Η επιλογή του τόπου του Συμποσίου ήταν βαθιά συμβολική. Τα Καβάφεια 2017, μετά από ένα διάλειμμα λόγω... δυσπραγίας, διοργανώθηκαν φέτος εντός της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, δυο βήματα από το σπίτι του ποιητή, σε έναν χώρο πολύφερνο για κάθε πνευματική διοργάνωση. Και οι παρεμβάσεις για το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη ήταν στην πλειονότητά τους ενδιαφέρουσες και κάποιες ιδιαίτερα επίκαιρες, με κοινή την πεποίθηση ότι η ενασχόληση με τον ποιητή σήμερα είναι πολύ πιο έντονη και πολύ πιο... οικουμενική απ’ ό,τι είκοσι χρόνια νωρίτερα. Μάλιστα, ο πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τσουκαλάς υποστήριξε ότι η ποίηση του Καβάφη ενεργοποιεί τα τελευταία χρόνια το οικουμενικό ενδιαφέρον και λόγω κρίσης, καθώς ο ποιητής έχει “μια αποστασιοποιημένη ειρωνική ματιά απέναντι στα πράγματα”, όπως “αποστασιοποιημένη ματιά έχουμε κι εμείς, οι οποίοι πάσχουμε από νωχέλεια”.
Η πρώτη πράξη των φετινών Καβάφειων, πάντως, ανέβηκε στο Κάιρο, στην όπερα της πόλης, με την απονομή του Βραβείου Καβάφη σε δύο Αιγύπτιους συγγραφείς, τον ποιητή Μοχάμεντ Αλ Σαχάουι και τον πεζογράφο Σοναλλά Ιμπραήμ. Και ήταν, διά της τεθλασμένης, μια πράξη πολιτική, χάρη στην ευχαριστήρια ομιλία του δεύτερου. Ο γηραιός αριστερός διανοούμενος δήλωσε ότι πριν από 14 χρόνια αρνήθηκε να αποδεχθεί το αιγυπτιακό κρατικό βραβείο που θέλησαν να του απονείμουν, “για να μη το πάρει από ένα δικτατορικό καθεστώς” (σ.σ.: επί Χόσνι Μουμπάρακ). Όχι ότι τώρα υπάρχει δημοκρατία στην Αίγυπτο, πλην όμως πρόκειται για το διεθνές βραβείο Καβάφη και νιώθει πολύ περήφανος γι’ αυτό. Ο Σοναλλά έκανε έκκληση να αφεθούν ελεύθεροι “όλοι οι κρατούμενοι γνώμης, οι φυλακισμένοι εργάτες της υφαντουργίας, οι πολιτικοποιημένοι φίλαθλοι” και μίλησε για την κοινή καταπίεση που υφίστανται οι λαοί της Ελλάδας και της Αιγύπτου από τις επιταγές του ΔΝΤ . Κι όλα αυτά έχοντας στο πλάι του τον υφυπουργό Πολιτισμού της Αιγύπτου, ο οποίος... σφύριζε αδιάφορα.
Το Λογοτεχνικό Συμπόσιο για τον Καβάφη, το υπ’ αριθμόν 14, αφιερωμένο φέτος στον Κωστή Μοσκώφ, που το καθιέρωσε, έγινε μέσα στη... διάδοχο ενός από τα επτά θαύματα του κόσμου, στο εκπληκτικό συγκρότημα της νέας Βιβλιοθήκης στην Αλεξάνδρεια. Για τον Μοσκώφ μίλησαν ο πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ο οποίος προχώρησε σε μια σύγκριση μεταξύ Θεσσαλονίκης και Αλεξάνδρειας, των δύο πόλεων που σφράγισαν τον “πρωτοπόρο της πολιτιστικής διπλωματίας”, ο διευθυντής των ΑΣΚΙ Κωστής Καρπόζηλος, ο οποίος αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην “τομή” που έφερε ο Μοσκώφ το 1973 στην ιστοριογραφία της εποχής με το βιβλίο του “Θεσσαλονίκη, η τομή της μεταπρατικής πόλης”, ο Άραβας συγγραφέας Βαχίντ ελ Ταουίλα -με μια συγκινητική παρέμβαση με τίτλο “Μοσκώφ μην αργήσεις...”- και ο υφυπουργός Παιδείας Κώστας Ζουράρις.
Το Συμπόσιο συνεχίστηκε με συνεδρίες για τη θέση του Καβάφη στην ελληνική ποιητική ζωή, με ομιλητές τον Παντελή Μπουκάλα (Καβάφης ο Αλεξανδρινός και Παλλαδάς ο Αλεξανδρεύς: οι ποιητικές πιθανότητας μιας γνωριμίας), τον Γιάννη Παπαθεοδώρου (Από τον Νάσερ στον Μπερλινγκουέρ: ο “πολιτικός Καβάφης” στα χρόνια της μεταπολίτευσης), την Ελένη Παπαργυρίου (Καβάφης και εικόνα) και τη Βασιλική Δημουλά (Χριστιανισμός και σάρκα στο έργο του Καβάφη), για τη διεθνή απήχηση της ποίησης του Καβάφη, με κέντρο βάρους τον αραβικό κόσμο (ομιλητές ήταν ο ποιητής Ρεφάατ Σαλάμ, ο καθηγητής Σακέρ Μούσα αλί Μούσα και ο μεταφραστής Σαμουήλ Μπισσάρας), για την ποίηση του Καβάφη “πριν και μετά” (με ομιλητές τους καθηγητές Στάθη Γουργουρή, Δημήτρη Δημηρούλη και Δημήτρη Παπανικολάου), καθώς και για την ποίηση του Καβάφη σε καιρούς κρίσης ( με ομιλητές τον ποιητή Δημήτρη Δασκαλόπουλο, τον καθηγητή Γεώργιο Παπαναστασίου και τον διευθυντή της “Εφημερίδας των Συντακτών”, Νικόλα Βουλέλη). Οι λιγοστές λέξεις που χωρά μια σελίδα εφημερίδας δεν αρκούν για την παρουσίαση των παρεμβάσεων και δεσμευόμαστε να σας ενημερώσουμε μόλις βγουν τα πρακτικά του συμποσίου.
Τα «Καβάφεια 2017» διοργανώθηκαν από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, σε συνεργασία με το Ελληνικό Παράρτημα των «Φίλων της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας» και με την υποστήριξη των υπουργείων Πολιτισμού Αιγύπτου και Ελλάδας, της Όπερας του Καΐρου και του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου. Την απουσία της υπουργού Πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου -λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων- ισοφάρισαν με το παραπάνω με την παρουσία τους η αντιπρόεδρος της Βουλής Τασία Χριστοδουλοπούλου κι ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος.
24 πίνακες- 24 ποιήματα
Στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας εγκαινιάστηκε, παράλληλα με το 14ο Συμπόσιο και η έκθεση της Άννας Φιλίνη, με 24 πίνακες εμπνευσμένους από ισάριθμα ποιήματα του Καβάφη. Η δημιουργός, που υποστηρίζει ότι “ο Καβάφης σκηνοθετεί την ποίησή του”, θέλησε να απεικονίσει τις μορφές των ηρώων του ποιητή πλάι στις σκηνές του δράματος. Προσπάθησε να απεικονίσει “τον κόσμο που ενδιαφέρει τον Καβάφη”. Κι ήταν βαθιά συγκινημένη, επειδή αξιώθηκε να δει τα έργα της -που ολοκληρώθηκαν το 2013, 80 χρόνια μετά τον θάνατο του ποιητή- να εκτίθενται στην Αλεξάνδρεια: “Αυτές τις μέρες ζω ένα όνειρο χρόνων”.