένα μάλλον 'δυνατό' αποτέλεσμα, τόσο ατόφιο που τελικά υπερνικά τις όποιες ηχητικές ατέλειες. Αυτό που είχε μεγαλύτερη σημασία ήταν να μπορέσεις να 'αιχμαλωτίσεις' το κλίμα που γεννιέται από το συναίσθημα των συμμετεχόντων. Ήθελε προσοχή, γιατί η προσευχή είναι μια ιδιαίτερη, μια εύθραυστη προσωπική στιγμή για όλες τις θρησκείες. Ήταν ένα πολύ ιδιαίτερο 'ταξίδι' αυτό, στο οποίο δεν χρειαζόταν να είναι όλα τέλεια και γυαλισμένα».
Ήχοι και θρησκείες του κόσμου, στην Αθήνα
Συνοδοιπόρος και εμπνευστής του Μιχάλη Καλκάνη στο πρότζεκτ αυτό, ο διακεκριμένος φωτογράφος Τάσος Βρεττός, που κατέγραψε με τον φακό του ένα αόρατο δίκτυο στο σώμα της πόλης, σε υπόγεια διαμερίσματα, πολυκατοικίες και γκαράζ, γήπεδα και υπαίθριους δημόσιους χώρους,πλατείες και αυλές, ομάδες Βουδιστών, Μουσουλμάνων, Ινδουιστών και Χριστιανών διαφόρων δογμάτων και εθνικών προελεύσεων (Αιθίοπες, Αφγανοί, Αιγύπτιοι, Πακιστανοί, Νιγηριανοί, Σενεγαλέζοι, Φιλιππινέζοι, Ινδονήσιοι, Ιρακινοί κ.ά.).
"Κάποιες φορές ένιωσα αμηχανία, ίσως και φόβο. Οι πιο πολλές στιγμές ήταν σίγουρα στιγμές ηρεμίας και χαράς, ενός πρωτόγνωρου συναισθήματος: σαν να 'ανοίγεις' και να 'μεγαλώνει' ο εαυτός σου, για να χωρέσεις τον 'άλλο' άνθρωπο. Όσον δε αφορά στο κατά πόσο είμαστε φιλόξενοι στη διαφορετικότητα, το σίγουρο είναι ότι εγώ προσωπικά έγινα λίγο περισσότερο, μετά από αυτό το ταξίδι».
To πιο πρόσφατο κομμάτι του Μιχάλη, ηχογραφήθηκε και βιντεοσκοπήθηκε ζωντανά στο Antart Studio και έχει τίτλο «By Feel». Είναι εμπνευσμένο από ένα σόλο στο frame drum του γεννημένου στο Ντάλας του Τέξας πανεπιστημιακού δάσκαλου και τεχνίτη των κρουστών Glen Velez. Σ’ αυτό συμμετείχαν μερικοί από τους αγαπημένους του Έλληνες μουσικούς όπως ο Σωκράτης Σινόπουλος με την πολίτικη λύρα του, ο Βαγγέλης Καρίπης με το δικό του frame drum, ο Σταύρος Λάντσιας στο πιάνο και ο αδερφός του Μιχάλη, ο Χρήστος Καλκάνης, στο κλαρινέτο.
Προς έναν φρέσκο ευρωπαϊκό ήχο
Τον Μιχάλη Καλκάνη τον γοητεύει η μουσική του να βρίσκει αποδοχή από ένα κοινό που αναζητά την απόλαυση της σύντηξης διαφορετικών μουσικών πηγών. Μέσα από τις μουσικές του επιχειρεί την όσμωση της παραδοσιακής μουσικής με μελωδικά και άλλα καινοτόμα στοιχεία σαν το «field recording» - τις «επί πεδίου» ζωντανές ηχογραφήσεις αυθεντικών ήχων πλαισιωμένων από synths, sequencers και τ’ άλλα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας, αναζητώντας και στοχεύοντας σ’ έναν φρέσκο ευρωπαϊκό ήχο.
Το σχήμα του επιλέχθηκε ως «η νέα μουσική πρόταση» του Athens Technopolis Jazz Festival 2018, ενώ την επόμενη χρονιά συμμετείχε με μια ξεχωριστή εμφάνιση στο Summer Nostos Festival του ΚΠΙΣΝ με καλεσμένο τον κορυφαίο multi-instrumentalist και συνθέτη από τη Σιβηρία Nadishana. Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε και σε άλλα φεστιβάλ της Ελλάδας και της Κύπρου, ενώ τον Οκτώβριο το σχήμα του επιλέχθηκε πρώτο ανάμεσα σε 300 υποψηφιότητες για να εμφανιστεί στο Fira B Festivalτης Ισπανίας.
Τα τελευταία δύο χρόνια ο Μιχάλης Καλκάνης ζει με την οικογένειά του έξω από την «comfort zone» της γλυκιάς πατρίδας, στη Γενεύη. Μετά τον αρχικό χρόνο προσαρμογής, άρχισε να γνωρίζεται με την ντόπια σκηνή και να παίζει με μουσικούς απ’ όλον τον κόσμο, σ’ ένα κοινό που σέβεται και εκτιμά τα διαπολιτισμικά στοιχεία της μουσικής, σε χώρους -κλαμπ και φεστιβάλ- συχνά ιδανικά. Ταυτόχρονα, βλέπει από μια νέα οπτική γωνία τον τόπο που τον γέννησε και τις μουσικές του.
24 και 25 Ιουλίου
Live στην Αρχαία Επίδαυρο,
Οι κομβικές στιγμές της Ιστορίας που ζούμε και η αβεβαιότητα που μας περιβάλλει τον προκαλούν στο επόμενο βήμα, καθώς προσπαθεί να επικεντρωθεί στην καλή πλευρά της συγκυρίας. Να σπάσει τα «κουτάκια» που όλοι έχουμε μέσα μας και μας περιορίζουν. «Να εστιάσουμε στην εσωτερική μας ενέργεια, σε πράγματα που έχουν αξία». Στη συναυλία του στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου, ο Μιχάλης Καλκάνης επιχειρεί και πάλι κάτι ιδιαίτερο.
Στις 24 και 25 Ιουλίου λοιπόν, το Mihalis Kalkanis Group, με εξαίρετους μουσικούς και καλεσμένους τον Haig Yazdjian (φωνή και ούτι) και τον avant garde ηλεκτρικό κιθαρίστα Γιάννη Αναστασάκη, μας καλεί στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Ο συνδυασμός της ψυχεδέλειας των ηλεκτρικών μέσων του ενός αλλά και της παράδοσης που φέρνει με τον διακριτό του αυθεντικό τρόπο ο άλλος θα ωθήσουν τις νέες και τις παλιές συνθέσεις του Καλκάνη αλλά και τραγούδια της αρμένικης διασποράς σε ένα κοινό που θα φτάσει γεμάτο προσμονή στο κοίλον του Αργολικού θεάτρου. Παρασκευή και Σάββατο 24 και 25 Ιουλίου.
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.