Την άποψη ότι ο τεράστιος πλούτος που συγκεντρώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας στους πολύ πλούσιους πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να μετριάσει την πολύ σκληρή οικονομική συνθήκη που αντιμετωπίζουν σήμερα μεγάλα τμήματα των πολιτών σε όλο τον κόσμο εκφράζει η Σαλίνι Ραντερία μιλώντας στην ΑΥΓΗ. Η ίδια θα συμμετέχει στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα πραγματοποιηθεί 10-15 Μαΐου σε πάνελ του Πανεπιστημίου IHEID - Graduate Institute Geneva και Albert Hirschman Centre on Democracy, με τη συμμετοχή των Μπράνκο ΜΙλάνοβιτς, Λορντ Ρόμπερτ Σκιντέλσκι και Μαρίλης Μέξη.
Πώς θα επηρεάσει η πανδημία τις κοινωνικές σχέσεις στο μέλλον;
Η πανδημία είχε πολλές επιπτώσεις στις κοινωνικές μας σχέσεις. Από την απομόνωση έως την επίδειξη αλληλεγγύης για τους εργαζόμενους -πρώτης γραμμής- στην υγειονομική περίθαλψη ή τις φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες σε ορισμένες πόλεις όπως η Νέα Υόρκη για τη στήριξη μεταναστών χωρίς έγγραφα και άστεγων παιδιών, που έλαβαν λίγο ή καθόλου κρατικά κονδύλια, καθώς και το πένθος σε εθνικό επίπεδο για τον πολύ μεγάλο αριθμό αυτών που έχασαν τη ζωή τους λόγω της Covid-19. Αυτό που χρειάζεται στο μέλλον δεν είναι μόνο επίδειξη μεγαλύτερης αλληλεγγύης -σε κάθε κοινωνία- γι’ αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν υποστεί τεράστιες οικονομικές απώλειες κατά το τελευταίο έτος, αλλά και δίκαιη και απρόσκοπτη πρόσβαση στα εμβόλια για όλες τις κοινωνίες. Πρέπει να θυμόμαστε ότι, όσον αφορά τη δημόσια υγεία, κανένας από εμάς δεν θα είναι ασφαλής έως ότου όλοι μας θα είμαστε ασφαλείς παγκοσμίως. Και ότι σε κάθε κοινωνία, ο τεράστιος πλούτος που συγκεντρώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας στους πολύ πλούσιους πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να μετριάσει την πολύ σκληρή οικονομική συνθήκη που αντιμετωπίζουν σήμερα μεγάλα τμήματα πολιτών.
Οι κοινωνικές ανισότητες έχουν διευρυνθεί σε παγκόσμιο επίπεδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τι πρέπει να γίνει για την επίλυση αυτού του προβλήματος;
Πολλά είδη ανισοτήτων έχουν διευρυνθεί τον τελευταίο χρόνο. Αυτά μεταξύ γενεών, μεταξύ ανδρών και γυναικών, μεταξύ διαφόρων τάξεων, καθώς και μεταξύ εθνών που έχουν πληγεί με διαφορετικό τρόπο από την πανδημία, ενώ ανακάμπτουν οικονομικά με πολύ διαφορετικούς ρυθμούς. Καθένα από αυτά τα ζητήματα θα χρειαστεί πολύ διαφορετικά είδη παρεμβάσεων από τα κράτη προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα όποια προβλήματα τίθενται. Για παράδειγμα, οι γυναίκες έχουν πληγεί χειρότερα για διαφόρους λόγους. Πολλές από τις θέσεις εργασίας που έχουν χαθεί αφορούν τους κλάδους του τουρισμού και των καταλυμάτων, όπου σε μεγάλο βαθμό απασχολούνται γυναίκες. Επίσης, οι γυναίκες έχουν να αντιμετωπίσουν το διπλό φορτίο της φροντίδας των παιδιών, της σχολικής εκπαίδευσης αλλά και της εργασίας στο σπίτι. Ακόμη, η ενδοοικογενειακή βία έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας σχεδόν σε όλες τις κοινωνίες. Οι μετανάστες εργαζόμενοι, όπως εκείνοι που διασχίζουν τα σύνορα εντός της Ευρώπης ως φροντιστές ή ως εργαζόμενοι στη γεωργία, υπέφεραν σε μεγάλο βαθμό από τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς και το μερικό κλείσιμο συνόρων. Τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα έχουν διπλά μειονεκτήματα λόγω έλλειψης χώρου, Διαδικτύου και φορητών υπολογιστών στο σπίτι, αλλά και λόγω της έλλειψης γονικής υποστήριξης για τη σχολική εργασία. Τα προβλήματα Ψυχικής Υγείας μεταξύ των μαθητών και των φοιτητών έχουν αυξηθεί και πρέπει να αντιμετωπιστούν επειγόντως. Πολλές χώρες στον παγκόσμιο Νότο με ανεπαρκή υποδομή στα συστήματα Υγείας αντιμετώπισαν μεγάλες δυσκολίες προκειμένου να ανασχέσουν την πανδημία και πλέον έχουν εγκαταλειφθεί από τον αγώνα του εμβολιασμού εξαιτίας των πλούσιων εθνών του κόσμου. Μια σημαντική λύση εδώ θα ήταν η διαγραφή του χρέους τους ούτως ώστε να απελευθερωθούν πόροι λόγω της επείγουσας ανάγκης για επένδυση σε υπηρεσίες Υγείας.
Μπορεί αυτή η κατάσταση να οδηγήσει στην ταχεία απονομιμοποίηση του ισχύοντος πολιτικού συστήματος σε διάφορες χώρες;
Ναι, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος της απονομιμοποίησης των κυβερνήσεων, εκτός εάν η κρίση υγείας μπορεί να αντιμετωπιστεί επαρκώς μαζί με τις πολύ σοβαρές οικονομικές συνέπειες της πανδημίας. Η εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις μειώνεται λόγω του κακού χειρισμού τής κρίσης υγείας σε ορισμένες χώρες αλλά και λόγω της κακής διαχείρισης της διάθεσης εμβολίων σε πολλές άλλες χώρες. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να ενισχυθεί η παραγωγή εμβολίων και να εξασφαλιστεί δίκαιη διανομή παγκοσμίως. Ένα σημαντικό εμπόδιο στη χρήση των σημερινών δυνατοτήτων παραγωγής εμβολίων, τα οποία δεν διατίθεται σε μεγάλο βαθμό σε πολλές χώρες του παγκόσμιου Νότου, είναι τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια αλλά και ο ιατρικός εξοπλισμός που απαιτείται για την καταπολέμηση της πανδημίας. Δεδομένου ότι τα εμβόλια για την Covid-19 έχουν αναπτυχθεί χρησιμοποιώντας δημόσιους πόρους και ιδιωτική φιλανθρωπική υποστήριξη, δεν υπάρχει δικαιολογία για τις φαρμακευτικές εταιρείες να κατέχουν αυτά τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, καθώς δεν έχουν συνεισφέρει τους δικούς τους πόρους στην έρευνα και ανάπτυξη αυτών. Οι κυβερνήσεις της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής, για παράδειγμα, πρότειναν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου να επιτραπεί η απαλλαγή από την ευρεσιτεχνία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά σ’ αυτό έχουν αντιταχθεί -από το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά, τις ΗΠΑ μέχρι και την Ε.Ε.- όλοι όσοι έχουν λάβει το μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων εμβολίων.
Η Σαλίνι Ραντερία είναι πρύτανης του Ινστιτούτο Ανθρώπινης Επιστήμης στη Βιέννη και καθηγήτρια Κοινωνιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Graduate Institute της Γενεύης, όπου είναι επίσης διευθύντρια του Κέντρου Δημοκρατίας Albert Hirschman