Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.2°C21.2°C
3 BF 71%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
17 °C
13.6°C19.4°C
2 BF 78%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.4°C
3 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.7°C24.8°C
6 BF 33%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.8°C18.5°C
0 BF 82%
Αιωρούμενα σωματίδια / H μεγάλη περιβαλλοντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Αιωρούμενα σωματίδια / H μεγάλη περιβαλλοντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία

Εργοστάσιο

Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί σημαντικό παράγοντα νοσηρότητας και θνησιμότητας. Έχει σχετιστεί με καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα καθώς επίσης και με διάφορες μορφές καρκίνου, ακόμα και με νευρολογικές ασθένειες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η ατμοσφαιρική ρύπανση οδηγεί σε εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο και σε σοβαρά προβλήματα υγείας και χαμηλή ποιότητα ζωής. Αρκετές μελέτες την κατατάσσουν στην κυριότερη περιβαλλοντική απειλή για την ανθρώπινη υγεία. Νεότερα δεδομένα και καταγραφές των αιωρούμενων σωματιδίων δείχνουν ότι πουθενά στη Γη η ατμόσφαιρα δεν είναι απαλλαγμένη από την παρουσία τους.

Τα αιωρούμενα σωματίδια PM (Particulate Matter) αποτελούν τους σημαντικότερους ατμοσφαιρικούς ρύπους στα μεγάλα αστικά κέντρα. Η απελευθέρωσή τους στην ατμόσφαιρα είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών, κυρίως, επιδράσεων στο περιβάλλον. Οι μηχανές εσωτερικής καύσης, οι πυρκαγιές, οι μεταφορές, οι μεταλλευτικές και βιομηχανικές δραστηριότητες είναι οι κυριότερες πηγές αιωρούμενων σωματιδίων για τις οποίες ευθύνονται οι άνθρωποι. Τα αιωρούμενα σωματίδια είτε απελευθερώνονται αυτούσια είτε μετατρέπονται σε άλλες χημικές ενώσεις μέσα από φωτοχημικές διεργασίες που πραγματοποιούνται στην  ατμόσφαιρα.

Ανάμεσα στα αιωρούμενα σωματίδια ξεχωρίζουν τα PM2,5 εξαιτίας της μεγάλης συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα και της επιβεβαιωμένης βλαβερής επίδρασής τους στην υγεία ανθρώπων και ζώων. Στην Ευρώπη, συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι μειώνουν το προσδόκιμο της ζωής περισσότερο από οκτώ μήνες ενώ αρκετά από αυτά έχουν σχετιστεί με την εμφάνιση καρκίνου. Πρόκειται για σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 εκατομμυριοστά του μέτρου, τα οποία, εξαιτίας του μικροσκοπικού μεγέθους τους, μπορούν εύκολα να διεισδύσουν, μέσω του αναπνευστικού συστήματος, στην κυκλοφορία του αίματος προκαλώντας προβλήματα ανάλογα με τη χημική τους σύσταση. Τα PM2,5 αποτελούν μια ευρεία κατηγορία χημικών ουσιών που περιλαμβάνει τα θειικά και νιτρικά οξέα, την αμμωνία, διάφορα μέταλλα, οργανικές χημικές ουσίες και πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες.

Ένα παγκόσμιο πρόβλημα με απειλητικές διαστάσεις

Για την προστασία της δημόσιας υγείας ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει όρια και οδηγίες με στόχο τη μείωση της απελευθέρωσης αέριων ρύπων και τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επιπλέον καθόρισε την ποσότητα των αιωρούμενων σωματιδίων που θεωρείται ασφαλής για την ανθρώπινη υγεία. Επιμέρους μέτρα διαχείρισης και μείωσης των αέριων ρύπων έχουν ληφθεί και σε διάφορες χώρες. Παρόλα αυτά, όπως αναδεικνύει μελέτη που διεξήχθη από ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστημίου Μόνας της Μελβούρνης, η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι τόσο έντονη και εκτεταμένη ώστε ελάχιστα μέρη στον πλανήτη μας θεωρούνται απαλλαγμένα από αυτήν. Φαίνεται ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού σε παγκόσμια κλίμακα εισπνέει αέρα που περιέχει συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων εντός των ορίων ασφαλείας που έχει θεσπίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Lancet Planetary Healthαξιοποιήθηκαν μετρήσεις των αιωρούμενων σωματιδίων σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, σε όλες τις ηπείρους, από το 2000 έως το 2019. Βρέθηκε ότι τα ημερήσια επίπεδά τους έχουν μειωθεί στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική ενώ, αντιθέτως, παρατηρείται αύξηση στις εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων στη Νότια Ασία, στην Αυστραλία, στη Νέα Ζηλανδία και στη Λατινική Αμερική. Προκειμένου να διαμορφώσει έναν χάρτη για τις μεταβολές στη συγκέντρωση των PM2,5, η ερευνητική ομάδα αξιοποίησε δεδομένα από παραδοσιακές μεθόδους διαχείρισης της ποιότητας του αέρα και από μετεωρολογικούς ανιχνευτές της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που βασίζονται στη χρήση δορυφόρων. Με την αξιοποίηση εργαλείων στατιστικής και τεχνητής νοημοσύνης έγινε εφικτός ο προσδιορισμός της συγκέντρωσης των PM2,5 με μεγάλη ακρίβεια σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ανάμεσα στα σημαντικά ευρήματα της μελέτης είναι ότι μέχρι το 2019, σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 70% των ημερών, η συγκέντρωση των PM2,5 ήταν πάνω από το επιτρεπόμενο όριο των 15 μg/m³. Το πρόβλημα είναι ακόμα πιο έντονο στη νότια και ανατολική Ασία, όπου το ποσοστό αυξάνεται σε 90%. Στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία διαπιστώθηκε, επίσης, μεγάλη αύξηση στις ημέρες με αυξημένα αιωρούμενα σωματίδια το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Η μέση συγκέντρωση των PM2,5 σε παγκόσμια κλίμακα, το χρονικό διάστημα από το 2000 έως το 2019, ήταν 32.8 µg/m3. Το πιο ανησυχητικό εύρημα της μελέτης είναι ότι μόλις το 0,18% της χερσαίας έκτασης της Γης και μόλις το 0,001% του παγκόσμιου πληθυσμού εκτέθηκε σε συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων μικρότερες από το επιτρεπόμενο όριο το 2019.

Τα ευρήματα της μελέτης επιβεβαιώνουν τη διαχρονικότητα και την ένταση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η οποία δεν είναι ένα τοπικό πρόβλημα αλλά αφορά όλον τον πλανήτη. Η βελτίωση της ποιότητας του αέρα, μέσα από τη μείωση των ρυπογόνων δραστηριοτήτων, καθίσταται επιβεβλημένη προκειμένου να περιοριστούν οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και για το περιβάλλον.

Μαρία Τσίπη

Πηγές:

  1. https://www.eea.europa.eu/
  2. https://www.who.int/
  3. Yu W. et al. Global estimates of daily ambient fine particulate matter concentrations and unequal spatiotemporal distribution of population exposure: a machine learning modelling study.The Lancet Planetary Health, 2023; 7 (3): e209

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL