Μετράμε πάλι και αυτό το καλοκαίρι γυναικοκτονίες. Γυναίκες που δολοφονήθηκαν από οικεία πρόσωπα - άνδρες που θεωρούσαν ότι είχαν δικαιώματα ζωής και θανάτου πάνω τους.
«Η πατριαρχία σκοτώνει»
Δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά, ούτε οικογενειακές τραγωδίες - «δεν ήταν η κακιά στιγμή, δεν έτυχε, ούτε η ζήλεια τού όπλισε το χέρι, ούτε έχασε τον έλεγχο από ερωτικό αμόκ» κ.ά. Μη διαιωνίζουμε μύθους. Σκοτώνουν για να επαναβεβαιώσουν την κυριαρχία τους.
Δύσκολα γίνονται αποδεκτές ή ανεκτές από ορισμένους άνδρες που εμπίπτουν στην ηγεμονική μορφή ανδρισμού κινήσεις αυτονομίας των γυναικών, διεκδίκησης για τον εαυτό τους, προθέσεις για διαφορετικές επιλογές ζωής, διαφορετικές επιθυμίες. Οι θηλυκότητες συνιστούν κατά κάποιο τρόπο «ιδιοκτησία» τους. Η κυριαρχία τους, όμως, δεν είναι ποτέ μόνιμα εξασφαλισμένη αλλά πρέπει πάντοτε να κατακτάται και να αποδεικνύεται. Στο πλαίσιο της πατριαρχίας συγκροτούν σχέσεις κυριαρχίας και υποτέλειας μαζί τους, καθώς αυτό συχνά καθορίζει τι σημαίνει να είσαι «πραγματικός» άνδρας. Όταν αυτό κινδυνεύει ή αίρεται, ο φόνος είναι ένας τρόπος ανάκτησης της κυριαρχίας και του ελέγχου από την πλευρά του άνδρα, ή της αποκατάστασης της τιμής του. Λειτουργεί συνήθως ως τιμωρητική πράξη. Τις δολοφονούν γιατί αρνούνται να συμμορφωθούν στα πατριαρχικά προτάγματα. Πρόκειται για εγκλήματα που διαπράττονται στην πλειοψηφία τους από άντρες του οικείου περιβάλλοντος και αποτελούν, συνήθως, την κατάληξη μιας σειράς βίαιων συντροφικών σχέσεων και έντονης οικογενειακής βίας, στο πλαίσιο βαθιά εμπεδωμένων πατριαρχικών σχέσεων εξουσίας.
«Όσο η κοινωνία να το δει αρνείται, άλλη μια γυναίκα δολοφονείται»
Πόσες ακόμα γυναικοκτονίες για να το πούμε με το όνομά του; Γυναικοκτονία.
Στις γυναικοκτονίες το φύλο του θύματος είναι το κυρίαρχο κριτήριο στην επιτέλεση της ανθρωποκτονίας. Φοβίζει περισσότερο η ορολογία που καταδεικνύει τον έμφυλο χαρακτήρα της εγκληματικής αυτής πράξης παρά η ίδια η φονική βία ενάντια στις θηλυκότητες;
Πέρα από τη σταδιακή αποδοχή του όρου γυναικοκτονία, που παρατηρείται στον δημόσιο λόγο, πρέπει και σε νομικό επίπεδο να κατονομάσουμε σωστά αυτή την εγκληματική πράξη ώστε να δημιουργηθεί σχετικός νομικός μηχανισμός που θα επιτρέψει τη μεγαλύτερη θεσμική προστασία των γυναικών. Η Κύπρος προχώρησε ήδη, η Ελλάδα δεν τόλμησε. Αυτό θα καταδείξει την έμφυλη διάσταση του φαινομένου, αναδεικνύοντας το σεξιστικό κίνητρο της πράξης. Επιπρόσθετα, θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, στη συλλογή και καταγραφή των δεδομένων, θα συμβάλει στην αποτελεσματικότητα των κρατικών Αρχών, αφού θα υπάρχει πλέον ένα ξεκάθαρο πλαίσιο τυποποίησης για τον χαρακτηρισμό του εγκλήματος από τις δικαστικές Αρχές.
*Η Δήμητρα Κογκίδου είναι καθηγήτρια, πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων του ΑΠΘ, συντονίστρια του Δικτύου των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα ΑΕΙ
