Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
Πολωνία / Οπορτουνισμός και εθνικισμός φτιάχνουν τη νέα ευρωπαϊκή υπερδύναμη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Πολωνία / Οπορτουνισμός και εθνικισμός φτιάχνουν τη νέα ευρωπαϊκή υπερδύναμη

Ιππικό της Πολωνίας

Η ομορφιά των κλισέ είναι ότι ακροβατούν ανάμεσα στην αλήθεια και στον μύθο. Όπως και η Πολωνία ακροβατεί επί αιώνες ανάμεσα στο αυτοκρατορικό της παρελθόν και στις ιστορικές της ταπεινώσεις, στη γεωγραφική της θέση ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή, στην ευρωπαϊκή και τη σλαβική της ταυτότητα, στην αδυναμία και την παντοδυναμία. Και προβάλλει σιωπηρά ως μια υπερδύναμη του όχι πολύ μακρινού μέλλοντος. Πριν από λίγες μέρες το Politico έγραψε για πρώτη φορά αυτό που πολλοί σκέφτονται εδώ και καιρό: η Πολωνία είναι η επόμενη στρατιωτική υπερδύναμη της Ευρώπης. Ακούγεται παράξενο, μας είναι δύσκολο να ταυτίσουμε τις λέξεις Πολωνία και υπερδύναμη.

Ενας πανίσχυρος στρατός ξηράς

Ομως η αντίδραση της, συνήθως παρανοϊκής προς τους Ρώσους, Βαρσοβίας στο συμβάν με τον πύραυλο που έπεσε στην πολωνική μεθόριο είναι ενδεικτική: η ακροδεξιά κυβέρνηση του Ματέους Μοραβιέτσκι ανησυχεί μεν, αλλά όχι τρομερά. Όσο η υπόλοιπη Ευρώπη επαναπαυόταν στην αντίληψη ότι ο συμβατικός πόλεμος είναι ένα πράγμα που αφήσαμε για πάντα στο παρελθόν, μια αντίληψη που κατέρρευσε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Πολωνία έχτιζε αυτό που σήμερα είναι πολύ κοντά στο να γίνει ο ισχυρότερος στρατός ξηράς στην ήπειρο.

Ο ίδιος ο Μοραβιέτσκι, το τωρινό αγαπημένο παιδί του σκιώδους και παντοδύναμου ηγέτη του κυβερνώντος κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη Γιαροσλάβ Κατσίνσκι, το είπε ξεκάθαρα: «Ο πολωνικός στρατός θα γίνει τόσο ισχυρός, που δεν θα χρειάζεται καν να πολεμήσει». Με αυτή τη δήλωση συμφωνούν σχεδόν οι πάντες, αλλά βασικά αυτοί που τον ενδιαφέρουν, οι εξής δύο: οι ΗΠΑ και η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος στην Πολωνία.

Οι μεν πρώτες βλέπουν στην Πολωνία έναν πολύ πρόθυμο και εξαιρετικά χρήσιμο εταίρο στην Ευρώπη. Άλλο που ο Τζο Μπάιντεν έχει αποκαλέσει την κυβέρνηση της χώρας «απολυταρχική». Δεν ενόχλησε ποτέ αυτό τους Αμερικανούς στο να συνάπτουν συμμαχίες. Το δε δεύτερο συνεχίζει να βλέπει αυτό που κρατάει -με το μικρό διάλειμμα του Τουσκ- εδώ και χρόνια τον Κατσίνσκι στην εξουσία: την υπόσχεση πως η χώρα θα γίνει τόσο δυνατή, που κανείς στο μέλλον δεν θα τολμήσει να της κάνει όσα στο παρελθόν - να τη διαμελίσει, να την εξαφανίσει από τον χάρτη, να της επιτεθεί, να μην την πάρει στα σοβαρά τέλος πάντων.

Ακροδεξιός εθνικισμός και ευρωπαϊκό όραμα. Γίνεται;

Ο Κατσίνσκι με τον δίδυμο αδελφό του Λεχ έπαιξαν από το πρώτο δευτερόλεπτο της πολιτικής τους καριέρας το εθνικιστικό χαρτί. Για μια περίοδο κυβέρνησαν τη χώρα «στερεοφωνικά», ως πρωθυπουργός ο πρώτος, ως Πρόεδρος ο δεύτερος. Όταν ο Λεχ σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα στο Κατίν το 2010, ο Γιαροσλάβ τα έβαλε με τους Ρώσους, με τις σκοτεινές δυνάμεις, με καθετί που θα μπορούσε να συσπειρώσει γύρω του κάθε δεξιό και ακροδεξιό στοιχείο, αλλά και τον μέσο Πολωνό αγρότη και εργαζόμενο. Ένας καταιγισμός επιδομάτων και η υπενθύμιση του μεγαλειώδους παρελθόντος από τον Κατσίνσκι βρήκαν στόχο στους μη προνομιούχους Πολωνούς.

Ο ιδιότυπος δεξιός εθνικισμός του Κατσίνσκι τον έφερε πολλές φορές αντιμέτωπο με την Ε.Ε. Τον Νοέμβριο του 2021 το Πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι «μη συμβατή» με το πολωνικό σύνταγμα αφήνοντας τους πάντες άναυδους. Όχι ότι δεν είναι γνωστές οι επιδόσεις της Πολωνίας στο θέμα: ο ίδιος ο Κατσίνσκι είχε απαγορεύσει τα gay pride, το ζήτημα με την απαγόρευση των εκτρώσεων είναι πασίγνωστο και πολλά ακόμη. Όμως θέλει κότσια για να έρθεις σε ευθεία θεσμική σύγκρουση τέτοιου επιπέδου με την Ε.Ε. Πόσο Ευρωπαίοι θέλουν τελικά να είναι οι Πολωνοί; Η απάντηση είναι απλή: θέλουν πολύ, αλλά με τους δικούς τους όρους.

Μια χώρα «αστακός»

Οσο συμβαίνουν όλα αυτά, η χώρα δεν χάνει χρόνο. Στον επόμενο προϋπολογισμό οι αμυντικές της δαπάνες θα διπλασιαστούν από το 2,5% στο 5% του ΑΕΠ. Ήδη έχει περισσότερα άρματα μάχης και πυροβόλα Χόβιτζερ M777 από τη Γερμανία και αποσκοπεί να έχει 300.000 άντρες σε μόνιμη υπηρεσία έως το 2035. Πιθανώς θα το πετύχει. Μολονότι η στράτευση δεν είναι υποχρεωτική, οι νεαροί Πολωνοί επιδεικνύουν αξιοσημείωτο ζήλο να καταταγούν. Η Γερμανία έχει 170.000 άντρες και σκέφτεται να τους μειώσει. Και ίσως το κάνει, διότι πλέον κάνει η Πολωνία της δουλειά της γι’ αυτή: όσο πιο δυνατοί οι Πολωνοί τόσο πιο ασφαλείς οι Γερμανοί.

Η Βαρσοβία, συνεχίζοντας τον ισορροπισμό της, έδωσε προ μηνών 12 δισεκατομμύρια δολάρια στη Νότια Κορέα για να αγοράσει μεταχειρισμένα τανκ, ολμοβόλα και αεροπλάνα. Και στο άμεσο μέλλον αναμένεται να της δώσει ακόμη περισσότερα για νέο εξοπλισμό. Η αιτιολόγηση των Πολωνών γι’ αυτό το όργιο αμυντικών δαπανών είναι ότι δεν εξοπλίζονται ακριβώς, αλλά αντικαθιστούν παλιότερο εξοπλισμό. Δεν τους πιστεύει κανείς όμως, ούτε καν οι Αμερικανοί, οι οποίοι θύμωσαν που πάνε οι Πολωνοί και δίνουν τα λεφτά τους στους Κορεάτες. Οι δε Γάλλοι είναι έξαλλοι που οι Πολωνοί δεν αγοράζουν τα δικά τους οπλικά συστήματα, με τα οποία ο Μακρόν ονειρεύεται να κάνει την Ευρώπη «στρατηγικά αυτόνομη».

Ο εκβιασμός του Κατσίνσκι είναι ξεκάθαρος - δεν τον κρύβει κιόλας. «Αν οι Ευρωπαίοι δεν σταματήσουν τον πόλεμο εναντίον της Πολωνίας, θα στραφούμε αλλού» είπε πρόσφατα. Η πολωνική οικονομία, η οποία δείχνει ακλόνητη, είναι αμφίβολο πάντως αν θα αντέξει τέτοιου μεγέθους αμυντικά… ψώνια. Παρ’ όλα αυτά, κανείς δεν ταράζεται.

Και μέσα σε όλα αυτά, στις αρχές Νοεμβρίου η Πολωνία υπέγραψε την πρώτη συμφωνία δημιουργίας πυρηνικού εργοστασίου με την αμερικανική εταιρεία Westinghouse Electric. Η χώρα έχει ανακοινώσει την πρόθεσή της να χτίσει άλλα πέντε τέτοια εργοστάσια μέχρι το 2040. Λίγες μέρες αργότερα υπογράφηκε άλλη μια συμφωνία, με τη Νότια Κορέα αυτή τη φορά, για τη δημιουργία του δεύτερου. Η χώρα θα επενδύσει 32 δισεκατομμύρια ευρώ στην πυρηνική ενέργεια τα επόμενα είκοσι χρόνια με στόχο να απεμπλακεί εντελώς από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά και να καθαρίσει την ατμόσφαιρά της, που είναι μία από τις πιο μολυσμένες στην Ευρώπη. Παραμένει εξάλλου η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει υπογράψει τη συμφωνία για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και αγνοεί συστηματικά την Ε.Ε., η οποία της έχει κάνει αγωγή για να κλείσει το ορυχείο λιγνίτη στο Τούρουβ, στα νότια, το οποίο επιβαρύνει οικολογικά τόσο την Τσεχία όσο και τη Γερμανία.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε μια πρώτης τάξης ευκαιρία για την Πολωνία να «χωθεί» στις νέες ισορροπίες που δημιουργούνται. Και να εκμεταλλευτεί τη δυνατή οικονομία της για να αναδυθεί ως ηγέτιδα χώρα σε μια Ευρώπη που όλο και περισσότερο δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL