του Θέμη Μαγκανά*
Η τραγωδία στη Μάνδρα Αττικής, αλλά και οι πλημμύρες προ ημερών στη δυτική Ελλάδα ξύπνησαν εφιαλτικές μνήμες. Δηλώσεις και σχόλια έχουν κατακλύσει τα ΜΜΕ και το Διαδίκτυο. Εν πολλοίς αφορίζουν και ψάχνουν για τους υπευθύνους. Υπάρχουν βέβαια και νηφάλιες δηλώσεις και ανακοινώσεις συλλογικών φορέων που στοχεύουν στη σύνθεση και όχι στη στείρα αντιπαράθεση.
Μία από αυτές που ξεχωρίζει είναι της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) (http://www.pedattikis.gr/home/?page_id=9), που προτείνει τη δημιουργία ενός Φορέα Αντιπλημμυρικής Προστασίας για την Αττική. Τώρα, ποιος πρέπει να είναι αυτός ο φορέας είναι θέμα που πρέπει να εξεταστεί από την κυβέρνηση σε συνεργασία και συνεννόηση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση α' και β' βαθμού. Δεν χρειάζονται (άλλοι) πειραματισμοί και «πατέντες». Δεν υπάρχει χώρος για αντεγκλήσεις και διαγκωνισμούς. Πρότυπα και μεγάλη εμπειρία υπάρχουν και στην Ε.Ε., και σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Η κάθε Περιφέρεια μπορεί βεβαίως να αναλάβει και αυτό το πολύ κρίσιμο έργο. Υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι θα έχει τους απαιτούμενους πόρους και την απαιτούμενη οργάνωση και στελέχωση.
Υπάρχει όμως και μια άλλη λύση, που λειτουργεί σε πολλές χώρες με περιφερειακή διάρθρωση: Οι περιφερειακοί οργανισμοί. Οι Agence de l’ Eau, Περιφερειακοί Οργανισμοί Ύδατος στη Γαλλία, και οι ARPA, Περιφερειακοί Οργανισμοί για την Προστασία του Περιβάλλοντος στην Ιταλία, λειτουργούν επί πολλές δεκαετίες με αξιοπιστία και επιτυχία.
Στην Ελλάδα, ο μοναδικός οργανισμός περιφερειακής εμβέλειας και μάλιστα με αρμοδιότητα και μεγάλη εμπειρία σε έργα διαχείρισης υδατικών πόρων, περιβάλλοντος, εγγείων βελτιώσεων και αντιπλημμυρικής προστασίας, είναι ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ) Α.Ε., που είναι ΔΕΚΟ του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, έχει ως μετόχους το Ελληνικό Δημόσιο με ποσοστό 51%, καθώς και την Περιφέρεια Κρήτης και την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κρήτης με ποσοστό 22% η καθεμία.
Μάλιστα, στο πρόσφατο Αναπτυξιακό Συνέδριο Κρήτης, ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο αρμόδιος υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, ο περιφερειάρχης και πολλοί δήμαρχοι εκθείασαν το έργο αυτό. Σημαντικό πλεονέκτημα του ΟΑΚ αποτελεί η εξειδικευμένη τεχνογνωσία και η μακρόχρονη εμπειρία στους τομείς της οριοθέτησης και διευθέτησης ρεμάτων, καθώς και της μελέτης και κατασκευής έργων αντιπλημμυρικής προστασίας που κληρονόμησε από τον πρώην Οργανισμό Ανάπτυξης Ανατολικής Κρήτης (ΟΑΝΑΚ).
Οι μέθοδοι που εφαρμόστηκαν από τον πρώην ΟΑΝΑΚ ήταν γνωστές και προφανώς είχαν εφαρμοστεί, από τους αρχαίους ημών προγόνους (βλ. άρθρο «Αρχαίοι Έλληνες και περιβάλλον: Νόμοι, μύθοι και οικολογικές ‘ευαισθησίες’ χιλιάδων ετών» (http://portal.tee.gr/portal/page/portal/teetkm/GRAFEIO_TYPOY/TEXNOGRAFHMA_2009/%D4%C5%D7%CD%CF%C3%D1%C1%D6%C7%CC%C1%20377/377%2010_11.pdf). Είναι αξιοθαύμαστο ότι ο Πλάτωνας, πριν από 24 αιώνες, είχε περιγράψει την κατασκευή έργων ορεινής υδρονομίας, δηλαδή έργων ανάσχεσης της πλημμυρικής παροχής και κατακράτησης φερτών στα ορεινά προκειμένου να αποφευχθούν πλημμύρες στα πεδινά. Με τη μέθοδο αυτή περιορίζεται η ταχύτητα του πλημμυρικού κύματος και αποτρέπονται ή, έστω, μετριάζονται οι καταστροφές στα πεδινά.
Έργα όπως η αντιπλημμυρική προστασίας του Γιόφυρου ποταμού στον Δήμο Ηρακλείου (έργα ορεινής και πεδινής υδρονομίας, οριοθέτηση και διευθέτηση μεγάλου μέρους του πεδινού τμήματος και διαμόρφωση και προστασία εκβολής) έχουν ολοκληρωθεί. Μάλιστα, το έργο αυτό συνεχίζεται από τον ΟΑΚ, με σημαντικές πιστώσεις, εγγεγραμμένες στο ΠΔΕ.
Υπάρχει λοιπόν ένας δημόσιος φορέας που συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις για να οριστεί ως ο καθ’ ύλην αρμόδιος για την αντιπλημμυρική προστασία στην Κρήτη. Η απαιτούμενη αναδιάρθρωση του ΟΑΚ ΑΕ, οι όποιες νομοθετικές ρυθμίσεις και ο πληρέστερος καθορισμός αρμοδιοτήτων, πόρων και τομέων ευθύνης, μπορεί να γίνουν σε πολύ σύντομο χρόνο. Μπορεί επίσης να αξιοποιηθούν ειδικές χρηματοδοτήσεις της Ε.Ε. (προγράμματα διαπεριφερειακής συνεργασίας, μεταφορά τεχνογνωσίας, ειδικές δράσεις κ.λπ.).
Τι καλύτερο λοιπόν από το να ξεκινήσει το τιτάνιο έργο της αντιπλημμυρικής προστασίας από την Κρήτη και τον ΟΑΚ; Όταν βεβαίως το εγχείρημα αυτό μπορεί να αποτελέσει «πιλότο» και «πλατφόρμα» εξέλιξης και ωρίμανσης των προδιαγραφών για αντίστοιχους φορείς. Ένα ανά Περιφέρεια της χώρας. Ένας δημόσιος οργανισμός ανά Περιφέρεια για υπεύθυνη και αξιόπιστη αντιπλημμυρική προστασία.
*Ο Θέμης Μαγκανάς είναι δρ αεροναυπηγός μηχανικός