Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Διολισθαίνουμε προς μια συνεχή εργασιακή εβδομάδα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Διολισθαίνουμε προς μια συνεχή εργασιακή εβδομάδα

ΥΓΕΙΑ

Το 1929, η Σοβιετική Ένωση αντικατέστησε την επταήμερη εβδομάδα με τη “συνεχή εργασιακή εβδομάδα”. Οι εργάτες χωρίστηκαν σε πέντε ομάδες πενθήμερων κύκλων με εναλλασσόμενες μέρες ανάπαυσης, έτσι ώστε η παραγωγή να μην σταματά ποτέ. Ήταν σύνηθες για τους ανθρώπους να κατατάσσουν τους φίλους τους ανάλογα με το χρώμα που αναλογούσε στις ημέρες ρεπό τους.

Δεν ήταν κάτι δημοφιλές. “Τι να κάνουμε στο σπίτι αν οι σύζυγοι είναι στα εργοστάσια και τα παιδιά στο σχολείο και δεν υπάρχει κανείς να μας επισκεφθεί;” παραπονιόταν, σε επιστολή του σε εφημερίδα, ένας εργάτης. Όπως παρατηρεί ο Όλιβερ Μπέρκμαν στο νέο του βιβλίο για τη Νεπρερνίκα: “Η αξία του χρόνου δεν προέρχεται μόνο από την ποσότητα που διαθέτεις αλλά και από το αν αυτός είναι συγχρονισμένος με τους ανθρώπους για τους οποίους νοιάζεσαι”.

Η Σοβιετική Ένωση εγκατέλειψε το τεράστιο πείραμα μετά από 11 χρόνια. Σήμερα όμως η οικονομία επιστρέφει σε ένα είδος “συνεχούς εργασιακής εβδομάδας”. Οι κοινοί ρυθμοί εργασίας και διαστημάτων ανάπαυλας διαλύονται μπροστά στα μάτια μας.

Η παρακμή του “9 με 5” έχει αρχίσει εδώ και δεκαετίες. Το 2010-11, το 20% των εργαζομένων στις ΗΠΑ εργάζονταν το μεγαλύτερο μέρος του ωραρίου τους έξω από το συνηθισμένο 6 π.μ έως 6 μ.μ ή τα Σαββατοκύριακα. Μια τεράστια μελέτη για τους εργαζόμενους στην Ε.Ε. κατέληξε το 2015 στο συμπέρασμα ότι οι μισοί εργάζονταν τουλάχιστον ένα Σάββατο τον μήνα, το ένα τρίτο τουλάχιστον μια Κυριακή και σχεδόν το ένα πέμπτο σε νυχτερινές βάρδιες.

Όπως και στη Σοβιετική Ένωση, ένα κίνητρο γι’ αυτό το εργασιακό μοντέλο ήταν η επιθυμία των παραγωγών για εργοστάσια που λειτουργούσαν 24 ώρες το 24ωρο, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η χρήση των μηχανών και να ελαχιστοποιηθεί το κόστος της διακοπτόμενης παραγωγής.

Ένα κοινό μοντέλο παραγωγής για εργαζόμενους σε εργοστάσια και αποθήκες είναι σήμερα η εργασία σε τέσσερις 12ωρες βάρδιες, τέσσερις μέρες ρεπό και έπειτα τέσσερις νυχτερινές βάρδιες. Ένα άλλο είναι οι οκτάωρες κυλιόμενες βάρδιες. Όπως εξηγεί μια βρετανική αγγελία για αναζήτηση αποθηκάριων: “Το ωράριο είναι 6 π.μ με 2 μ.μ, 2 μ.μ. με 10 μ.μ., 10 μ.μ με 6 π.μ. Θα εργάζεστε κάθε εβδομάδα σε μια βάρδια που στη συνέχεια θα αλλάζει στην επόμενη. Αναζητείται ευελιξία για την κάλυψη όλων των βαρδιών”.

Τα εργοστάσια και οι αποθήκες δεν είναι οι μοναδικοί χώροι εργασίας με κυλιόμενα ωράρια. Οι βάρδιες αποτελούν σύνηθες φαινόμενο για γιατρούς, νοσηλευτές, οδηγούς και φύλακες ασφαλείας, μεταξύ άλλων. Το φαινόμενο δείχνει να είναι σε άνοδο. Το 2015, το 21% των εργαζομένων στην Ε.Ε. δήλωνε ότι δουλεύει με βάρδιες. Πριν από μια δεκαετία το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 17%.

Παρότι η εργασία σε βάρδιες ταιριάζει σε ορισμένους, υπάρχουν αποδείξεις ότι βλάπτει την υγεία, ιδίως εάν υπάρχει εναλλαγή από ημερήσια σε νυχτερινή εργασία. Οι δωδεκάωρες βάρδιες, οι κυλιόμενες βάρδιες και τα απρόβλεπτα ωράρια συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο πνευματικών ασθενειών, καρδιοαγγειακών και γαστρεντερικών προβλημάτων.

Η εργασία σε βάρδιες βλάπτει επίσης την οικογενειακή ζωή. “Βλέπουμε πολλά διαζύγια που οφείλονται στο γεγονός ότι οι οικογένειες, ιδιαίτερα νεαρά ζευγάρια, δεν συνυπάρχουν. Όταν δουλεύεις δώδεκα ώρες και μετά είσαι σπίτι για δώδεκα ώρες, το μόνο που θέλεις να κάνεις είναι να κοιμηθείς” δήλωσε ένας διευθυντής εργοστασίου σε πανεπιστημιακούς που διερευνούσαν τις επιπτώσεις των βαρδιών. Ένας εργαζόμενος ανέφερε στην ίδια έρευνα: “Αλλάζει τον χρόνο με τις οικογένειές μας. Αλλάζει την κοινωνική μας ζωή. Όλα τα πράγματα που θα ήθελες να κάνεις”.

Οι παλιοί εργασιακοί ρυθμοί καταρρέουν και στα γραφεία, αλλά σε αυτή την περίπτωση το φαινόμενο οφείλεται περισσότερο στους υπαλλήλους. Η ελευθερία χώρου να εργαστείς έξω από το γραφείο, ενισχυμένη από την πανδημία, αύξησε την ελευθερία χρόνου να εργάζεσαι οποιαδήποτε στιγμή.

Η “ασύγχρονη εργασία” είναι η νέα λέξη - κλειδί στους κύκλους των μάνατζερς. Έχει, βέβαια, και πλεονεκτήματα, καθώς αποφεύγεται ο συνωστισμός σε τρένα κάθε πρωί και απόγευμα και επιτρέπει στους ανθρώπους να προσαρμόσουν το ωράριό τους γύρω από άλλες προτεραιότητες και ευθύνες που έχουν.

Υπάρχουν όμως και μειονεκτήματα. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2017 για εργαζόμενους σε 15 χώρες ανακάλυψε ότι οι επιπτώσεις της εργασίας από απόσταση στην ισορροπία δουλειάς - ζωής είναι “εξαιρετικά αμφιλεγόμενες”: οι εργαζόμενοι ανέφεραν περισσότερο χρόνο με τις οικογένειές τους, αλλά και αύξηση των ωρών εργασίας, καθώς και τη διάλυση των ορίων μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής.

Ορισμένες κυβερνήσεις εξετάζουν ήδη τρόπους να προστατεύσουν τους υπαλλήλους γραφείων. Η Γαλλία και το Μεξικό, παραδείγματος χάριν, έχουν υποσχεθεί την καθιέρωση “δικαιώματος αποσύνδεσης” από την ηλεκτρονική αλληλογραφία και τα τηλεφωνήματα. Οι νομοθέτες θα έπρεπε όμως να δώσουν περισσότερη προσοχή και στους εργαζόμενους με βάρδιες, το ωράριο των οποίων υπαγορεύεται από τους εργοδότες, με αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία και την οικογενειακή τους ζωή.

Η κατάρρευση της παλιάς εργασιακής εβδομάδας έχει τους χαμένους και τους κερδισμένους της. Μια από τις διαχωριστικές γραμμές του μεταπανδημικού κόσμου θα είναι μεταξύ εκείνων που προσαρμόζουν τις δουλειές τους στις ζωές τους και εκείνων που προσαρμόζουν τις ζωές τους στις δουλειές τους.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL