Η παραίτηση Δημητριάδη είναι εξαιρετικά σοβαρό πλήγμα στην εικόνα της κυβέρνησης. Δεν έχει να κάνει μόνο με τις παρακολουθήσεις. Η κρίση αυτή είναι το αποκορύφωμα του θεσμικού εκτραχηλισμού που χαρακτηρίζει το πρωθυπουργικό σύστημα Μητσοτάκη από την πρώτη στιγμή που ήρθε στα πράγματα. Πρώτα με τις παρεμβάσεις στις Ανεξάρτητες Αρχές και στον Ποινικό Κώδικα, κατόπιν με τις διώξεις εναντίον εισαγγελέων Διαφθοράς και δημοσιογράφων και πρόσφατα με τις παρακολουθήσεις. Εκεί λογικά θα εστιάσει και η αντιπολίτευση.
Πανικόβλητη διαχείριση
Η παραίτηση Δημητριάδη δεν έρχεται ουρανοκατέβατη, αφού η κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα έχει εκτεθεί σε βαθμό γελοιοποίησης για την υπόθεση των υποκλοπών. Το αξιοπερίεργο είναι ότι το πρωί της Παρασκευής εμφανίστηκε να υποχωρεί άτακτα σε ένα ζήτημα το οποίο μέχρι την προηγούμενη μέρα φαινόταν να το διαχειρίζεται, έστω και αν η πολιτική πίεση που δεχόταν ήταν μεγάλη. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός από την πίεση της αντιπολίτευσης, υπήρξαν και πρόσθετοι παράγοντες που καθόρισαν την εξέλιξη - πιθανότατα μετά από σύγκρουση και κρίση στο εσωτερικό του Μαξίμου. Σημαίνει επίσης ότι η απομάκρυνση Δημητριάδη επιλέχτηκε -και μάλλον βεβιασμένα- ως η τακτική που θα είχε το μικρότερο κόστος.
Ο πανικός είναι έκδηλος. Η κυβερνητική διαρροή για τον Δημητριάδη αποδίδει με θρασύτατο τρόπο την παραίτησή του στην τοξικότητα της αντιπολίτευσης και προσπαθεί να την υποβαθμίσει με το ανεκδιήγητο ότι στις ΗΠΑ σε τέτοιου είδους θέσεις μένεις έναν, το πολύ ενάμιση χρόνο. Αντιθέτως, στην επίσημη ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού για την παραίτηση του διοικητή της ΕΥΠ αναφέρεται ότι οφείλεται σε κάποια παρακολούθηση που γινόταν μεν με εισαγγελική εντολή, χωρίς όμως να έχει ενημερωθεί το Μαξίμου. Το ότι προσπαθούν αγωνιωδώς να διαχωρίσουν τις δύο παραιτήσεις, κόντρα σε κάθε κοινή λογική, σημαίνει, στην πράξη, ότι αδυνατούν να διαχειριστούν το θέμα.
Ποιο είναι όμως το θέμα; Όπως προκύπτει από τα ρεπορτάζ, η ΕΥΠ φέρεται να παρακολουθούσε με εισαγγελική εντολή και τον Ν. Ανδρουλάκη, και πάλι για λόγους ασφαλείας, που δεν είναι καθόλου προφανείς. (Κάτι αξιοθρήνητες διαρροές ότι ο Ανδρουλάκης παρακολουθείτο ως ενδεχόμενος πράκτορας των Κινέζων μόνο θυμηδία και δέος για την κατάντια του Μαξίμου μπορούν να προκαλέσουν.) Φαίνεται ότι αυτό επρόκειτο να βγει στη δημοσιότητα και η κυβέρνηση κινήθηκε για να το προλάβει. Και δεν θα πρέπει να μας προκαλέσει έκπληξη αν μαθευτεί ότι υπήρξαν και πιέσεις από την ευρωπαϊκή πλευρά: η παρακολούθηση ενός ευρωβουλευτή από την κυβέρνηση της χώρας του δεν είναι κάτι που περνάει έτσι ασχολίαστο.
Τα ερωτήματα
Κάθε προσπάθεια της κυβέρνησης να κλείσει την υπόθεση ανοίγει πρόσθετα ερωτήματα. Αν η ΕΥΠ έκανε τέτοιου είδους παροκολουθήσεις χωρίς να έχει ενημερώσει το Μαξίμου, ο Δημητριάδης ήταν ενήμερος ή όχι; Προφανώς και ήταν, αλλιώς δεν δικαιολογείται η παραίτησή του. Αν ήταν ενήμερος, ο χειρισμός είναι ατυχής καθώς κανένας δεν πρόκειται να πιστέψει ότι ο Δημητριάδης έκανε παρακολουθήσεις από βλακεία η για δικό του λογαριασμό. Ο Δημητριάδης είναι το δεξί χέρι του Μητσοτάκη και ο διοικητής της ΕΥΠ άμεσο όργανό του, που τοποθετήθηκε μάλιστα με άκρως αντιθεσμικό τροπο. Αν ο Μητσοτάκης ισχυριστεί ότι δεν ήξερε, βλακεία και ανικανότητα θα έχει παραδεχτεί και όχι εντιμότητα. Δεν υπάρχει δικαιολογία αν το επιτελικό κράτος λειτουργεί έτσι κάτω από τη μύτη του. Και μάλιστα τα μέλη της οικογένειάς του.
Σε κάθε περίπτωση, είναι δύσκολο και προσβλητικό για τη νοημοσύνη της κοινής γνώμης να υπερασπίζεται η κυβέρνηση την αθωότητά της. Δυο μήνες ο Οικονόμου παρίστανε τον ανήξερο για την παρακολούθηση Κουκάκη. Η ΕΥΠ το ίδιο. Αλλά ο διοικητής της άλλαξε στάση και το παραδέχτηκε στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Άρα ώς τότε η κυβέρνηση και οι υπηρεσίες κρύβονταν. Ο Κοντολέων είπε ότι ο Κουκάκης παρακολουθείτο με εισαγγελική εντολή κατόπιν αιτήματος άλλης χώρας, η εισαγγελική εντολή όμως λέει ότι ο Κουκάκης τίθεται υπό παρακολούθηση για λόγους εθνικής ασφαλείας. Ο Κοντολέων δεν απάντησε γιατί η παρακολούθηση αυτή σταμάτησε, όχι όταν το ζήτησε η ξένη χώρα αλλά όταν ο Κουκάκης απευθύνθηκε στην ΑΔΑΕ. Και η κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει γιατί μπλόκαρε με τροπολογία την ενημέρωση του Κουκάκη. Ο δε Γ. Γεραπετρίτης, στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, καθησύχαζε ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα πιο αυστηρά πλαίσια για τις νόμιμες παρακολουθήσεις. Έχει ξεκάθαρα επιχειρήσει συγκάλυψη, δεν μπορεί, συνεπώς, να παριστάνει τον ανήξερο. Πολύ περισσότερο τώρα, που βγαίνει στη φόρα ότι παρακολουθείτο και ο Ανδρουλάκης.
Το Predator
Το ασφαλές καταφύγιο της κυβέρνησης είναι ο ισχυρισμός ότι οι παρακολουθήσεις αυτές έγιναν νόμιμα και με εισαγγελική εντολή. Δεν υπάρχει πειστική εξήγηση για τους λόγους εθνικής ασφαλείας που τις επέβαλαν (και σε αυτό το σημείο είναι έκθετος και ο εισαγγελέας που τις υπέγραψε). Οι πραγματικοί λόγοι είναι προφανώς άλλοι. Η παρακολούθηση Κουκάκη γεννά σοβαρότατο συνταγματικό θέμα και θέμα διαφάνειας - αφού ο δημοσιογράφος ερευνούσε τραπεζικά σκάνδαλα. Στην περίπτωση του Ανδρουλάκη το θέμα είναι και πολιτικό - οι μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούν έναν πολιτικό αντίπαλο της κυβέρνησης. Επιπλέον έχουμε δύο περιπτώσεις ανθρώπων που παρακολουθούνται από την ΕΥΠ με εισαγγελική εντολή και μόλις η παρακολούθηση αυτή σταματάει, ξεκινά η παρακολούθησή τους με το λογισμικό Predator. Αλλά επ' αυτού η κυβέρνηση δηλώνει ότι δεν έχει ιδέα. Δεν ξέρει το Predator, δεν βρίσκεται στη διάθεση των μυστικών υπηρεσιών, δεν χρησιμοποιείται, λένε. Δηλαδή δύο άνθρωποι άσχετοι μεταξύ τους παρακολουθούνται με την ίδια ρουτίνα, αλλά η κυβέρνηση αναλαμβάνει την ευθύνη μόνο για όσα μπορεί να ισχυριστεί ότι έγιναν νόμιμα. Ποιον κοροϊδεύουν;
Μετά από όλα αυτά, η κυβέρνηση Μητσοτάκη εμφανίζεται να παραδέρνει κλονισμένη από ένα χοντρό θεσμικό ζήτημα. Το πλήγμα είναι πολύ σοβαρό, ειδικά σε μια περίοδο που η κοινωνική δυσαρέσκεια λόγω της ακρίβειας εντείνεται. Αν οι κραδασμοί δεν απορροφηθούν, οι εκλογές είναι πλέον πολύ πιθανές. Μόνο που η κυβέρνηση θα έχει συρθεί σε αυτές, χωρίς να έχει πλέον την πρωτοβουλία. Και σε αυτή την περίπτωση, ό,τι παροχές και να κάνει, μόνο την καταρρακωμένη αξιοπιστία της και την αγωνία της θα εκθέτει.
