Το φιλόδοξο και από τεχνικής φύσης παρακινδυνευμένο, αμερικανικής έμπνευσης, πολιτικοδιπλωματικο σχέδιο “ανασύνθεσης” των Βαλκανίων μετά τη βίαιη εσωτερική διάλυση της Γιουγκοσλαβίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και τους αιματηρούς εμφυλίους που τη σημάδεψαν, βασισμένο στον σχηματισμό εν δυνάμει προτεκτοράτων και κρατικών οντοτήτων “του σωλήνα”, δοκιμάζεται σήμερα σοβαρά και απειλείται με κατάρρευση.
Παρακινημένη σε μεγάλο βαθμό από την προσφάτως, τότε, ενοποιημένη Γερμανία, που ήλπιζε ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει κράτη - δορυφόρους της στα Βαλκάνια ώστε να εξασφαλίσει την ανεμπόδιστη οικονομική διείσδυσή της σ’ αυτά, όπως είχε κάνει λίγο νωρίτερα επ' ευκαιρία της “Βελούδινης Επανάστασης” στην Τσεχοσλοβακία το 1989, η “ανεξαρτητοποίηση” της Βοσνίας το 1992, οι σφαγές και θηριωδίες σε βάρος αμάχων που ακολούθησαν ήταν εν πολλοίς η συνέχεια του δράματος που άρχισε να ξεδιπλώνεται στη Γιουγκοσλαβία ήδη από τη δεκαετία του 1980, με την άνοδο των εθνικιστικών δυνάμεων και στη συνέχεια με την απόσχιση των ομόσπονδων γιουγκοσλαβικών δημοκρατιών της Σλοβενίας και της Κροατίας το 1991.
Η Συμφωνία του Ντέιτον, του 1995, έθεσε τέλος στον βοσνιακό εμφύλιο υπό την ασφυκτική πίεση των ΗΠΑ και υπό την αναγκαστική συναίνεση των αντιμαχομένων πλευρών και των πατρόνων τους σε Βελιγράδι και Ζάγκρεμπ και άνοιξε ο δρόμος του σχηματισμού ενός ενιαίου κυρίαρχου κράτους, της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, αποτελούμενου από δύο “συστατικά” μέρη, τη “Σερβική Δημοκρατία” και την κροατομουσουλμανική “Ομοσπονδία της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης”.
Στην πράξη το σχέδιο κατέληξε γρήγορα σε αδιέξοδο, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη διάσταση του υποτιθέμενου “ενιαίου κυρίαρχου κράτους”. Οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις αντίπαλες εθνότητες, μουσουλμάνους και Κροάτες απ’ τη μία, Σέρβους απ’ την άλλη, όχι μόνο δεν αμβλύνθηκαν, αλλά με τον χρόνο βάθυναν και έγιναν αγεφύρωτες.
Σύμφωνα με χθεσινό αποκλειστικό ρεπορτάζ του Guardian, που επικαλείται αναφορά του νέου ύπατου εκπροσώπου της διεθνούς κοινότητας στη Βοσνία, του Γερμανού πρώην υπουργού Γεωργίας των κυβερνήσεων Μέρκελ Κρίστιαν Σμιτ, η χώρα αντιμετωπίζει άμεσο κίνδυνο διάσπασης, ενώ υπάρχει μια «πολύ ρεαλιστική» πιθανότητα αναζωπύρωσης της εμφύλιας σύγκρουσης.
Αν οι Σέρβοι αυτονομιστές πραγματοποιήσουν την απειλή τους και συστήσουν τον δικό τους στρατό χωρίζοντας τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις στα δύο, θα πρέπει να σταλούν επειγόντως περισσότερες ειρηνευτικές δυνάμεις για να σταματήσουν τη διολίσθηση προς έναν νέο εμφύλιο πόλεμο, αναφέρει χαρακτηριστικά στην έκθεσή του ο Σμιτ. Στην πρώτη αναφορά του μετά την ανάληψη των καθηκόντων του την 1η Αυγούστου, ο Γερμανός πολιτικός περιγράφει την πολιτική κατάσταση στη χώρα με μελανά χρώματα, προειδοποιώντας ότι η Βοσνία αντιμετωπίζει «τη μεγαλύτερη απειλή για την ύπαρξή της σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο».
"Η έλλειψη αντίδρασης στην τρέχουσα κατάσταση θα έθετε σε κίνδυνο τη Συμφωνία του Ντέιτον, ενώ η αστάθεια στη χώρα θα είχε ευρύτερες περιφερειακές επιπτώσεις. Οι προοπτικές για περαιτέρω διχασμό και σύγκρουση είναι πολύ πραγματικές» υπογραμμίζει ο Σμιτ. Υπενθυμίζεται ότι ο Σερβοβόσνιος ηγέτης Μίλοραντ Ντόντικ έχει απειλήσει να αποσύρει τη σερβική συμμετοχή από τους κρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του εθνικού στρατού που δημιουργήθηκε με διεθνή βοήθεια, και να ανασυστήσει τις σερβικές δυνάμεις. Στις 14 Οκτωβρίου ο Ντόντικ είχε δηλώσει ότι θα ανάγκαζε τον βοσνιακό στρατό να αποσυρθεί από τη Σερβική Δημοκρατία περικυκλώνοντας τους στρατώνες του. Είχε προειδοποιήσει μάλιστα πως αν η Δύση προσπαθήσει να επέμβει στρατιωτικά, υπάρχουν «φίλοι» που έχουν υποσχεθεί να υποστηρίξουν τη σερβική υπόθεση.