Ανταπόκριση από τη Βόννη
Το κακό με τις σύγχρονες τεχνολογίες των μέσων ενημέρωσης κάθε είδους είναι ότι υποχρεώνουν τους πολιτικούς σε μια διαρκή, σχεδόν αγχωτική παρουσία τους στη δημόσια σφαίρα. Οι κίνδυνοι είναι πολλοί. Ένας από αυτούς είναι ότι αναγκάζονται να επαναλαμβάνουν τα ίδια κλισέ σε κάθε ευκαιρία και να καταλήγουν βαρετοί και μονότονοι. Αυτό συνέβη και στον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος την περασμένη Τετάρτη (14/5) έκανε στη γερμανική Βουλή την προγραμματική του διακήρυξη. Η πολυδιαφημισμένη «ομιλία της χρονιάς» δεν ήταν παρά μια επανάληψη από φληναφήματα βγαλμένα από τη ναφθαλίνη νεοφιλελεύθερων σεντουκιών, τα οποία ο Χριστιανοδημοκράτης πολιτικός αναμασά εδώ και χρόνια. Για τη στασιμότητα της οικονομίας φταίνε οι υπερβολικές ρυθμίσεις, η γραφειοκρατία και οι έλεγχοι, αλλά και οι καλομαθημένοι εργαζόμενοι που ονειρεύονται τετραήμερη εργασία και «ισορροπία ζωής και εργασίας». Η Γερμανία μπορεί να βγει με τις δικές της δυνάμεις από την κρίση αν τα ξεχάσει όλα αυτά και αφήσει ελεύθερες τις δυνάμεις της αγοράς να ξεδιπλώσουν τη δυναμική τους χωρίς εμπόδια.
Ουσιαστικά δηλαδή επανέλαβε αυτά που έλεγε το 2008 στο βιβλίο του, όταν ζητούσε να τολμήσουμε «περισσότερο καπιταλισμό». Οι απανωτές κρίσεις του νεοφιλελευθερισμού μάλλον δεν έχουν εντοπιστεί από τις κεραίες του. Ήταν τόσο γραφικά και χιλιοειπωμένα όλα αυτά, που ακόμα και οι υπουργοί του κόμματός του έδειχναν να παλεύουν μάταια με τη νύστα ενός πρόωρα ζεστού μαγιάτικου μεσημεριού. Άλλωστε ο Μερτς δεν λάμπει και με τις ρητορικές του ικανότητες. Επί 56 λεπτά σπάνια σήκωνε το κεφάλι από το γραπτό κείμενο που είχε μπροστά του και ανάγνωσε με ύφος μαθητή που ξέρει ότι η έκθεσή του δεν πρόκειται ποτέ να βραβευτεί για τη λογοτεχνική της ποιότητα.
Ασέβεια προς την Ιστορία
Δεν ήταν η φωνητική μονοτονία πάντως που έκανε να περάσει σχεδόν απαρατήρητη μια δήλωση που σε άλλες εποχές θα προκαλούσε παγκόσμια διπλωματική αναταραχή. Ο Μερτς υπερήφανα ανακοίνωσε ότι θέλει να αποκτήσει η Γερμανία τον ισχυρότερο συμβατικό στρατό στην Ευρώπη, όπως αξίζει στην ισχυρότερη οικονομικά χώρα της Ευρώπης. «Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αμυνθούμε για να μην χρειαστεί να αμυνθούμε» ήταν η δικαιολογία. Αυτή η δήλωση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πράγματι «ιστορική», πολύ πιο σημαντική και από εκείνη του Όλαφ Σολτς πριν από τρία χρόνια περί της αλλαγής εποχής (Zeitenwende).
Ο Φρίντριχ Μερτς σπάει ένα ταμπού θεωρώντας λήξασα την εποχή της εγκράτειας για μια χώρα που αιματοκύλισε δύο φορές την Ευρώπη τον 20ό αιώνα και η διατήρηση της «συλλογικής μνήμης» περιορίζεται πια στην αποστολή όπλων προς το Ισραήλ, στο οποίο εξέφρασε και πάλι την ολόψυχη αλληλεγγύη του. Οι δεκαετίες 1920-1930 θα αρχίσουν να θυμίζουν τις ανάλογες του προηγούμενου αιώνα; Η Γερμανία υπερεξοπλίζεται και η υπόλοιπη Ευρώπη χειροκροτεί. Και τι θα σημάνει άραγε για την Ευρώπη μια χώρα αστακός αν στις επόμενες ή στις μεθεπόμενες εκλογές η Ακροδεξιά είναι πρώτο κόμμα;
Βεβαίως ο Μερτς δεν δείχνει να σκέφτεται σε ιστορικές διαστάσεις. Το άγχος του να αποδείξει ότι έχει το σιδερένιο χέρι του αποφασιστικού κυβερνήτη τον οδηγεί σε μεγαλοστομίες αλλά και σε λεονταρισμούς, όπως απέναντι στη Ρωσία, για παράδειγμα, την οποία από το περασμένο Σάββατο απειλεί τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα με κυρώσεις. Παράλληλα, η απόφασή του να κλείσει τα σύνορα καταργώντας στην ουσία το Σένγκεν και ξεκινώντας «επιστροφές» προσφύγων στις γειτονικές χώρες απειλεί να δυναμιτίσει κάποιες από τις θεμελιώδεις αρχές πάνω στις οποίες υποτίθεται ότι βασίστηκε η ευρωπαϊκή ιδέα. «Η Γερμανία επιστρέφει» έλεγε και ξανάλεγε προεκλογικά ο καγκελάριος. Το ερώτημα είναι ποια ακριβώς Γερμανία εννοούσε.
