Η καταστροφή της Μόριας ήταν η τέλεια αφορμή για την κυβέρνηση να εφαρμόσει -αλλά και για να πιέσει την Ε.Ε. ως προς τη χρηματοδότηση- την πολιτική της επιλογή για κλειστά κέντρα στα νησιά και δεν το έκρυψε στιγμή, όταν ακόμα κάπνιζαν οι στάχτες της Μόριας και παρά την απροθυμία των Ευρωπαίων να ενστερνιστούν -στα λόγια- τον όρο «κλειστά».
Θα χρηματοδοτήσει ή όχι τα κλειστά κέντρα στα νησιά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Μα, όπως φαίνεται, τα χρηματοδοτεί ήδη. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του ελληνικού υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, η Κομισιόν έχει ήδη εγκρίνει από τον προηγούμενο μήνα τη χρηματοδότηση για τρία από αυτά σε Σάμο, Λέρο και Κω. Συγκεκριμένα στις 3 Αυγούστου το υπουργείο ανακοίνωνε ότι εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή “η εκταμίευση 130 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή των τριών κλειστών ελεγχόμενων κέντρων στη Σάμο, τη Λέρο και την Κω”.
Κατά την ίδια ανακοίνωση, η έγκριση από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (AMIF) έγινε έπειτα από τη θετική γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη η διαγωνιστική διαδικασία για την επιλογή αναδόχου για την κατασκευή του έργου «Κατασκευή περιφερειακών υπηρεσιών, δομών και διακριτών χώρων του άρθρου 8 του Ν. 4375/2016 στα νησιά Σάμο, Κω και Λέρο».
Είχαν ενταχθεί στο ΠΔΕ
Η κυβέρνηση μάλιστα είχε δρομολογήσει την κατασκευή των κέντρων στα τρία νησιά, των οποίων οι κάτοικοι εξέφρασαν τις λιγότερες αντιδράσεις, ήδη από τους προηγούμενους μήνες. Τον Ιούνιο, καθώς αργούσε η έγκριση από την Κομισιόν, το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ζητούσε να ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων η κατασκευή των κλειστών κέντρων σε Σάμο, Κω και Λέρο.
Στο αίτημα του υπουργείου Μετανάστευσης προς το υπουργείο Ανάπτυξης για ένταξη των συγκεκριμένων έργων στο Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων ο προτεινόμενος προϋπολογισμός ήταν κατά 2 εκατομμύρια και 680.000 ευρώ μεγαλύτερος από το τελικά εγκεκριμένο ποσό του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (AMIF), δηλαδή 132.680.000 ευρώ.
Στο ίδιο αίτημα το υπουργείο ενημέρωνε ότι είχε υποβάλει στην Ε.Ε. αίτημα χρηματοδότησης του έργου μέσω του AMIF, “ωστόσο, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξέτασης του ανωτέρω αιτήματος χρηματοδότησης, προτείνεται η προσωρινή ένταξη του έργου στο εθνικό σκέλος του ΠΔΕ προκειμένου να εκκινήσει άμεσα η κατασκευή της δομής”.
Πρέπει να υπενθυμίσουμε πως, παρότι δεν είχε εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση ακόμα και τον Ιούνιο, είχαν προηγηθεί από τον Φεβρουάριο οι επιτάξεις, η απόβαση των ΜΑΤ, αλλά και η προκήρυξη διαγωνισμών για την περίφραξη των κέντρων της Χίου, της Λέσβου και της Σάμου.
Ε.Ε.: Δεν ξέρουμε για κλειστά
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την άλλη, διά στόματος της αρμόδιας επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ίλβα Γιόχανσον, μπορεί να δηλώνει κατά καιρούς ότι δεν θα χρηματοδοτήσουν κλειστά κέντρα ή δεν ξέρουν για κλειστά κέντρα ή δεν έχουν ενημερωθεί για κλειστά κράτησης σε ακατοίκητα νησιά ή ερημικές περιοχές, όπως απαντούσε σε ερώτηση των ευρωβουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ τον περασμένο Φεβρουάριο, ωστόσο μάλλον επέλεγε να εξαντλήσει τα όρια της ακριβολογίας.
Και αυτό διότι πολύ απλά, όπως σημείωνε στην ίδια απάντηση η επίτροπος, η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε ενημερώσει για κλειστά κέντρα στα νησιά, αλλά για τη μετατροπή “σε κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης (ΚΥΤ) πολλαπλών σκοπών με ελεγχόμενη είσοδο / έξοδο”.
Δεν θα είναι λοιπόν κλειστά, αλλά ελεγχόμενα. Δεν θα κατασκευάζονταν εξαρχής, αλλά θα μετατρέπονταν. Κλειστά είναι για το τοπικό ακροατήριο, για το οποίο, ειδικά μετά τη φωτιά της Μόριας, ακόμα και το κλειστό κέντρο -που παραβιάζει κάθε νομοθεσία αν μιλάμε για στέρηση ελευθερίας αιτούντων άσυλο και όχι ανθρώπων που έχουν διαπράξει κάποιο αδίκημα και έχουν καταδικαστεί- δεν φαίνεται να είναι αρκετό για να καθησυχαστούν.
Δεν θα “κλείσουν”, αλλά θα ελέγχονται
Για τους Ευρωπαίους εταίρους και την Κομισιόν προκειμένου να χρηματοδοτηθούν θα είναι “πολλαπλών σκοπών με ελεγχόμενη είσοδο - έξοδο”.
Μάλιστα στη συνεδρίαση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωκοινοβουλίου της 2ας Απριλίου 2020, με θέμα την κατάσταση στα κέντρα αιτούντων άσυλο και προσφύγων υπό την απειλή της πανδημίας, η Ίλβα Γιόχανσον, αναφερόμενη στην έκτακτη βοήθεια που προτίθεται να δώσει η Κομισιόν για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση, σημείωνε κατά την παρέμβασή της ότι “280 εκατομμύρια θα διατεθούν για την κατασκευή πέντε νέων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης πολλαπλών χρήσεων στα ελληνικά νησιά κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, για να παρέχουν πολύ πιο επαρκή έως το τυπικό κατάλυμα”.
Στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση της ίδιας επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου στις 6 Ιουλίου, με θέμα τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ελληνοτουρκικά σύνορα, η επίτροπος ανέφερε χαρακτηριστικά:
“Οι ελληνικές αρχές διαβεβαίωσαν την Επιτροπή ότι οι αιτούντες άσυλο θα έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης και εξόδου από τα κέντρα υποδοχής, τα οποία δεν θα ‘κλείσουν’, αλλά θα ελέγχονται. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την εφαρμογή για να βεβαιωθεί ότι είναι σύμφωνη με το δίκαιο της Ε.Ε.”. Ανάλογη δέσμευση είχε λάβει από τον Κυρ. Μητσοτάκη και ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ πριν από έναν χρόνο.
Κατά τα άλλα η Ίλβα Γιόχανσον διεμήνυε την περασμένη Πέμπτη στη συνεδρίαση του Ευρωκοινοβουλίου για την ανάγκη ευρωπαϊκής ανθρωπιστικής ανταπόκρισης στην παρούσα κατάσταση στη Λέσβο, με το βλέμμα σε ένα κοινό σύστημα ασύλου, ότι δεν μπορούν να υπάρξουν άλλες Μόριες.
Μένει φυσικά να αποδειχθεί πόσο η διαφορά όρων έχει ουσιαστική διαφορά στις ζωές των χιλιάδων αιτούντων άσυλο στα νησιά του Αιγαίου.
