Είναι αλήθεια ότι τα λεγόμενα εθνικά θέματα συχνά απαιτούν ευρύτερες συναινέσεις, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για επιλογές πολέμου ή ειρήνης. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και δεν πρέπει να αναδεικνύονται ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές και στα θέματα αυτά. Άλλες είναι οι ιδέες και οι αξίες της Αριστεράς για τις διεθνείς σχέσεις, άλλες της Δεξιάς.
Οφείλω να διευκρινίσω ότι άλλο είναι η εθνική στρατηγική, δηλαδή στρατηγική για τη χώρα, άλλο η εθνική συναίνεση και συνεννόηση, την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία επιδιώκει τόσο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις όσο και στο Κυπριακό. Επιπλέον, ευρύτερη συναίνεση υπάρχει και σε σχέση με τη θέση και τον ρόλο της Ελλάδας στην Ε.Ε., αλλά ο δικός μας ευρωπαϊσμός διαφέρει ριζικά από τον «ευρωπαϊσμό» της Ν.Δ.
Επομένως, κακώς κάποιοι εξ αριστερών μάς κατηγορούν ότι τάχα έχουμε την ίδια εξωτερική πολιτική με την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Αλήθεια, τεκμηριώνεται κάτι τέτοιο από τις επιδόσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2015-2019 και τις μέχρι τώρα της Ν.Δ.; Άρα, οφείλουμε να αναδεικνύουμε διαρκώς τον δικό μας κυβερνητικό απολογισμό στην εξωτερική πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις της χώρας μας, με κορυφαίο επίτευγμα τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Οφείλουμε να επικαλούμαστε τη φιλειρηνική παράδοση της Αριστεράς, υπενθυμίζοντας π.χ. ότι στα προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων υποστηρίζαμε πάντοτε τον διμερή διάλογο χωρίς επιδιαιτητές, εν αντιθέσει με την επί δεκαετίες ενοχοποίησή του.
Άλλη βασική διαφορά ανάμεσα σ' εμάς και τη Δεξιά είναι η στάση έναντι του εθνικισμού και ου μιλιταρισμού, που συνοδεύονται από απόψεις ότι «η Τουρκία δεν αλλάζει» ή ότι θα λύσουμε τα προβλήματα διά της στρατιωτικής υπεροχής, την οποία υποτίθεται ότι τώρα εξασφαλίζουμε στον αέρα με την πολυδάπανη αγορά των Rafale.
Σε ό,τι αφορά, κατά κύριο λόγο, τις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες και λαούς, ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. μιλά και πράττει σταθερά υπέρ του απαραβίαστου των διεθνών συνόρων, καθώς και για διαδικασίες συνανάπτυξης και κοινής ασφάλειας (παλαιότερα Βαλκανικό Ελσίνκι, όπως και Μεσογειακό Ελσίνκι).
Δική μας θέση και ότι οι διεθνείς σχέσεις δεν πρέπει να βασίζονται στην ισορροπία στρατιωτικών δυνάμεων, αλλά στην ισορροπία συμφερόντων, με την ευρύτερη έννοια, που συμπεριλαμβάνει και τα συμφέροντα της ανθρωπότητας.
Διπλωματία των λαών
Ακόμη μία διαφορά με τη Ν.Δ., που δείχνει ότι εμείς βρισκόμαστε ιδεολογικοπολιτικά στον 21ο αιώνα ενώ το κύριο κόμμα της Δεξιάς έχει μείνει πολύ πίσω. Πρόκειται για το γεγονός ότι εμείς δεν τα περιμένουμε όλα από την κρατική διπλωματία, αναγνωρίζοντας ότι σε σημαντικό παράγοντα, εδώ και καιρό, έχει αναδειχθεί η «διπλωματία των λαών», την οποία οφείλουμε να ενεργοποιήσουμε τόσο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις όσο και στο ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στο σημείο αυτό, σημειώνω ότι ο Τομέας Διεθνών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων εργάζεται για ένα ελληνοτουρκικό φόρουμ ειρήνης, με την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή πολιτικών και κοινωνικών παραγόντων των δύο χωρών, ενώ κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να γίνει μεταξύ φιλειρηνικών δυνάμεων Ελλάδας - Τουρκίας - Κύπρου. Καταθέτω τις παραπάνω ιδέες, διότι την περίοδο αυτή συζητείται το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ., το οποίο απαιτείται για να φτάσουμε στη «δεύτερη φορά Αριστερά».
Παρά το βαρύ πολιτικό κόστος, πετύχαμε τη λύση του Μακεδονικού (ονοματολογικού) που εκκρεμούσε 28 χρόνια και αποπροσανατόλιζε την εξωτερική πολιτική της χώρας. Για να είμαστε δίκαιοι, τη δόξα για τη Συμφωνία των Πρεσπών μοιραζόμαστε με την κυβέρνηση Ζάεφ στη Βόρεια Μακεδονία, που επιβεβαιώνει την αλήθεια ότι το ταγκό της ειρήνης χορεύεται τουλάχιστον από δύο.
Επισημαίνω ότι όταν μιλάμε για τους διεθνείς δρώντες (actors), δεν πρέπει να αποφεύγουμε την αναφορά στην Ε.Ε., για της οποίας τις επιλογές η Ελλάδα έχει συνευθύνη. Η ιδιότητα της χώρας μας ως πλήρους μέλους της Ε.Ε. όχι μόνο δεν αναιρεί την ανάγκη εθνικής στρατηγικής, αλλά αποτελεί κύριο συστατικό της. Γι’ αυτό και διεκδικούμε ενεργητικό ρόλο της Ελλάδας στη διαμόρφωση της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της Ένωσης, που οφείλει να υπηρετεί και την πανευρωπαϊκή ασφάλεια μέσα από μια νέα σχέση με τη Ρωσία, ενώ στις σχέσεις με τις ΗΠΑ ζητείται ισότιμη συνεργασία, η οποία δεν υπήρξε σκόπιμα στη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ.
Προτείνω επίσης να εκπονήσουμε Σχέδιο Δράσης για τη Μεσόγειο, με κεντρικό στόχο την ειρήνη και ασφάλεια της περιοχής, κυρίως μέσα από τη γεφύρωση του χάσματος Βορρά - Νότου, το οποίο εκφράζεται με τραγικό τρόπο στο προσφυγικό - μεταναστευτικό. Στην κατεύθυνση αυτή, ζητείται η παραπέρα ενίσχυση της διαδικασίας συνεργασίας των χωρών - μελών της Ε.Ε. στη Μεσόγειο, που ξεκίνησε από την Ελλάδα με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Βασικό στοιχείο ενός ελληνικού σχεδίου δράσης για τη Μεσόγειο πρέπει να αποτελεί η προστασία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος, που απειλείται άμεσα από την κλιματική κρίση, με καταστροφικές συνέπειες για πολλές χώρες της περιοχής.
Τέλος, η αυξανόμενη κίνηση του σημερινού κόσμου προς τον πολυπολισμό προφανώς και δεν συνεπάγεται αυτομάτως εξελίξεις ειρήνης και διεθνούς ασφάλειας, όπως πίστευε παλαιότερα η ανανεωτική Αριστερά. Οι νέοι διεθνείς ανταγωνισμοί, με συνέπεια περιφερειακές συγκρούσεις και αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της διεθνούς ζωής, απαιτούν απάντηση από την παγκόσμια Αριστερά, με τη διεκδίκηση ενός παγκόσμιου συστήματος ασφάλειας, με εγγυητή του έναν αναβαθμισμένο και εκδημοκρατισμένο ΟΗΕ, στόχο στον οποίο επιδιώκουμε να συμβάλει και η Ε.Ε.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία