Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
16.2°C20.7°C
2 BF 53%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
17 °C
15.2°C17.7°C
1 BF 74%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.0°C18.0°C
2 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.9°C15.9°C
0 BF 55%
Εργατική Πρωτομαγιά / Ο Μάης του 1886 που συγκλόνισε το Σικάγο, την Αμερική και τον κόσμο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Εργατική Πρωτομαγιά / Ο Μάης του 1886 που συγκλόνισε το Σικάγο, την Αμερική και τον κόσμο

σικαγο

Εκατό χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση, γίνεται στο Παρίσι το 1889 (14-21 Ιουλίου) το ιδρυτικό Συνέδριο της 2ης Διεθνούς. Εκεί η 2η Σοσιαλιστική Διεθνής, στις 20 Ιουλίου, ανακήρυξε την Πρωτομαγιά Διεθνή Ημέρα των Εργατών, τιμώντας την εξέγερση των εργαζομένων του Σικάγου τον Μάιο του 1886, τρία χρόνια νωρίτερα.

Βρισκόμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα. Η εργατική τάξη έχει ξεκινήσει τον αγώνα για το οκτάωρο. Διαμορφώνεται το αίτημα για 8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ξεκούραση, 8 ώρες ελεύθερος χρόνος. Την 1η Μαΐου του 1886 τα εργατικά συνδικάτα διαδηλώνουν στο Σικάγο και σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ για το οκτάωρο. Η απόφαση για απεργιακές κινητοποιήσεις την 1η Μαΐου στο Σικάγο πάρθηκε το 1884 στο συνέδριο της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας. Είχαν προηγηθεί διεκδικήσεις εργατών στον Καναδά το 1872. Οι εργάτες δούλευαν τότε από 10 μέχρι και 16 ώρες την ημέρα. Το Σικάγο είναι μια αναπτυσσόμενη και βιομηχανοποιημένη πόλη.  Έχει πάνω από 1.200 εργοστάσια με περισσότερους από 350.000 εργαζόμενους, η μεγάλη πλειονότητα των οποίων είναι μετανάστες.

Την Πρωτομαγιά γίνεται μεγάλη συγκέντρωση από 90.000 εργάτες. Το σχέδιο των συνδικάτων ήταν να επεκταθεί η διαμαρτυρία χρονικά. Στις 3 Μαΐου η απεργία σε ένα εργοστάσιο τελειώνει βίαια. Αστυνομία και μπράβοι του εργοστασίου διαλύουν τους απεργούς για να μπουν οι απεργοσπάστες. Τέσσερις εργάτες νεκροί και πολλοί τραυματίες. Την επόμενη ημέρα, 4 Μαΐου, οργανώνεται ειρηνική συγκέντρωση στην πλατεία Χίμαρκετ, που πνίγηκε στο αίμα. Οι ομιλίες γίνονται κανονικά και πιάνει βροχή. Γύρω στις 10 το βράδυ οι συγκεντρωμένοι έχουν αρχίσει να διαλύονται, αφού η βροχή δυναμώνει. Στο βήμα βρίσκεται ο τελευταίος ομιλητής και στην πλατεία παραμένουν μερικές εκατοντάδες. Τότε, ομάδα 180 οπλισμένων αστυνομικών έφτασε στην πλατεία με σκοπό να διαλύσει την εναπομείνασα συγκέντρωση. Ο επικεφαλής καλεί τους συγκεντρωμένους να φύγουν για τα σπίτια τους. Ο ομιλητής από το βήμα λέει ότι η συγκέντρωση είναι ειρηνική. Ξαφνικά έσκασε μια χειροβομβίδα. Η έκρηξη έγινε στο σημείο που ήταν οι αστυνομικοί. Τραυματίστηκαν 67, οι 7 πέθαναν στη συνέχεια από τα τραύματα. Η αστυνομία ανοίγει πυρ κατά των συγκεντρωμένων σκοτώνοντας ανθρώπους και τραυματίζοντας περισσότερους από 200. Η επίσημη καταγραφή είναι 4 νεκροί, χωρίς να υπολογίζει πόσοι τραυματίες πέθαναν στη συνέχεια.

Για τη χειροβομβίδα κατηγορήθηκαν χωρίς κανένα στοιχείο οκτώ αναρχοσυνδικαλιστές από τους οργανωτές της διαδήλωσης, οι περισσότεροι Γερμανοί μετανάστες. Η δίκη κατέληξε με συνοπτικές διαδικασίες στην καταδίκη σε θάνατο όλων, πλην ενός που καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλακή. Η υπεράσπιση υποστήριξε ότι είναι όλοι αθώοι και η χειροβομβίδα ήταν προβοκάτσια από τους μπράβους συγκεκριμένου γραφείου ντετέκτιβ που τους προωθούσε στα εργοστάσια για τη συγκρότηση του απεργοσπαστικού μηχανισμού.  Έγινε έφεση. Ο κυβερνήτης μετέτρεψε σε ισόβια δύο θανατικές ποινές.  Ένας αυτοκτόνησε. Οι άλλοι 4 οδηγήθηκαν στην αγχόνη τραγουδώντας τη “Μασσαλιώτιδα”. Η δίκη των “8” είναι μία από τις μεγαλύτερες υποθέσεις κακοδικίας στις ΗΠΑ. Το 1893, επτά χρόνια αργότερα, ο κυβερνήτης του Ιλινόις παραδέχτηκε ότι και οι 8 ήταν αθώοι. Μέχρι τώρα παραμένει ανεξακρίβωτο ποιος ήταν ο δράστης που έριξε τη χειροβομβίδα.

Η καθιέρωση του οκτάωρου

Πέρασαν 33 χρόνια από την εξέγερση στο Σικάγο το 1886 και 30 χρόνια από την καθιέρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς το 1889 στο ιδρυτικό συνέδριο της 2ης Διεθνούς για να καθιερωθεί το οκτάωρο και όχι βέβαια να εφαρμοσθεί. Αυτό έγινε το 1919 στα Συνέδρια Ειρήνης που τερμάτισαν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Την παρακολούθηση της γενίκευσης της οκτάωρης εργασίας στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο ανέλαβε το Διεθνές Γραφείο Εργασίας.

Είχε προηγηθεί ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918), η Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία (1917) και οι εξεγέρσεις σε Γερμανία και Ουγγαρία (1919). Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που υπέγραψαν τη συμφωνία του 1919. Το πώς, πότε και κατά πόσο εφαρμόστηκε είναι άλλο κεφάλαιο...

Η καθιέρωση του πενθήμερου και της εργασίας των 40 ωρών για όλους τους εργαζόμενους έγινε στην Ελλάδα το 1984. Σήμερα -136 χρόνια από το Σικάγο, 133 από τη 2η Διεθνή και 103 χρόνια από την καθιέρωση του οκτάωρου το 1919- το τι γίνεται στη χώρα μας και στον κόσμο με τη μονόπλευρη διευθέτηση των εργασιακών σχέσεων, το ωράριο, τις συλλογικές συμβάσεις, τον ελεύθερο συνδικαλισμό, την μαύρη εργασία κ.ά. αποτελεί επίσης ένα άλλο κεφάλαιο. Αυτό της ιστορίας του σύγχρονου καπιταλισμού και του νεοφιλελευθερισμού...

ΕΑΜ

Οι Εργατικές Πρωτομαγιές στην Ελλάδα που έμειναν στην Ιστορία

Η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην Ελλάδα είχε καθαρά συμβολικό χαρακτήρα. Οργανώθηκε το 1892 από τον σοσιαλιστή Σταύρο Καλλέργη. Συμμετείχαν περίπου 30 που ήταν κοντά ή στον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη. Την επόμενη χρονιά, το 1893, στις 2 Μαΐου έγινε η πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά στην Αθήνα, όπου διαδήλωσαν 2.000 άτομα. Πρωτοβουλία και τώρα του Καλλέργη. Τα αιτήματα ήταν Κυριακή αργία, οκτάωρο και κρατική ασφάλιση στους “παθόντες εν τη εργασία”. Το 1894 έγινε επίσης μεγάλη συγκέντρωση, με συμμετοχή 6.000 ατόμων... Να σημειωθεί εδώ η ανάπτυξη της καπνοκαλλιέργειας στην Ελλάδα και η αντίστοιχη αύξηση του αριθμού των καπνεργατών. Η πρώτη απεργία στον τότε υπό οθωμανική διοίκηση ελληνικό χώρο έγινε Πρωτομαγιά του 1888 στη Δράμα με κύριο αίτημα τις 10 ώρες εργασία.

Μετά το 1894 ακολούθησαν 17 χρόνια σιωπής μέχρι το 1911, όταν έγιναν πάλι εκδηλώσεις για την Εργατική Πρωτομαγιά. Την 1η Μαΐου του 1911 η Φεντερασιόν οργάνωσε στη Θεσσαλονίκη συγκέντρωση. Οι αστυνομικές δυνάμεις συνέλαβαν τους πρωτεργάτες, μεταξύ των οποίων και τον Μπεναρόγια, ο οποίος εξορίζεται στη Σερβία. Την ίδια χρονιά, συγκέντρωση οργανώθηκε και στην Αθήνα στο Μετς με πρωτοβουλία της σοσιαλιστικής ομάδας του Νίκου Γιαννιού και με σύνθημα 8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνο. Από το 1912 μέχρι το 1919 υπάρχει πάλι διακοπή. Τότε οργανώθηκαν ξανά εκδηλώσεις από τη ΓΣΕΕ, που είχε ιδρυθεί τον Νοέμβριο του 1918. Μία εβδομάδα αργότερα από την ίδρυση της ΓΣΕΕ, στις 17-23 Νοεμβρίου έγινε στον Πειραιά το ιδρυτικό συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ - μετέπειτα ΚΚΕ). Η Πρωτομαγιά του 1924 στην πλατεία Θεάτρου στην Αθήνα ήταν η πρώτη ματωμένη Πρωτομαγιά.  Ένας νεκρός και 17 τραυματίες. Ο εργάτης Σωτήρης Παρασκευαΐδης είναι ο πρώτος νεκρός σε πρωτομαγιάτικη εκδήλωση.

ΡΙΤΣΟΣ
Ο θρήνος της μάνας που κλαίει γονατιστή πάνω από το πτώμα του 25χρονου γιου της Τάσου Τούση, όπως αποτυπώθηκε στη συγκλονιστική φωτογραφία που δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα του Ριζοσπάστη και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης του Γιάννη Ρίτσου για τον «Επιτάφιο»

Σταθμός στην ιστορία της Εργατικής Πρωτομαγιάς είναι το 1936. Είχε προηγηθεί το κραχ του 1929 και η στάση πληρωμών το 1932. Από τον Φεβρουάριο του 1936 οι εργάτες στη Θεσσαλονίκη έχουν ξεσηκωθεί. Στις 4 Μαΐου πραγματοποιείται συγκέντρωση και πορεία καπνεργατών. Είναι 5.000. Γίνονται 10.000 στην πορεία. Τα καταστήματα κλείνουν για συμπαράσταση. Στις 8 Μαΐου γίνεται καθιστική διαμαρτυρία στη Θεσσαλονίκη. Οι απεργιακές κινητοποιήσεις εξαπλώνονται σε Ξάνθη, Αγρίνιο, Κομοτηνή, Σέρρες, Ελευσίνα. Το Σάββατο 9 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη διαδηλώνουν 50.000 εργαζόμενοι. Η αστυνομία σκοτώνει 12 εργάτες, ανάμεσά τους ο 25χρονος Τάσος Τούσης, αυτοκινητιστής. Ο θρήνος της μάνας του που κλαίει γονατιστή πάνω από το πτώμα του, ο οποίος αποτυπώθηκε σε μια συγκλονιστική φωτογραφία (δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα του Ριζοσπάστη) ήταν η πηγή έμπνευσης του Γιάννη Ρίτσου για τον “Επιτάφιο”.

Η Πρωτομαγιά που σημάδεψε την Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος ήταν εκείνη του 1944. Οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής εκτελούν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 πατριώτες. Είναι κομμουνιστές. Οι 170 πρώην κρατούμενοι επί δικτατορίας Μεταξά στην Ακροναυπλία, τους οποίους οι Γερμανοί μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών είχαν μεταφέρει τον Σεπτέμβριο του 1943 στο Χαϊδάρι και οι υπόλοιποι εξόριστοι από την Ανάφη.

Το ψήφισμα της πρώτης Πρωτομαγιάς του 1893

“...Συνελθόντες σήμερον την 2 Μαΐου ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ. εν τω Αρχαίω Σταδίω οι κάτωθι υπογεγραμμένοι μέλη του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου και υπό μισθόν πάσχοντες εψηφίσαμεν.

α) Την Κυριακήν να κλείνωσι τα καταστήματα καθ' όλην την ημέραν και οι πολίται ν' αναπαύονται.

β) Οι εργάται να εργάζονται 8 ώρες την ημέραν.

γ) Ν' απονέμηται σύνταξις εις τους εξ εργασίας παθόντες και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογένειάς των.

Το Συμβούλιον του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου να επιδώσει το ψήφισμα εις την Βουλήν”.

Πράγματι, στις αρχές Δεκεμβρίου ο Σταύρος Καλλέργης πήγε το ψήφισμα στη Βουλή και περίμενε να αναγνωσθεί από τον τότε πρόεδρο. Μάταια. Και όταν διαμαρτυρήθηκε, τον συνέλαβαν για διατάραξη των εργασιών, τον χτύπησαν, τον δίκασαν και τον καταδίκασαν σε φυλάκιση δέκα ημερών, την οποία και εξέτισε στις στις φυλακές Παλαιού Στρατώνα.

Πέρασαν από τότε 129 χρόνια...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL