Πέρα από τη φυγή ιδιωτικών επενδύσεων, η κυβέρνηση της Ν.Δ. φαίνεται ότι έχει βαλθεί να καταγράψει αρνητικό ρεκόρ και στις δημόσιες επενδύσεις. Τι κι αν οι σημερινοί υπουργοί Σταϊκούρας, Γεωργιάδης και Σκυλακάκης διερρήγνυαν προεκλογικά τα ιμάτιά τους για το ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποιεί το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για να της... βγει ο προϋπολογισμός -δεσμευόμενοι εκείνοι ότι θα χρησιμοποιήσουν τα συγκεκριμένα κονδύλια για να ενισχυθεί η ανάκαμψη-, μόλις ανέλαβαν τα υπουργικά έδρανα οδήγησαν το πρόγραμμα σε αρνητικό ρεκόρ εικοσαετίας. Με απολύτως δική τους ευθύνη και πριν κάνει την εμφάνισή της η πανδημία.
Είναι καταγεγραμμένο γεγονός πως η εκτέλεση ΠΔΕ του 2019 κινήθηκε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, στα 5,642 δισ. ευρώ έναντι στόχου 6,75 δισ. ευρώ. Δηλαδή το ΠΔΕ υποεκτελέστηκε κατά 1,1 δισ. ευρώ, στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια.
Δεν υπάρχει άλλος υπεύθυνος από τη σημερινή κυβέρνηση της Ν.Δ., καθώς το πρώτο εξάμηνο του 2019 η προηγούμενη κυβέρνηση παρέδωσε εκτέλεση δαπανών ΠΔΕ αυξημένη κατά 500 εκατ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2018, ενώ στο τέλος του 2019 η Ν.Δ. παρέδωσε συνολικά 600 εκατ. λιγότερες δαπάνες σε σχέση με το 2018.
Δηλαδή όχι μόνο δεν συνέχισε την επιταχυνόμενη πορεία του πρώτου εξαμήνου του 2019, που λογικά θα οδηγούσε και σε πλήρη εκτέλεση του ΠΔΕ στο τέλος του 2019, αλλά... κατόρθωσε να την αντιστρέψει
Η αναβολή μεγάλων έργων
Για ποιο λόγο συνέβη όμως αυτό; Καταρχάς εκατοντάδες έργα και προγράμματα "πάγωσαν" λόγω πράξεων η παραλείψεων της σημερινής κυβέρνησης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, είναι καθυστέρηση του προγράμματος «Φιλόδημος» Ι και ΙΙ, το "πάγωμα" του αυτοκινητόδρομου Πάτρα - Πύργος, η αλλαγή του σχεδιασμού για τα αρχαιολογικά ευρήματα στο μετρό Θεσσαλονίκης και επομένως καθυστέρηση του έργου (με κίνδυνο οριστικής απώλειας των ευρωπαϊκών πόρων από το Γ’ ΚΠΣ μέχρι σήμερα), το "πάγωμα" των έργων επέκτασης δικτύων φυσικού αερίου λόγω πλήρους ιδιωτικοποίησης της ΔΕΔΑ Υποδομών και μια σειρά άλλα παραδείγματα.
Επίσης ήταν επιλογή της κυβέρνησης η μείωση του ΠΔΕ προκειμένου να κλείσουν άλλες τρύπες του περυσινού. Αλλιώς δεν εξηγείται η περικοπή κατά 830 εκατ. των κονδυλίων που κατευθύνονταν στους δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας.
Στο ένα τρίτο η χρηματοδότηση
Ουσιαστικά, για το 2019 οι περιφέρειες χρηματοδοτήθηκαν περίπου με το ένα τρίτο των εθνικών πόρων σε σχέση με τη χρηματοδότηση του 2018 επί ΣΥΡΙΖΑ, κάτι το οποίο οδήγησε σε καβγά των περιφερειαρχών με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Συγκεκριμένα το 2018 τα περιφερειακά ταμεία χρηματοδοτήθηκαν με 655 εκατ. ευρώ έναντι μόλις 270 εκατ. ευρώ για το 2019, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος είχε δοθεί το πρώτο εξάμηνο επί ΣΥΡΙΖΑ.
Επιπλέον, στο πρόγραμμα «Φιλόδημος ΙΙ», το οποίο απευθύνεται αποκλειστικά στους δήμους και στο οποίο μεταφέρονται πόροι στο τέλος κάθε οικονομικού έτους, χορηγήθηκαν μηδενικοί πόροι το 2019 έναντι 442 εκατ. ευρώ το 2018.
Ανησυχία για το 2021
Την ίδια ώρα επικρατεί έντονη ανησυχία για υποεκτέλεση του Προγράμματος και το 2021 βάσει του προσχεδίου προϋπολογισμού που έχει καταθέσει στη Βουλή η κυβέρνηση και συζητείται αυτές τις μέρες.
Για το έτος 2020 ο προϋπολογισμός του ΠΔΕ (στο σκέλος των εξόδων) -κυρίως ο συγχρηματοδοτούμενος- αυξάνεται για να συμπεριλάβει δράσεις αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας. Από τα 6,75 δισ. ευρώ αυξάνεται και φτάνει τα 9,5 δισ. ευρώ.
Οι προϋπολογισμένες δαπάνες για τον κορωνοϊό εντός του 2020 ανέρχονται σε 4,5 δισ. εκ των οποίων τα 3 δισ. έχουν ήδη εκτελεστεί (ΤΕΠΙΧ, Ταμείο Εγγυοδοσίας, επιστρεπτέα προκαταβολή). Πολλοί οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι είτε δεν θα γίνουν άλλες δαπάνες για τον κορωνοϊό εντός του 2020 είτε θα έχουμε μεγάλη υποεκτέλεση του υπόλοιπου «κανονικού ΠΔΕ», κάτι το οποίο είναι και το πιθανότερο σενάριο.
Ούτως ή άλλως η κυβέρνηση εξακολουθεί να κινείται αργά στην υλοποίηση δρομολογημένων δημοσίων επενδύσεων και ταυτόχρονα χρησιμοποιεί τον δημοσιονομικό χώρο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για να χρηματοδοτήσει μέρος των δαπανών για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας. Και μάλιστα έχοντας πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων την έγκαιρη πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για αξιοποίηση του ΕΣΠΑ. Αν είχε γίνει κάτι τέτοιο κατά τους προηγούμενους μήνες, θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν πόροι της τάξης του 3,5% - 4% του ΑΕΠ (6,5 - 7,5 δισ. ευρώ) το 2020.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν κάνει όσα θα μπορούσε να κάνει, όσα είχε περιθώριο να κάνει το 2020. Η πρόβλεψη για πρόσθετα έσοδα το 2021 περίπου 4,5 δισ. ευρώ είναι πέρα για πέρα αισιόδοξη και προϋποθέτει μια αντιστροφή της υφιστάμενης πορείας υλοποίησης δημοσίων υποδομών και άλλων δράσεων επιλέξιμων από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι για το 2021 έχουν προϋπολογιστεί μόλις 750 εκατ. για εθνικό ΠΔΕ τη στιγμή που υποτίθεται πως ξεκινά το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ).Το προσχέδιο είναι τελείως αναντίστοιχο με τον προγραμματισμό για απορρόφηση 1,5 δισ. ετησίως (για τα έτη 2021 - 2022).