Οι γυναίκες του Αφγανιστάν είναι πλέον αιχμάλωτες. Εγκλωβισμένες σε μια ζωή που δεν τους επιτρέπεται να ανασάνουν ελεύθερα. Ένα βαθύ σκοτάδι έχει σκεπάσει την πορεία τους και οι καταπιεστές περιορίζουν αναιδώς τα όρια της σκέψης και της ίδιας τους της ύπαρξης. Ο τρόμος λιμνάζει μέσα τους κι εκείνες στέκουν ακίνητες, να κοιτάζουν κατάματα την αβάσταχτη πραγματικότητα με πόνο και οδύνη. Τα περιθώρια αντίδρασης, στενά, σχεδόν ανυπέρβλητα. Γιατί πλέον δεν θα μπορούν να πηγαίνουν ούτε στο σχολείο, καθώς οι Ταλιμπάν τις απέκλεισαν από την εκπαίδευση. Το δικαίωμά τους στη μόρφωση θάφτηκε κάτω από τόνους βαρβαρότητας. Ζουν ελπίζοντας να καταφθάσει γρήγορα η μέρα που τα όνειρα θα πάρουν εκδίκηση. Μέχρι τότε υπομένουν την καταπίεση και γειτνιάζουν με τον θάνατο. «Οι γυναίκες πρέπει να υψώσουν τις φωνές τους όσο μπορούν, να αντιστέκονται για να υπάρχουν» λέει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο 33χρονος Αφγανός πρόσφυγας και συγγραφέας του βιβλίου «Χαμένες ταυτότητες» Ρεζά Γκολαμί, ο οποίος στα 17 του χρόνια είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Καμπούλ εξαιτίας της σκληρότητας των Ταλιμπάν.
«Αυτός ο ουρανός μάς παίρνει το οξυγόνο»
«Βρίσκομαι καταδικασμένος κάτω από έναν ουρανό όπου, αντί για τον ήλιο να λάμπει, τη βροχή να κάνει τα λουλούδια να ανθίζουν, τη μυρωδιά τους να μας δίνει ζωή και οξυγόνο, το άρωμά τους να μας ταξιδεύει, για κάποιον λόγο δεν είναι ο συνηθισμένος ουρανός. Αυτός ο ουρανός δεν μας δίνει οξυγόνο. Αντιθέτως, μας το παίρνει» γράφει στο βιβλίο του ο Ρεζά περιγράφοντας με γλαφυρότητα τα γεγονότα που έζησε τότε.
Κι αυτός ο ουρανός, σήμερα, εξακολουθεί να παίρνει το οξυγόνο από χιλιάδες γυναίκες, οι οποίες βλέπουν τα δικαιώματά τους να καταρρέουν και να μετατρέπονται σε συντρίμμια. «Η πρόσβαση των γυναικών στη μόρφωση είναι ταυτόχρονα και πρόσβαση στην κοινωνία» λέει ο Ρεζά. «Πλέον, αυτός ο αποκλεισμός από την εκπαίδευση είναι ένα βήμα προς τον Μεσαίωνα. Ακόμα και ορισμένες γυναίκες που κατάφεραν το προηγούμενο διάστημα να τελειώσουν το πανεπιστήμιο πλέον θα κλειστούν στα σπίτια τους». Η φωνή του αναβλύζει με πόνο. Κάθε του λέξη είναι στιγματισμένη με τα γεγονότα που τον ανάγκασαν να ακολουθήσει την προσφυγιά.
Όπως περιγράφει ο Ρεζά, μετά την απομάκρυνση των Ταλιμπάν από την εξουσία το 2001, οι γυναίκες είχαν κάνει άλματα, αν και δεν είχαν κατοχυρώσει πλήρη δικαιώματα, γιατί ακόμη φοβόντουσαν τον συντηρητισμό της κοινωνίας. Τότε οι γυναίκες είχαν σημειώσει τεράστια πρόοδο στις εγγραφές στην εκπαίδευση και στα ποσοστά αλφαβητισμού. Πολλές πάλεψαν και τα κατάφεραν. Όμως αυτό που έχτισαν τόσα χρόνια γκρεμίζεται. Τα όνειρά τους βούλιαξαν. Πλέον, το μέλλον των γυναικών του Αφγανιστάν είναι βαμμένο με μελανά χρώματα. «Μπαίνουμε σε ένα σκοτεινό τούνελ που πολλοί το ζήσαμε ήδη πριν χρόνια. Μεταχειρίζονται τις γυναίκες σαν αντικείμενα» αναφέρει ο ίδιος. Παρά το ανθρωποφαγικό καθεστώς των Ταλιμπάν, πολλές είναι εκείνες που υψώνουν τις φωνές τους και βγαίνουν στους δρόμους. Γιατί ξέρουν τι τους περιμένει, έχουν βιώσει στο πετσί τους αυτόν τον αποκλεισμό. Και όχι μόνο στη μόρφωση, αλλά σε κάθε πτυχή της ζωής τους.
Η πατριαρχία των Ταλιμπάν
«Οι Ταλιμπάν δεν θέλουν να μορφωθούν οι γυναίκες. Η πολιτική τους εφαρμόζει τον νόμο της Σαρία. Δηλαδή δεν επιτρέπουν στις γυναίκες να βγουν έξω, να δουλέψουν, να σπουδάσουν. Αυτή είναι η πατριαρχία που θέλουν να στηρίξουν. Είναι βάρβαροι, δεν αναγνωρίζουν δικαιώματα» λέει ο Ρεζά. Μπορεί ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν να έκανε αναδίπλωση ισχυριζόμενος πως επιθυμούν να προσφέρουν «ένα ασφαλές εκπαιδευτικό περιβάλλον» για τα κορίτσια προτού τους επιτρέψουν να επιστρέψουν στα σχολεία, ωστόσο δεν δόθηκε σαφές χρονοδιάγραμμα, με τις υποσχέσεις να παραμένουν στον αέρα.
Πριν από μερικές ημέρες, οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν ότι θα επιτρέπεται στις γυναίκες να σπουδάζουν στα πανεπιστήμια, αλλά σε διαφορετικές αίθουσες από τους άνδρες και με την προϋπόθεση της τήρησης των ισλαμικών κανόνων ενδυμασίας, φορώντας δηλαδή υποχρεωτικά μαντίλα. Αυτό είναι κάτι που αντιμετωπίστηκε με καχυποψία, κυρίως επειδή τα πανεπιστήμια δεν έχουν τους οικονομικούς πόρους για ξεχωριστές τάξεις. Όπως επισημαίνει ο Ρεζά, «όταν δεν επιτρέπουν στα κορίτσια να πάνε στο σχολείο, δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητα να τις αφήσουν να πάνε στο πανεπιστήμιο. Όταν δεν έχουν ούτε τις βασικές γνώσεις, πώς θα συνεχίσουν τις σπουδές;» αναρωτιέται.
«Δεν θα τους χαρίσουμε τα όνειρα»
Ο δικός του Γολγοθάς ξεκίνησε το 2006, όταν ήταν ακόμη 17 ετών. Ο δρόμος τής προσφυγιάς χαράχτηκε από την Καμπούλ σε Πακιστάν, Ιράν, Τουρκία, Μυτιλήνη και Αθήνα. Τα παιδικά του μάτια είδαν τη βία, τα μαστιγώματα με τα οποία τιμωρούσαν τις γυναίκες επειδή φαινόταν λίγο το δέρμα τους, τους λιθοβολισμούς, τον τρόμο, τους βομβαρδισμούς, τον θάνατο που καραδοκούσε σε κάθε γωνιά έτοιμος να κατασπαράξει τα πάντα στο διάβα του. Γνωρίζει πολύ καλά σε τι κατάσταση μπορεί να βρεθεί ένας άνθρωπος που φεύγει προς το άγνωστο. Ανάμεσα σε κράτη, σύνορα και φουρτουνιασμένες θάλασσες, πυξίδα της ζωής του ήταν πάντα η ελπίδα. Το μήνυμά του, ηχηρό: «Οι γυναίκες πρέπει να υψώσουν τις φωνές τους όσο μπορούν. Ή θα τους επιβάλουν την πρόσβαση στα δικαιώματά τους, ή θα ανατραπεί αυτή η κυβέρνηση. Δεν θα τους χαρίσουμε τα όνειρα» λέει ο Ρεζά.
Οι γυναίκες ψάχνουν να χαράξουν καινούργιους δρόμους
Η 32χρονη πρόσφυγας Καριμέ Γκαντζί αφηγείται στην ΑΥΓΗ της Κυριακής την καθημερινότητα των γυναικών του Αφγανιστάν που ζουν υπό το καθεστώς τρόμου
«Έχω πολλούς συγγενείς που ακόμη ζουν στο Αφγανιστάν» λέει η Καριμέ Γκαντζί στην ΑΥΓΗ της Κυριακής και η φωνή της ξεχειλίζει από πόνο. Η ζωή της κυλούσε μέσα σε ένα άκρως καταπιεστικό περιβάλλον, καθώς οι γονείς της την ανάγκασαν να παντρευτεί όταν ήταν μόλις 14 ετών, ενώ η τοξική αρρενωπότητα του συζύγου της έσπερνε δηλητήριο μαραίνοντας τη δική της πρόθεση να σπουδάσει. Έπρεπε να έχει ως προτεραιότητα τον γάμο και τα δύο παιδιά της. Η μητέρα της δεν κατάφερε να πάει ποτέ στο σχολείο εξαιτίας των Ταλιμπάν. Αυτό συνέβη και σε ακόμη χιλιάδες γυναίκες, οι οποίες παρέμειναν αναλφάβητες εξαιτίας της καταπίεσης. Η ίδια αποφάσισε να πιάσει το νήμα της ζωής της από την αρχή. Έτσι κατέφθασε στην Ελλάδα το 2016. Από τότε εργάστηκε ως προαγωγός Υγείας στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και στη συνέχεια στο Δίκτυο «Μέλισσα» ως πολιτιστική διαμεσολαβήτρια - μεταφράστρια, ενώ σπουδάζει Ψυχολογία σε ιδιωτικό κολέγιο.
«Η ξαδέλφη μου η Σαχνάζ ζει ακόμη στο Αφγανιστάν, όπου εργάζεται ως δασκάλα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση τα τελευταία δέκα χρόνια. Εξακολουθεί να εργάζεται, ωστόσο της έχουν κόψει τον μισθό. Στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν επιτρέπουν στα κορίτσια να πάνε σχολείο μέχρι την Ε’ Δημοτικού. Μετά απαγορεύεται» λέει η Καριμέ. «Τα κορίτσια κραυγάζουν. Λένε στην ξαδέλφη μου ότι είναι φοβισμένα. Θέλουν να αποδράσουν από αυτή τη σκληρότητα, να βρουν τον δρόμο τους αλλού, σε άλλη χώρα». Οι εικόνες που περιγράφει, αβάσταχτες. Είναι εδώ, αλλά η σκέψη της βαδίζει μαζί με τις γυναίκες από τις οποίες οι Ταλιμπάν στερούν τη ζωή μπροστά στα μάτια των παιδιών τους.
Ωστόσο, είκοσι χρόνια μετά τον επανέλεγχο της εξουσίας από το καθεστώς των Ταλιμπάν, οι γυναίκες έχουν αλλάξει, περιγράφει η Καριμέ. Πολλές γυναίκες έχουν ξεκινήσει τις διαδηλώσεις, διεκδικούν το δίκιο τους, προσπαθούν να χτίσουν τη δική τους ζωή και το μέλλον τους από την αρχή. Να χαράξουν τον δικό τους δρόμο, μακριά από όλα εκείνα που προσπαθούν ανελέητα να τους στερήσουν.
«Πρέπει να παλέψουν για τα δικαιώματά τους. Δεν πρέπει να τα παρατήσουν. Αυτό που ζουν είναι σαν εφιάλτης, είναι πολύ βαρύ. Σ’ αυτή τη χώρα δεν υπάρχει μέλλον για τις γυναίκες. Αλλά είναι καλύτερα να πεθάνουν για το δίκιο τους, παρά να πεθαίνουν λίγο - λίγο, μέρα με τη μέρα» αναφωνεί η Καριμέ.