Στις 25 Ιουνίου 2020, ο Craig Carpento, εισαγγελέας του New Jersey, ο βοηθός γενικός εισαγγελέας Brian A. Benczekowski (Ποινικό Τμήμα) και ο ειδικός πράκτορας του FBI Douglas Korneski ανακοίνωναν ότι η Novartis Greece, ελληνική θυγατρική της Novartis Α.Ε., συμφώνησε να καταβάλει 233 εκατομμύρια δολάρια ως ποινική κύρωση λόγω του ότι μεταξύ του 2012 και 2015 και του 2009 και 2010, για να αυξήσει τις πωλήσεις της, δωροδοκούσε προσωπικό που εμπλεκόταν σε παροχή υπηρεσιών Υγείας στην Ελλάδα. Ειδικότερα, στο διάστημα μεταξύ 2012 και 2015 η Novartis Greece συνέπραξε με άλλους στην παραβίαση του Ομοσπονδιακού Νόμου περί Πράξεων Διαφθοράς εφαρμόζοντας ένα σχέδιο δωροδοκίας υπαλλήλων ελληνικών νοσοκομείων και κλινικών, κρατικών και υπό κρατικό έλεγχο, με σκοπό να αυξήσουν τις πωλήσεις φαρμακευτικών προϊόντων της.
H Novartis Greece «πλήρωνε για να ταξιδεύουν οι υπάλληλοι αυτοί σε διεθνή ιατρικά συνέδρια, περιλαμβανομένων εκδηλώσεων και στις ΗΠΑ, ως τρόπο δωροδοκίας αυτών των λειτουργών σε ανταλλαγή για την αύξηση του αριθμού των συνταγών που έγραφαν για το Lucenis, ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο που πουλούσε η Novartis Greece. [...] υπάλληλοι της Novartis Greece μετέβαιναν στις ΗΠΑ και διευκόλυναν την παροχή ανάρμοστων ωφελειών σε παρόχους υπηρεσιών Υγείας που είχαν προσληφθεί από το κράτος. [...] η Novartis Greece παραδέχθηκε επίσης ότι μεταξύ του 2009 και του 2010 προέβη σε ανάρμοστες πληρωμές σε παρόχους υπηρεσιών Υγείας συναφώς με μια επιδημιολογική μελέτη, της οποίας σκοπός ήταν η αύξηση των πωλήσεων ορισμένων συνταγογραφούμενων φαρμάκων της.
Η επιδημιολογική μελέτη χρησιμοποιήθηκε ως όχημα για να γίνουν ανάρμοστες πληρωμές σε παρόχους υπηρεσιών Υγείας με σκοπό να αυξήσουν τις πωλήσεις ορισμένων συνταγογραφούμενων φαρμάκων της Novartis και οι υπάλληλοι της Novartis Greece παραδέχθηκαν ότι πολλοί από τους μετέχοντες [στη μελέτη] πάροχοι Υγείας είχαν την πεποίθηση ότι πληρώνονταν σε αντάλλαγμα του ότι έγραφαν συνταγές για φάρμακα της Novartis και όχι ότι παρείχαν δεδομένα για μια επιδημιολογική μελέτη» [βλ. Novartis Hellas S.A.C.I. and Alcon Pte Ltd Agree to Pay over 3 Million Combined to Resolve Criminal FCPA Cases | OPA | Department of Justice].
Τα πρόστιμα και οι ημερομηνίες
Και όχι μόνο. Στις 8 Απριλίου 2011 η Johnson & Johnson συμφώνησε να καταβάλει πρόστιμο 21,4 εκατομμυρίων δολαρίων παραδεχόμενη ότι παρέσχε «ανάρμοστες πληρωμές» σε «κυβερνητικούς αξιωματούχους» και ιατρικό προσωπικό του ΕΣΥ στην Ελλάδα, την Πολωνία και τη Ρουμανία (βλ. Johnson & Johnson Agrees to Pay .4 Million Criminal Penalty to Resolve Foreign Corrupt Practices Act and Oil for Food Investigations | OPA | Department of Justice ). Στις 6 Φεβρουαρίου 2012 η Smith & Nephew συμφώνησε να καταβάλει 16,8 εκατομμύρια δολάρια πρόστιμο παραδεχόμενη ότι δωροδόκησε ιατρικό προσωπικό του ΕΣΥ μεταξύ των ετών 1998 και 2009 (βλ. Medical Device Company Smith & Nephew Resolves Foreign Corrupt Practices Act Investigation | OPA | Department of Justice).
Από τις ειδικότερες χρονολογίες προσδιορίζονται εύκολα τα πρόσωπα που επιδόθηκαν στην καταλήστευση του ελληνικού λαού και συνέπραξαν σε αυτήν, στη γιγαντιαία και γιγαντιαίας χυδαιότητας απάτη εναντίον μιας Ελλάδας που βρισκόταν στα χειρότερα χρόνια της κρίσης.
Συγκάλυψη
Οι παρακάτω σημειώσεις μου δεν αφορούν την επίσης γιγαντιαία προσπάθεια των ισχυρών του πολιτικού συστήματος, όχι να διαλευκάνουν την ελληνική πτυχή του σκανδάλου -με ονόματα, διευθύνσεις, ποσά κ.λπ.- και να αναζητήσουν κάτι από τα κλεμμένα, αλλά, προστατεύοντας τους πολιτικά ένοχους εαυτούς τους και τρομοκρατώντας δικαστικά και τιμωρώντας με κάθε τρόπο όποιους δοκίμασαν να κρατήσουν όρθια την τιμή της Ελλάδας -ακόμη κι αν έκαναν αδέξιους χειρισμούς-, να συγκαλύπτουν έτσι τη διαρκή κλοπή και να δημιουργούν έδαφος για τη συνέχισή της στο διηνεκές. Γι' αυτά μια άλλη στιγμή.
Οι γιατροί δεν ήξεραν;
Πρώτα οι γιατροί. Αντέδρασαν υποκριτικά, με την αλαζονική βεβαιότητα ότι κανείς δεν θα αγγίξει κανέναν τους. Για τη Novartis, o Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος αρκέστηκε να ζητήσει «άπλετο φως». Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, φαρισαϊκά, επισήμανε την «υποχρέωση και ευθύνη της Πολιτείας να δημιουργήσει τις αναγκαίες ασφαλιστικές δικλίδες προκειμένου να αποτρέπονται παράνομες και επιζήμιες πρακτικές όπως αυτές που οδήγησαν στο σκάνδαλο της Novartis», διαμαρτυρήθηκε ότι «υπερβολικές απόψεις» που ακούγονται συλλήβδην για τους γιατρούς «αποτελούν πλήγμα για τη δημόσια υγεία καθώς διαρρηγνύουν τη σχέση εμπιστοσύνης του γιατρού με τον ασθενή», υπερασπίστηκε τα ιατρικά συνέδρια καταγγέλλοντας ότι «γίνεται άκριτη δυσφήμηση της διαδικασίας της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης που αποτελεί καθήκον του γιατρού και προϋπόθεση ορθής άσκησης του επιστημονικού του έργου» και διαπίστωσε ότι «θα πρέπει να σταματήσει η δυσφήμηση όλου του ιατρικού σώματος, να εντοπιστούν όσοι εμπλέκονται σε παράνομες πρακτικές και να τιμωρηθούν με όλες τις διαδικασίες που προβλέπει ο νόμος».
Τίποτε δεν ήξερε κανένας τους; Τίποτε για τα «συνέδρια», τίποτε για τη «μελέτη»; Τζάμπα πλήρωσαν οι Johnson & Johnson, Smith & Nephew και Novartis εκατοντάδες εκατομμύρια; Ούτε, έστω, μία, έστω εσωτερική, στο πλαίσιο ενός, έστω, ιατρικού συλλόγου διαδικασία αυτοκάθαρσης, έτσι, για να μείνει αλέκιαστη η λευκή τους μπλούζα; Ομερτά;
Ούτε οι δικαστές για τα μη πολιτικά πρόσωπα;
Το δικαστικό σύστημα και ιδίως οι ειδικότερα αρμόδιες δικαστικές αρχές δεν ήξεραν; Κατανοητή –βεβαίως, comprendre ce n’est pas pardoner- η σπουδή για έρευνα καταγγελιών για εμπλοκή πολιτικών προσώπων. Όμως γιατί καμία πρόοδος όσον αφορά τα μη πολιτικά πρόσωπα; Πώς, π.χ., στην περίπτωση Novartis, οι Αμερικανοί δικαστικοί λειτουργοί ήδη από το 2018 ή και νωρίτερα διαπίστωναν τις λαμογιές Ελλήνων «παρόχων Υγείας» που είχαν γίνει μόλις τρία χρόνια πριν και προχωρούσαν σε διώξεις και εισέπρατταν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια πρόστιμα, και οι δικοί μας, τρία χρόνια μετά την ολοκλήρωση της έρευνας των Αμερικανών, δεν κατάφεραν να ανοίξουν καν τους ασφαλώς παχείς και πολύ συγκεκριμένους φακέλους της αμερικανικής Δικαιοσύνης; Και αυτό κατ' επανάληψη; Πώς και ποιος να σεβαστεί, όχι κατ' όνομα και από φόβο, αλλά ουσιαστικά την επιβλητική τήβεννό τους;
Μια όχι και τόσο αρχαία ιστορία
Η ιστορική μου παρατήρηση πάει πολύ πιο πίσω. Το 113 π.Χ. ο βασιλιάς της Νουμιδίας Ιουγούρθας βρισκόταν σε πόλεμο με τη Ρώμη. Σε μια φάση του πολέμου, ο Ρωμαίος αξιωματούχος που είχε σταλεί να τον αντιμετωπίσει συνήψε μια ύποπτα ευνοϊκή για το Ιουγούρθα συμφωνία. Στη Ρώμη κατάγγειλαν τον Ιουγούρθα ότι δωροδόκησε και, αφού έλαβε εγγυήσεις ότι δεν θα συλληφθεί, τον κάλεσαν για να εξεταστεί (ουσιαστικά να δικαστεί) για κατηγορίες ότι δωροδοκούσε.
Πριν ολοκληρωθεί η εξέτασή-δίκη του όμως, το βέτο Ρωμαίου δημάρχου απέτρεψε τη συνέχιση του ελέγχου και ο Ιουγούρθας διατάχθηκε να εγκαταλείψει τη Ρώμη. (Η ιστορία δεν αναφέρει να κυνηγήθηκαν εκείνοι που ζήτησαν τη διαλεύκανση της υπόθεσης. Σε κάτι τέτοιο πρωταγωνιστούσαν είκοσι δύο αιώνες αργότερα διάφοροι greaculi esurientes -λιγούρηδες Γραικύλοι- κατά διατύπωση γνωστότατου Λατίνου σατιρικού.) Ο ιστορικός Σαλούστιος μας πληροφορεί ότι, φεύγοντας αλώβητος ο Νουμίδιος βασιλιάς, γύρισε μια-δυο φορές και κοίταξε και χλεύασε τη Ρώμη ως «urbem venalem et mature perituram, si emptorem invenerit», δηλαδή «πόλις ωνία -πολιτεία για πούλημα-, καταδικασμένη σε γρήγορο χαμό, αν βρεθεί κάποιος να την αγοράσει».
Ενθαρρυμένος από την έκταση αυτής της απροσχημάτιστης διαφθοράς, ο Νουμίδιος βασιλιάς συνέχισε τον πόλεμο και αρχικά αντιμετώπισε δύο Ρωμαίους ύπατους, που κι αυτούς μάλλον εξαγόρασε (κατά άλλη εκδοχή, αγορασμένοι Ρωμαίοι πολιτικοί έστειλαν δυο άσχετους που έχαναν τις μάχες), ώσπου η Ρώμη, αφού σύρθηκε σε έσχατο εξευτελισμό, έστειλε ικανούς και αποφασισμένους που τον συνέτριψαν, τον έσυραν σιδηροδέσμιο και τον διέσυραν γυμνό στους δρόμους της και τέλος τον πέταξαν σε ένα μπουντρούμι όπου πέθανε από πείνα (κατ' άλλους τον στραγγάλισαν). Αυτά στη Ρώμη, πριν από πολλά, πολλά χρόνια.
* Ο Γιάννης Ζ. Δρόσος είναι ομότιμος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών