Η πανδημία μαίνεται σε όλο τον κόσμο, με τις νέες μεταλλάξεις να δημιουργούν ανησυχία και προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα και τις κυβερνήσεις. Είναι ένας Γολγοθάς για την ανθρωπότητα με απροσδιόριστο τέλος. Τα fake news γαλουχήθηκαν από το κίνημα της Alt Right και παράλληλα με την εμφάνιση της πανδημίας και εξαπλώθηκαν ταχύτατα σε όλο τον κόσμο. Θεωρίες συνωμοσίας έκαναν την εμφάνισή τους και μια παράλληλη πανδημία παραπληροφόρησης επιμόλυνε συσκοτίζοντας την αλήθεια και δυσχεραίνοντας την αντιμετώπισή της. Με την εμφάνιση των εμβολίων ξέσπασε νέο κύμα παραπληροφόρησης με αφορμή τα εμβόλια. Το στοίχημα για άλλη μια φορά είναι: θα κερδίσει η επιστήμη ή ο σκοταδισμός;
Ενδεικτικό είναι ότι, σύμφωνα με παγκόσμια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 28 χώρες, πάνω από 3 στους 10 ανθρώπους πιστεύουν ότι μια ξένη ή άλλη δύναμη προκαλεί σκόπιμα την εξάπλωση του ιού της Covid-19 (ιστότοπος Ε.Ε.).
Τα χαμηλά ποσοστά αποδοχής εμβολίων δημιουργούν ιδιαίτερη ανησυχία. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν τον Ιανουάριο του 2021 από το Κέντρο Προγραμμάτων Επικοινωνίας Johns Hopkins δείχνουν ότι σε 23 χώρες μόνο το 63% των ερωτηθέντων αποδέχεται το εμβόλιο. Αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από την ελάχιστη εκτίμηση 75% που χρειάζεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, σε ένα πληθυσμό για να φτάσει στην «ανοσία της αγέλης» και να μειωθεί η εξάπλωση (ιστότοπος ΠΟΥ).
Fake news 1: Το τσιπάκι του Γκέιτς
Ένα από τα πιο διαδεδομένα fake news αφορά το περίφημο «τσιπάκι» που εμφυτεύεται μαζί με το εμβόλιο. Η θεωρία συνωμοσίας γύρω από αυτό ισχυρίζεται ότι η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για την εμφύτευση μικροτσίπ με δυνατότητα εντοπισμού και παρακολούθησης των πολιτών. Υπαίτιος για το σχέδιο αυτό είναι ο συνιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς.
Ωστόσο, παρ’ όλο που κανένα στοιχείο δεν υποστηρίζει κάτι τέτοιο και παρά τη δημόσια διάψευση στο BBC από το Ίδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς, παραμένει από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες συνωμοσίας. Πρόσφατη μάλιστα δημοσκόπηση της YouGov σε 1.640 άτομα δείχνει ότι το 28% των Αμερικανών πιστεύουν πως ο Μπιλ Γκέιτς θέλει να χρησιμοποιήσει εμβόλια για να εμφυτεύσει μικροτσίπ σε ανθρώπους - με το ποσοστό να αυξάνεται στο 44% μεταξύ των Ρεπουμπλικανών.
Fake news 2: Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μέσω δικτύων 5G
Ψευδείς ειδήσεις συνδέουν την υπερταχεία τεχνολογία τουΔιαδικτύου 5G με την εξάπλωση του κορωνοϊού και χωρίζονται σε δύο κυρίως ομάδες: α) Το 5G αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας μας πιο ευάλωτους στον κορωνοϊό και β) Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μέσω δικτύων 5G. Ως προς το πρώτο, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το 5G δεν είναι αρκετά ισχυρό για να βλάψει τα κύτταρά μας ή να έχει αρνητική επίδραση στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, κάτι που κάνει η κακή διατροφή ή η έλλειψη ύπνου. Το δεύτερο είναι, φυσικά, αδύνατον. Ο κορωνοϊός μεταδίδεται με τον βήχα, το φτέρνισμα και τη στενή επαφή. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα που βοηθούν στη μεταφορά του 5G είναι εντελώς διαφορετικά από τους ιούς και δεν υπάρχει περίπτωση να μεταδώσουν έναν ιό.
Fake news 3: Το εμβόλιο θα σκοτώσει 700.000 ανθρώπους
Μια ψευδής είδηση που ξεκίνησε από ένα τουίτ στην Αγγλία ανέφερε πως "Ο Μπιλ Γκέιτς παραδέχεται ότι το εμβόλιο θα σκοτώσει αναμφίβολα 700.000 ανθρώπους" παραπέμποντας σε ένα βίντεο με τον ακροδεξιό συνωμοσιολόγο Άλεξ Τζόουνς. Το βίντεο, παρ' όλο που ήταν ψευδές, είχε περισσότερα από 45.000 retweets και likes.
Ιδιαίτερα διαδεδομένο fake news σε σχέση με το εμβόλιο υποστηρίζει ότι επειδή χρησιμοποιεί mRNA προκαλεί ανοσοαπόκριση που θα αλλάξει το DNA των ανθρώπων. Επίσης αρνητές της μάσκας ισχυρίζονται ότι οι μάσκες ξυπνούν έναν αδρανή κορωνοϊό που ζει μέσα στα σώματα των ανθρώπων.
Fake news 4: Η πανδημία είναι επινοημένη, μια φάρσα
Απίστευτες θεωρίες συνωμοσίας και fake news αφορούν την προέλευση, την αιτία της πανδημίας. Αμερικανοί, Ρώσοι και Κινέζοι συνωμοσιολόγοι μιλούν για βιολογικό πόλεμο και συνδέουν τον κορωνοϊό με βιολογικές επιθέσεις σε αντιπάλους τους.
Συντηρητικοί κύκλοι και πολιτικοί που πρόσκεινται στον πρώην Πρόεδρο της Αμερικής και την Alt Right διέδιδαν θεωρίες όπως ότι ο κορωνοϊός ήταν ένα πολιτικό σχέδιο που είχε ως στόχο να πλήξει τον Τραμπ ή ότι ήταν ένας ιός που μοιάζει με τη γρίπη, άρα δεν είναι σοβαρός.
Δημοφιλές βίντεο στην Ιταλία με πάνω από 700.000 προβολές στο Facebook υποστηρίζει ότι η πανδημία «έχει εφευρεθεί». Στο εν λόγω βίντεο ο Ιταλός ερευνητής με πτυχίο στη φαρμακολογία Stefano Montanari ισχυρίζεται ότι η επιδημία «θα συνεχίσει να είναι εντελώς επινοημένη» μέχρι να υπάρξει ένα εμβόλιο που «θα φέρει χρήματα και διαφθορά στις ήδη γεμάτες τσέπες ορισμένων»,καταλήγει μάλιστα ότι «Το εμβόλιο είναι το πιο επικίνδυνο για την υγεία: Πρόκειται για μια εντυπωσιακή φάρσα, αλλά πολύ επιτυχημένη».
Fake news 5: Η χλωρίνη, το φάρμακο του Τραμπ
Μία από τις πιο επικίνδυνες διαδικτυακές φημολογίες, που διαδόθηκε ευρέως στις ΗΠΑ και αναπαρήχθη από φόρα αντιεμβολιαστών, ήταν ότι η κατάποση ενός επικίνδυνου καθαριστικού μπορεί να καταπολεμήσει ή και να προφυλάξει από την Covid-19.
Χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις του Ντ. Τραμπ όταν πρότεινε στους επιστήμονες να εξετάσουν το ενδεχόμενο θεραπείας ασθενών με κορωνοϊό με ενέσεις από απολυμαντικό, ενώ υποστήριξε και την ιδέα της έκθεσης ασθενών σε ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία.
Ο ΠΟΥ αναγκάστηκε να κυκλοφορήσει ανακοίνωση όπου απέτρεπε τους πολίτες να ψεκάζονται με χλωριούχα σκευάσματα ή να αλείφουν το σώμα τους με σησαμέλαιο και χλωροφόρμιο.
Η συνωμοσιολογία, η παραδοξολογία, ο αντιεπιστημονικός λόγος ταυτίζονται παραδοσιακά με την Ακροδεξιά. Αναβαπτισμένα στο κίνημα της Alt Right και της νεοφασιστικής Δεξιάς με τη βοήθεια των κοινωνικών μέσων, τα fake news γνώρισαν τεράστια διάδοση ενσπείροντας αμφιβολίες, ανησυχίες, φόβους και αμφισβήτηση. Ωστόσο στη χώρα μας επιχειρείται και αυτή η αντιστροφή.
Οι αντιεμβολιαστές δεν είναι μια κακόγουστη φάρσα
Το αντιεμβολιαστικό κίνημα και οι ευθύνες της κυβέρνησης Μητσοτάκη
Η κυβέρνηση επιστράτευσε fake news για να μην διασαλευτεί το αφήγημα επιτυχίας της θυσιάζοντας αλόγιστα την αξιοπιστία της και εντείνοντας τον φόβο και τη δυσπιστία των πολιτών. Με τον τρόπο αυτό συνέβαλε στη δημιουργία ενός διόλου ευκαταφρόνητου αντιεμβολιαστικού κινήματος στη χώρα, όπως έδειξαν άλλωστε οι πρόσφατες συγκεντρώσεις, ως συνέχεια των «μακεδονομάχων».
Έτσι, στο κέντρο των μεγάλων πόλεων ακούστηκαν και πάλι τα ακραία εθνικιστικά συνθήματα “Ελλάς, Ελλάς, ή ταν ή επι τας”. Επανήλθαν οι «προδότες», η «Μακεδονία ξακουστή», οι σταυροί, οι ρασοφόροι, ενώ γνωστοί πρωταγωνιστές των μακεδονικών συλλαλητηρίων έκαναν ακραίες δηλώσεις διεκδικώντας πολιτικό χώρο μετά τη νομιμοποίηση που τους παρείχε απλόχερα η νεο-Δεξιά του Μητσοτάκη ως αντιπολίτευση.
Ταυτόχρονα, η Ν.Δ. επιχειρεί εναγωνίως, με μια καλοδουλεμένη μεθόδευση, ένα επικό fake new, να ταυτίσει την αξιωματική αντιπολίτευση με αντιεπιστημονικούς και σκοταδιστικούς κύκλους, δημιουργώντας ανύπαρκτα δίπολα για ψηφοθηρικά οφέλη. Γαλούχησε το ακροδεξιό, σκοταδιστικό συνονθύλευμα, του έδωσε πολιτική νομιμοποίηση και τώρα που το βρίσκει απέναντι της, επιχειρεί να το χρεώσει στους πολιτικούς της αντιπάλους.
Fake news 1: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, 8.6.2021, από το βήμα της Βουλής κυνηγώντας τον μύθο ενός success story μείωσε τον αριθμό των διασωληνωμένων παρουσιάζοντας μια διαφορετική εικόνα από την πραγματική και δημιουργώντας σύγχυση στους πολίτες.
Fake news 2: «Ήδη, περισσότεροι από 3.000.000 πολίτες έχουν κάνει την πρώτη ή και τη δεύτερη δόση» είχε ισχυριστεί ο πρωθυπουργός στο πασχαλινό του μήνυμα, σε άλλο ένα fake new. Μάλιστα, το ψέμα εντόπισαν και τα ellinikahoaxes.gr. Παρ' όλο που την 1η Μαΐου 2021 (που έγιναν οι δηλώσεις) είχαν πραγματοποιηθεί πάνω από 3 εκατομμύρια εμβολιασμοί, ο αριθμός των εμβολιασμένων πολιτών την πρώτη Μαΐου του 2021 ανερχόταν σε 2.170.847.
Fake news 3: Ο Κυρ. Μητσοτάκης ισχυρίζεται ότι δική του ήταν η ιδέα άρσης της πατέντας του εμβολίου, παρ’ όλο που ο Αλέξης Τσίπρας την εισηγήθηκε. Μετά τη σχετική απόφαση Μπάιντεν, η Ν.Δ. λέει ότι στηρίζει την άρση της πατέντας. Μόνο που όλοι οι ευρωβουλευτές της την καταψήφισαν στο Ευρωκοινοβούλιο.
Fake news 4: «Ήξεις αφήξεις ο ΣΥΡΙΖΑ για τους εμβολιασμούς» υποστήριξε ο Άδωνις Γεωργιάδης (Οpen), παρ’ όλο που τόσο ο πρόεδρός του Αλέξης Τσίπρας όσο και τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ μέσα από ομιλίες και δημόσιες παρεμβάσεις τους καλούν τους πολίτες να σπεύσουν να εμβολιαστούν.
Θα μπορούσα πολλά ακόμα να απαριθμήσω. Αυτά είναι μερικά πρόσφατα παραδείγματα για την υιοθέτηση της παραδοξολογίας ως πολιτικής στρατηγικής ώστε να μην χρειαστεί να λάβει μέτρα η κυβέρνηση. Ο κορωνοϊός δεν κολλάει όταν είναι 25 μαθητές ανά τάξη, είχε υποστηρίξει ο Γκ. Μαγιορκίνης, ενώ έχουμε πλέον εμπεδώσει ότι δεν κολλάει και στα ασφυκτικά γεμάτα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, κάτι που οι πολίτες βιώνουν καθημερινά.