Αρχίζουν και πάλι αύριο στην Κωνσταντινούπολη οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, μετά από σχεδόν πέντε χρόνια διακοπής, με το σύμπαν να χαιρετίζει την επανέναρξη ώς σημαντικό βήμα για τη βελτίωση του κλίματος μεταξύ των δύο χωρών. Χαίρεται ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, χαίρεται ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, χαίρεται και το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Χαίρεται και ο καθημερινός άνθρωπος που πιστεύει στην ειρήνη και τη συνεργασία, καθώς είναι καλύτερα να μιλά κανείς απευθείας με τους γείτονες, ακόμη κι αν πολύ δύσκολα μπορούν να γεφυρωθούν οι διαφορές, παρά να εξαρτάται από τις υπηρεσίες μεσολαβητών για την αποκλιμάκωση της έντασης.
Ο 61ος γύρος
Επικεφαλής της ελληνικής ομάδας σ’ αυτές τις απόλυτα άτυπες συνομιλίες, που στόχο έχουν να διαπιστώσουν εάν υπάρχει κοινό έδαφος για διαπραγματεύσεις, είναι ο παλαίμαχος Παύλος Αποστολίδης, που είχε αναλάβει τον ίδιο ρόλο και στο διάστημα 2010 - 2016, ενώ επικεφαλής της τουρκικής πλευράς αναμένεται να είναι ο υφυπουργός Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ. Εννοείται ότι δεν υπάρχει επίσημη ατζέντα των διερευνητικών, συνήθως μάλιστα δεν κρατούνται ούτε πρακτικά. Αυτό έγινε στους προηγούμενους 60 γύρους, αυτό αναμένεται και από τον 61ο. Εάν οι σημερινές συνθήκες θα οδηγήσουν σε επιτάχυνση του ελληνοτουρκικού διαλόγου ή εάν θα χρειαστούν 120 γύροι για να επιλυθούν οι διμερείς διαφορές, δεν μπορεί να το προβλέψει ούτε ο καλύτερος αστρολόγος.
Ποια ατζέντα;
Πάντως, η ελληνική πλευρά, διά του εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών, δηλώνει ότι δεν συζητά παρά μόνο για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, πάντα στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.
Η δε τουρκική πλευρά αφήνει να εννοηθεί, διά του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων Anadolu, ότι θα θέσει και το ζήτημα του εύρους του εναέριου χώρου, των περιοχών έρευνας και διάσωσης αλλά και της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του ανατολικού Αιγαίου.
Εάν δεν υπάρξει κάποια ανατροπή στην παράδοση των διερευνητικών, δεν πρόκειται επί μακρόν να μάθουμε τίποτε για το ακριβές περιεχόμενό τους. Άλλωστε το άμεσο ζητούμενο για την Ελλάδα είναι να διατηρηθεί η εύθραυστη ηρεμία των τελευταίων εβδομάδων στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, από τότε που η Τουρκία μάζεψε το σεισμογραφικό της στα τουρκικά ύδατα και ο Ταγίπ Ερντογάν θυμήθηκε ότι “το μέλλον της Τουρκίας είναι στην Ευρώπη”. Για την Τουρκία, πάλι, το ζητούμενο είναι να γλιτώσει τις όποιες κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση -αν και ο υπουργός της των Εξωτερικών δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει πως “δεν τις φοβόμαστε”- και κυρίως να αναθερμάνει τον ευρωτουρκικό διάλογο.
Η επιχείρηση γοητείας...
Γι’ αυτό και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου τις τελευταίες μέρες επιδόθηκε σε μια επιχείρηση γοητείας και συναντήθηκε με κάθε σημαντικό Ευρωπαίο αξιωματούχο, από τον Πορτογάλο και τον Γερμανό ομόλογό του -της νυν και της προηγούμενης προεδρίας της Ε.Ε.- μέχρι τον Ζοσέπ Μπορέλ και τον πρόεδρο του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Η Τουρκία επιθυμεί διακαώς την επέκταση της τελωνειακής ένωσης -με όλα τα πλεονεκτήματα για την εθνική της οικονομία- αλλά και την κατάργηση της βίζας για τους πολίτες της. Η Ελλάδα, πάλι, έχει κάθε λόγο να προχωρήσει η θετική ατζέντα για τον δύσκολο γείτονα, χρειάζεται όμως και την πίεση από τους εταίρους στην Άγκυρα, ώστε να μην παίξει πάλι το χαρτί της έντασης. Ωστόσο, τα αμφίσημα μηνύματα που στέλνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη στις Βρυξέλλες -τη μια επιδιώκει πάγωμα της τελωνειακής ένωσης, την άλλη δεν θεωρεί απαραίτητες τις κυρώσεις, για να επισημανθούν μόνο δύο από αυτά- δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για μια ευρωπαϊκή... πυγμή απέναντι στον Ερντογάν. Επιπλέον, για πολλά κράτη - μέλη οι καλές σχέσεις με την Τουρκία είναι ούτως ή άλλως πιο σημαντικές από τις... γκρίνιες της Αθήνας και της Λευκωσίας.
...κι ο μουτζούρης
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο ξεκινούν αύριο οι διερευνητικές επαφές και η αίσθηση που κυριαρχεί είναι ότι οι προσδοκίες και για τις δύο πλευρές είναι χαμηλές. Όμως και οι δυο θα προσπαθήσουν σκληρά να φορτώσουν τον μουτζούρη μιας ενδεχόμενης αποτυχίας στον άλλο.
Η ανησυχία του ΣΥΡΙΖΑ για την έλλειψη στρατηγικής
Την επανέναρξη των διερευνητικών χαιρέτισε από την πρώτη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ, που τάσσεται υπέρ του εποικοδομητικού διαλόγου με την Τουρκία, με στόχο μια έντιμη συμφωνία. Πλην όμως, η αξιωματική αντιπολίτευση δεν κρύβει την ανησυχία της για την έλλειψη στρατηγικής της κυβέρνησης απέναντι σε μια Τουρκία που είναι η πιο επιθετική της τελευταίας 25ετίας, όπως υπογράμμισε, σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Αλέξης Τσίπρας.
Η ανησυχία αυτή ενισχύεται και από την έλλειψη έγκαιρης και ενδελεχούς ενημέρωσης εκ μέρους της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η οποία διεκδικεί εθνική συναίνεση εν είδει λευκής επιταγής. Το πρόσφατο παρελθόν της συντηρητικής παράταξης, ωστόσο, δεν εμπνέει καμία εμπιστοσύνη - και ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει να ξέρει ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές.