Σανλιούρφα, Τουρκία
Τα σκαπτικά συνεργεία δούλευαν σε 24ωρη βάση σε έναν παράδρομο της τουρκικής πόλης Σανλιούρφα, όταν μια ξαφνική σιγή επικράτησε και ο βαρύς ήχος των μηχανημάτων σταμάτησε. Τα μέλη του συνεργείου άρχισαν να φωνάζουν: «Είναι κανείς εκεί κάτω;». Έμειναν ακίνητα και σιωπηλά για λίγο, περιμένοντας κάποια απόκριση. Όταν τίποτε δεν ακούστηκε, επέστρεψαν στη δουλειά τους.
Μεταξύ εκείνων που βρίσκονται κάτω από τα συντρίμμια της πολυκατοικίας στη συνοικία Γενισεχίρ είναι ο Μουστάφα Αμπάκ, δημοφιλής προπονητής ποδοσφαίρου, η σύζυγός του Χασέρ και ο εξάχρονος γιος του Αχμέτ. Είναι μόνο τρεις από τους δεκάδες χιλιάδες που βρέθηκαν στη μέση του τρομακτικού σεισμού που έπληξε τη Νοτιοανατολική Τουρκία και τη Βόρεια Συρία τη Δευτέρα, προκαλώντας τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων, ενώ η καταμέτρηση συνεχίζεται. Οι κοντινοί συγγενείς τους στέκουν άγρυπνοι έξω από το κτήριο, κλαίγοντας, περιμένοντας και προσευχόμενοι. «Είναι πολύ, πολύ αγαπητοί» δηλώνει ο Μαχμούτ Ντικαγιάκ. «Είναι μια πολύ δύσκολη στιγμή για μας». Η νεότερη αδελφή της Χασέρ Αμπάκ, η Σέλμα Ουζουντάγκ, ακόμα δεν μπορεί να πιστέψει την τεράστια δύναμη του σεισμού που έπληξε την πόλη. «Δεν έχουμε ξαναζήσει κάτι τέτοιο» λέει. «Η δόνηση δεν σταματούσε. Ήταν τόσο ισχυρή».
Η Σανλιούρφα είναι πρωτεύουσα μιας από τις 15 επαρχίες σε Τουρκία και Συρία που χτυπήθηκαν από τη χειρότερη φυσική καταστροφή που έχει γνωρίσει η περιοχή εδώ και δεκαετίες. Γνωστή παλαιότερη ως Ούρφα, κέρδισε τον τίτλο «Σανλί» (δηλαδή, ένδοξη) για την αντίσταση των κατοίκων της απέναντι στις γαλλικές δυνάμεις κατοχής κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως δεν συναντά κανείς πολλή δόξα σήμερα, καθώς οι οικογένειες αγωνίζονται με θλίψη, οργή και απόγνωση. «Νιώθω ότι αυτός ο κόσμος δεν έχει νόημα» δηλώνει ο Χατσί Μπουλούτ την ώρα που περιμένει να μάθει νέα έξι συγγενών του έξω από ακόμα ένα κατεστραμμένο κτίριο. «Τώρα ελπίζω να σωθούν τουλάχιστον οι μισοί» λέει. Λίγες ώρες αργότερα και οι έξι ανασύρθηκαν σώοι από τα συντρίμμια.
Η επαρχία Ούρφα, στην οποία κατοικούν περίπου 2 εκατ. άτομα, έχει υποστεί λιγότερες ζημιές από τις γειτονικές της. Παρ’ όλα αυτά, αξιωματούχοι εκτιμούν πως τουλάχιστον 100 κάτοικοι έχουν σκοτωθεί και περίπου 20 κτήρια έχουν καταρρεύσει. Η περιοχή κοντά στα σύνορα με τη Συρία είναι μια από τις φτωχότερες της Τουρκίας και οι κάτοικοι αναρωτιούνται με αγωνία πώς θα μπορέσει να σταθεί και πάλι στα πόδια της. Αναρίθμητα κτήρια στη Σανλιούρφα παρουσιάζουν ρωγμές ή άλλες εμφανείς ζημιές και αρκετά τζαμιά έχουν χάσει κομμάτια των μιναρέδων τους. Η νέα εναέρια γέφυρα της πόλης, που εγκαινιάστηκε μόλις πριν δύο μήνες από τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εμφανίζει τώρα μια ορατή ρωγμή, την οποία δημοτικοί υπάλληλοι προσπάθησαν να καλύψουν με σιλικόνη. Το κέντρο της πόλης μυρίζει σκόνη και καπνό από ξύλα που αφήνουν τα δεκάδες μαγκάλια τα οποία έχουν ανάψει στους δρόμους τα σωστικά συνεργεία, οι αστυνομικοί και άλλοι εργαζόμενοι για να ζεσταθούν. Τα περισσότερα καταστήματα παραμένουν κλειστά και οι εμπορικοί δρόμοι είναι έρημοι, καθώς ο φόβος των μετασεισμών και των νέων καταρρεύσεων κτηρίων οδηγεί πολλούς κατοίκους στο να συνεχίσουν να διανυκτερεύουν στα αυτοκίνητά τους, παρά τις παγερές θερμοκρασίες. Άλλοι αναζήτησαν καταφύγιο σε γειτονικά χωριά, όπου μπορούν να μείνουν σε μονώροφα ή διώροφα αγροτόσπιτα.
Στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου «Ιμπραήμ Τατλίς» περίπου 120 μέλη της μεγάλης κοινότητας Σύρων προσφύγων της πόλης στριμώχνονται κάτω από μια κίτρινη τέντα που έστησε ο δήμος. Ο Αμπντουλραχμάν, πρόσφυγας από το Ντέιρ εζ-Ζορ της Συρίας, εκφράζει την πίκρα του για το γεγονός ότι δεν τους δόθηκαν κουβέρτες ή θερμάστρες. Ανάμεσα στους Τούρκους κατοίκους η απογοήτευση στρέφεται κατά της καθυστέρησης των σωστικών συνεργείων να φτάσουν στις γειτονικές επαρχίες Αντιγιαμάν και Χαράι, που υπέστησαν τεράστιες ζημιές.
Αφθονούν οι θεωρίες για το τι πήγε στραβά σε μια πόλη, όπου, όπως και οι περισσότερες τουρκικές, είδε δραματική αστικοποίηση τις πρόσφατες δεκαετίες. Ο πληθυσμός της Σανλιούρφα εκτοξεύτηκε από 100.000 τη δεκαετία του 1970 σε σχεδόν 1 εκατ. κατοίκους, πυροδοτώντας έτσι μια οικοδομική έκρηξη που συνοδεύτηκε, κατά πολλούς ειδικούς, από πρόχειρες κατασκευαστικές πρακτικές. Το συγκρότημα όπου ζούσε η οικογένεια Αμπάκ είχε χτιστεί πριν 20 χρόνια, σύμφωνα με τους ντόπιους. Αρκετά άτομα από το πλήθος που παρακολουθεί το έργο των σωστικών συνεργείων κατηγορούν το μανάβικο στο ισόγειο του κτηρίου ότι απομάκρυνε σημαντικούς πυλώνες για να δημιουργήσει περισσότερο χώρο - ένας ισχυρισμός που επαναλαμβάνεται και σε ακόμη ένα κατεστραμμένο κτήριο σε απόσταση 2 χιλιομέτρων. Ένας από τους συγγενείς καταγγέλλει πως ο ιδιοκτήτης χρησιμοποίησε την επιρροή τους σε τοπικούς αξιωματούχους για να φέρει εις πέρας την παράβαση. «Ήταν υπόθεση του δεν είδα, δεν άκουσα, δεν είπα» λέει.
Ωστόσο, σε μια βαθιά πολωμένη Τουρκία οι αντιδράσεις χρωματίζονται συχνά από την πολιτική ταυτότητα. Στις προεδρικές εκλογές του 2018 ο Ερντογάν έλαβε ποσοστό 65% στην Ούρφα και πολλοί ντόπιοι επαινούν την κυβέρνηση για τις επενδύσεις στις υποδομές της επαρχίας τα τελευταία 20 χρόνια. Ένας τοπικός αξιωματούχος υποστηρίζει πως είναι ακόμα νωρίς για να αποδοθούν ευθύνες για τις καταρρεύσεις κτηρίων. Ένας περαστικός, που ζητά να μην κατονομαστεί, συμφωνεί. «Μόλις αντιμετωπίσουμε τον πόνο, θα μιλήσουμε και για τις ευθύνες» σημειώνει. «Αυτή τη στιγμή το μόνο που θέλουμε είναι να δούμε ξανά τους αγαπημένους μας και να τους αγκαλιάσουμε».
