Οι περισσότεροι Αμερικανοί στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούσαν ότι οι ταλιμπάν θα χρειάζονταν μήνες για να καταλάβουν την αφγανική πρωτεύουσα. Οι πιο αισιόδοξοι υποστήριζαν μάλιστα πως η κυβέρνηση - μαριονέτα του Προέδρου Ασράφ Γκάνι δεν θα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα για τουλάχιστον ενάμιση χρόνο μετά την ολοκλήρωση της αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων την εμβληματική ημερομηνία της 11ης Σεπτεμβρίου.
Τελικά η αδυναμία ή απροθυμία του αφγανικού στρατού να προβάλει αντίσταση στις δυνάμεις των ισλαμιστών ανταρτών έδειξε πόσο μακριά νυχτωμένοι ήταν όλοι τους. Θύματα της ίδιας τους της προπαγάνδας, οι Αμερικανοί απέδειξαν πόσο ξένη τους ήταν η πραγματικότητα μιας χώρας που βάλθηκαν, όπως και πολλές άλλες μεγάλες δυνάμεις στο παρελθόν, να κατακτήσουν και να αναμορφώσουν.
Οι συγκρίσεις με την πτώση της Σαϊγκόν το 1975 δίνουν και παίρνουν σήμερα. Σε αντίθεση όμως με την περίπτωση του πολέμου στο Βιετνάμ, οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν αυτή τη φορά έναν "εσωτερικό εχθρό", το ισχυρό αμερικανικό αντιπολεμικό κίνημα της δεκαετίας του 1960 και 1970, για να φορτώσουν την ήττα.
Τι ειρωνεία… Όταν άρχισαν όλα αυτά, με την Ουάσιγκτον να δείχνει αποφασισμένη να επιβάλει την ηγετική της θέση στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο με τη δύναμη των όπλων, ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος πανηγύριζε ότι με τη νίκη της στον πρώτο πόλεμο του Ιράκ το 1991 η χώρα του "ξεπέρασε μια και καλή το σύνδρομο του Βιετνάμ".
Μεσολάβησαν τρεις δεκαετίες και αρκετές στρατιωτικές επεμβάσεις στο όνομα του "πολέμου της τρομοκρατίας" έπειτα από τις επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους. Το Αφγανιστάν δεν βγήκε ποτέ από το κάδρο. Αντιθέτως, θα μπορούσε να πει κανείς ότι στα χρόνια που πέρασαν έγινε το πρότυπο της χρεοκοπίας αυτής της προσέγγισης.
Οι επίσημοι απολογισμοί για τον εικοσαετή πόλεμο μάλλον υποβαθμίζουν τις απώλειες: 2.448 Αμερικανοί στρατιώτες, 3.846 μισθοφόροι εργαζόμενοι για ιδιωτικές εταιρείες ασφάλειας, 1.144 στρατιώτες άλλων νατοϊκών χωρών. Και βέβαια εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί, στους οποίους ελάχιστοι αναφέρονται.
Ο αριθμός που απασχολεί τους πάντες σήμερα είναι το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια που πετάχτηκαν σ’ αυτό το βαρέλι δίχως πάτο. Τα χρήματα υποτίθεται πως θα επενδύονταν σε δημόσιες υποδομές και στον εκσυγχρονισμό των κρατικών δομών προκειμένου το Αφγανιστάν να βγει κάποτε από τον Μεσαίωνα. Τελικά, ακόμη και τα αμερικανικά ΜΜΕ αναγνωρίζουν σήμερα ότι η μερίδα του λέοντος κατέληξε σε αμυντικές δαπάνες και στην εκπαίδευση του αφγανικού στρατού.
Από αυτή την άποψη, η ήττα των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν δεν αντικατοπτρίζει μόνο την αποτυχία του μοντέλου "αλλαγής καθεστώτων", κατασκευής κρατών και επαναφοράς του αποικιοκρατικού ζυγού. Φανερώνει πάνω απ’ όλα τα όρια του "ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος" της Αμερικής στον στρατιωτικό τομέα.
Είναι τέτοιο το μέγεθος της αποτυχίας που χρεώνεται τώρα στον Τζο Μπάιντεν -μολονότι δεν ήταν αυτός ούτε οι Δημοκρατικοί εκείνοι που ξεκίνησαν τις απερίσκεπτες επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή μετά την 11η Σεπτεμβρίου- ώστε οι Financial Times να κάνουν ήδη λόγο για “μεταμερικανικό κόσμο”.
Ο παλιός κόσμος δεν αναμένεται πάντως να παραδώσει τα όπλα τόσο απλά. Ακόμη κι αν η αμερικανική κοινή γνώμη, σε αντίθεση με το Βιετνάμ, μοιάζει σήμερα περισσότερο ανακουφισμένη, παρά σοκαρισμένη από το τέλος της πολύχρονης πολεμικής εμπλοκής.
Ο πρώην διευθυντής της CIA, στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους άφησε να διαφανεί ποιος είναι ο κίνδυνος. “Είναι μια τεράστια αποτυχία για την εθνική μας ασφάλεια. Και τα πράγματα θα χειροτερεύσουν αν δεν αποφασίσουμε να αναλάβουμε αποφασιστική δράση”. Περιμένουμε λοιπόν να διαπιστώσουμε ποια μορφή θα πάρει τελικά η δράση για την ανάκτηση του κύρους της πληγωμένης υπερδύναμης…