1η Δεκεμβρίου 1955. Η Ρόζα Παρκς, μοδίστρα, που εργαζόταν σε πολυκατάστημα στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, πήρε το λεωφορείο για να επιστρέψει σπίτι της. Πλήρωσε το εισιτήριό της και έκατσε στις θέσεις που προορίζονταν για τους μαύρους πολίτες. Μετά από λίγες στάσεις, ο οδηγός του λεωφορείου σηκώθηκε και, παραβαίνοντας το νόμο περί διαχωρισμού, ζήτησε από την Παρκς να σηκωθεί και να παραχωρήσει τη θέση της σε έναν λευκό επιβάτη, καθώς οι θέσεις που προορίζονταν για αυτούς είχαν γεμίσει.
Η Παρκς αρνήθηκε. Συνελήφθη. Και έγινε σύμβολο αγώνα για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών, λαμβάνοντας το προσωνύμιο «Μητέρα του Κινήματος των Πολιτικών Δικαιωμάτων».
Ποια ήταν η Παρκς
Η Ρόζα σε ηλικία 11 ετών μετακόμισε με τη μητέρα της στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα. Παρακολούθησε το πειραματικό γυμνάσιο του «Κολεγίου Εκπαιδευτικών της Αλαμπάμα για Νέγρους». Στα 16 της μετακόμισε με τη γιαγιά της για να την φροντίζει και όταν εκείνη πέθανε, επέστρεψε στην οικία της μητέρας της, που έπασχε από χρόνιες ασθένειες. Το 1932, σε ηλικία 19 ετών παντρεύτηκε τον Ρέιμοντ Παρκς, κουρέα, που ήταν επί μακρόν μέλος της «Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ανθρώπων» (NAACP). Μια χρονιά μετά η Ρόζα Παρκς έλαβε το απολυτήριο γυμνασίου.
Το ζευγάρι απολάμβανε του σεβασμού ανάμεσα στα μέλη της μεγάλης αφροαμερικανικής κοινότητας του Μοντγκόμερι. Ωστόσο η ζωή σε μια πόλη στην οποία ίσχυαν νόμοι περί διαχωρισμού ανάμεσα σε λευκούς και μαύρους, δεν ήταν εύκολη. Οι μαύροι μπορούσαν να παρακολουθήσουν μόνο ορισμένα κατώτερης βαθμίδας σχολεία, μπορούσαν να πίνουν νερό μόνο από συγκεκριμένες βρύσες και μπορούσαν να δανειστούν βιβλία μόνο από τη «μαύρη» βιβλιοθήκη.
Τον Δεκέμβριο του 1943 ξεκίνησε η επίσημη αγωνιστική δράση της Παρκς. Εντάχθηκε στο τοπικό τμήμα της NAACP στο Μοντγκόμερι και αναδείχτηκε σε γραμματέα του. Συνεργάστηκε στενά με τον πρόεδρο του τοπικού τμήματος, Έντγκαρ Ντάνιελ Νίξον, αχθοφόρο στον σιδηρόδρομο.
Η σύλληψη
Την Πέμπτη, 1η Δεκεμβρίου 1955, η 42χρονη Ρόζα Παρκς επέλεξε να πάρει το λεωφορείο για να γυρίαει από τον χώρο εργασίας της, το πολυκατάστημα "Montgomery Fair". Οι μαύροι κάτοικοι του Μοντγκόμερι συχνά απέφευγαν τα δημοτικά λεωφορεία, επειδή θεωρούσαν ταπεινωτική την πολιτική του να κάθονται οι μαύροι στο πίσω μέρος του λεωφορείου. Παρ' όλα αυτά, πάνω από 70% των επιβατών των λεωφορείων ήταν Αφροαμερικανοί.
Το μπροστινό μέρος ενός λεωφορείου προοριζόταν για λευκούς πολίτες και οι θέσεις πίσω τους για τους μαύρους πολίτες. Οι οδηγοί λεωφορείων είχαν αποκτήσει άτυπα την δικαιοδοσία να ζητήσουν από έναν Αφροαμερικανό να παραχωρήσει τη θέση του σε έναν λευκό επιβάτη.
Σε ένα σημείο της διαδρομής, ένας λευκός δεν βρήκε θέση, καθώς όλες ήταν κατηλειμμένες. Ο οδηγός είπε στους επιβάτες που κάθονταν στα τέσσερα καθίσματα της πρώτης σειράς του τμήματος για τους μαύρους να σηκωθούν. Οι τρεις υπάκουαν. Η Παρκς, όχι.
«Λένε πως δεν άφησα τη θέση μου επειδή ήμουν κουρασμένη», έγραψε η Παρκς στην αυτοβιογραφία της, «αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν ήμουν κουρασμένη σωματικά. Ήμουν κουρασμένη μόνο να υποκύπτω».
Τελικά, δύο αστυνομικοί έφτασαν στο λεωφορείο όταν έκανε στάση και έθεσαν υπό κράτηση την Ρόζα Παρκς.
Η δίκη και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ
Η Παρκς χρησιμοποίησε το μοναδικό τηλεφώνημα που δικαιούταν για να επικοινωνήσει με τον σύζυγό της. Ωστόσο η είδηση της σύλληψής της διαδόθηκε αμέσως και ο Νίξον βρέθηκε στο κραττήριο, φροντίζοντας να αποφυλακιστεί το ίδιο απόγευμα με εγγύηση. Ο Νίξον αναζητούσε για χρόνια ένα θαρραλέο πρόσωπο, που θα μπορούσε να σηκώσει το βάρος της δικαστικής διαμάχης με στόχο την ακύρωση του νόμου περί διαχωρισμού. Ο Νίξον έπεισε την Παρκς, ενώ αποφάσισαν να γίνει μποϋκοτάζ από τους Αφροαμερικανούς του Μοντγκόμερι στα τα λεωφορεία την ημέρα της δίκης, τη Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου. Μέχρι τα μεσάνυστα της ίδιας μέρας, 35.000 φυλλάδια ήταν έτοιμα προκειμένου να δοθούν σε μαθητές σχολείων, όπου φοιτούσαν αποκλειστικά μαύροι, και να δοθούν με τη σειρά τους στους γονείς τους.
Στις 5 Δεκεμβρίου, η Παρκς κρίθηκε ένοχη για παραβίαση των νόμων διαχωρισμού, με ποινή αναστολής και πρόστιμο 10$ συν 4$ για τα δικαστικά έξοδα. Εν τω μεταξύ, η συμμετοχή των μαύρων στο μποϋκοτάζ ήταν πολύ μεγαλύτερη και από ό,τι προέβλεπαν οι πλέον αισιόδοξοι. Ο Νίξον και στελέχη της Ένωσης αποφάσισαν δημιουργήσουν την «Ένωση για τη Βελτίωση του Μοντγκόμερι» (MIA) και εξέλεξαν τον Αιδεσιμότατο Δρ. Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, 26 χρονών τότε, πρόεδρο της ένωσης.
Το μποϋκοτάζ προκάλεσε την οργή λευκών πολιτών του Μοντγκόμερι, ενώ έλαβαν χώρα και περιστατικά ρατσιστικής βίας. Στα σπίτια του Νίξον και του Κινγκ τοποθετήθηκαν βόμβες που εξερράγησαν. Ωστόσο, η βία δεν έκαμψε το φρόνημα όσων διοργάνωσαν το μποϋκοτάζ.
Στις 13 Νοεμβρίου 1956, μετά από μια σειρά προσφυγές σε διάφορες βαθμίδες της δικαιοσύνης, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι ο διαχωρισμός στα λεωφορεία ήταν αντισυνταγματικός. Το μποϋκοτάζ έληξε στις 20 Δεκεμβρίου, μια ημέρα αφότου έφτασε η γραπτή διαταγή του Δικαστηρίου στο Μοντγκόμερι. Η Παρκς, που στο μεταξύ είχε χάσει τη δουλειά της και είχε δεχτεί πλήθος απειλών έγινε γνωστοή ως η «μητέρα του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων».
