Πληθαίνουν απελπιστικά τα μέτωπα που έχει ανοιχτά ο Ερντογάν με δική του ευθύνη το τελευταίο διάστημα. Η αποφυλάκιση, την περασμένη εβδομάδα, των δέκα αποστράτων ναυάρχων, που μαζί με άλλους 94 τόλμησαν να τον επικρίνουν για το σχέδιο της “διώρυγας της Κωνσταντινούπολης”, προσφέρει μια ανάπαυλα στο εσωτερικό, αλλά στον διεθνή ορίζοντα τα σύννεφα πυκνώνουν.
Το πρόβλημα επιδεινώνεται απ’ τη στιγμή που ο ένοικος του εντυπωσιακού “Ακ Σαράι” θεωρεί ότι μπορεί να είναι εξίσου καλός σε όλα -και με όλους. Η μηδενική ανοχή του Κρεμλίνου σε οποιαδήποτε πραγματική ή πιθανολογούμενη εμπλοκή τρίτου μέρους στην ανοιχτή “βεντέτα” του με το Κίεβο του στοίχισε ήδη τους περίπου 500.000 Ρώσους τουρίστες που θα επισκέπτονταν την Τουρκία έως τις αρχές Ιουνίου. Πρόκειται για μεγάλη ζημιά για την πληγωμένη βαριά τουριστική βιομηχανία της Τουρκίας.
Η λογική της διγλωσσίας, με τον εναγκαλισμό της Ουκρανίας από τη μια και την προσπάθεια διατήρησης της παράταιρης “φιλίας” με τον Πούτιν απ’ την άλλη, είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι του γούστου του ενοίκου του Κρεμλίνου.
Η συνάντησή του Ερντογάν το περασμένο σαββατοκύριακο στην Κωνσταντινούπολη με τον Ζελένσκι, τον Ουκρανό Πρόεδρο, η δεύτερη σε λιγότερο από ένα εξάμηνο, και οι διακηρύξεις περί “υποστήριξης εκ μέρους της Τουρκίας της αποκατάστασης της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας” δεν άρεσαν καθόλου στον Πούτιν. Τόσο, ώστε αποφάσισε να διακοπούν πάραυτα όλες οι πτήσεις από Ρωσία προς Τουρκία.
Επισήμως η απόφαση δικαιολογήθηκε από την έξαρση της πανδημίας, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο εκνευρισμός της Μόσχας είναι μεγάλος. Η αυστηρή προειδοποίηση του Λαβρόφ την επόμενη μέρα επιβεβαίωσε τη ρωσική δυσφορία για το διπλό παιχνίδι του “σουλτάνου”.
“Προτρέπουμε όλες τις υπεύθυνες χώρες με τις οποίες βρισκόμαστε σε επικοινωνία -και η Τουρκία είναι μία από αυτές- να αναλύσουν την κατάσταση και τις επίμονες φιλοπόλεμες δηλώσεις του καθεστώτος του Κιέβου. Τις προειδοποιούμε επίσης να μην ενθαρρύνουν τις στρατιωτικές φιλοδοξίες της Ουκρανίας» διαμήνυσε ο αρχηγός της ρωσικής διπλωματίας.
Αναζητώντας εταίρους
Είναι πλέον τέτοιο το άγχος στην Άγκυρα ώστε ο Ερντογάν στέλνει εσπευσμένα στη Μόσχα εντός των ημερών τον υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού Μεχμέτ Νουρί Ερσόι για να καταθέσει “νέες προτάσεις” στη ρωσική κυβέρνηση ώστε να επαναληφθούν οι ρωσικές πτήσεις προς την Τουρκία.
Η πανδημία “κούρεψε” πέρυσι τα δύο τρίτα των εσόδων της τουρκικής οικονομίας από τον τουρισμό. Η εξάρτηση από την τουριστική ροή για την εισαγωγή ξένου συναλλάγματος και την άμβλυνση του χρόνιου ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παραμένει μεγάλη.
Σημειωτέον ότι, την ώρα που ο Ερντογάν διαπληκτιζόταν με Αμερικανούς και ΝΑΤΟϊκούς για την αγορά του ρωσικών S-400 και την τουρκική ανάμειξη στον συριακό εμφύλιο, το επίδοξο νέο μέλος της Συμμαχίας, η Ουκρανία, ανέπτυσσε ισχυρούς δεσμούς με την Άγκυρα. Το 2017 Κίεβο και Άγκυρα συμφώνησαν στην αμοιβαία κατάργηση των θεωρήσεων εισόδου για τους πολίτες τους που ταξιδεύουν στις δύο χώρες και δρομολόγησαν τη δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου, η οποία, όπως διατείνονται οι ηγέτες τους, θα υπερδιπλασιάσει τον όγκο των διμερών εμπορικών ανταλλαγών.
Ωστόσο το χοντρό πακέτο είναι τα εξοπλιστικά προγράμματα και μάλλον αυτό είναι που φουντώνει την ανησυχία των Ρώσων. Πόσο μάλλον όταν ακούνε τον Ερντογάν να λέει ότι “η Τουρκία είναι έτοιμη να προσφέρει την αναγκαία υποστήριξη στο Κίεβο”.
Αποτελεί κοινό μυστικό ότι η Άγκυρα εξοπλίζει τα τελευταία χρόνια την Ουκρανία με οπλικά συστήματα και προχωρημένη στρατιωτική τεχνολογία. Το Κίεβο συμφώνησε πέρυσι να αγοράσει τέσσερις τουρκικές κορβέτες MILGEM Ada-class, που χαρακτηρίζονται για την ευελιξία τους λόγω του μικρού όγκου τους και χρησιμοποιούνται σε ανθυποβρυχιακό πόλεμο. Η συμφωνία προβλέπει από κοινού παραγωγή. Το κόστος για κάθε ένα από αυτά τα πλοία υπολογίζεται πολύ πάνω από τα 200 εκατομμύρια δολάρια.
Αντιμέτωπη με την αυξανόμενη εχθρότητα των δυτικών κυβερνήσεων η Άγκυρα “βλέπει” στην Ουκρανία έναν εταίρο για την ανάπτυξη τεχνολογίας σε τομείς που καλύπτουν όλο σχεδόν το φάσμα εφαρμογών του στρατιωτικού πεδίου, από δορυφόρους και ραντάρ μέχρι πυραύλους.
“Καλός οιωνός”
Ας σημειωθεί ότι, την ώρα που ο Ερντογάν έσφιγγε το χέρι του Πούτιν παζαρεύοντας μαζί του τα μέτωπα που Ρωσία και Τουρκία θα ελέγχουν στη Συρία, η Άγκυρα “επένδυε” στην Ουκρανία αντιμετωπίζοντάς την ως κρίσιμης σημασίας “ζώνη απομόνωσης” της ρωσικής ισχύος στη Μαύρη Θάλασσα. Γι’ αυτό παραμένει ένας από τους διαπρύσιους υποστηρικτές της ένταξής της στο ΝΑΤΟ. Από τους πιο προηγμένους τομείς στρατιωτικής συνεργασίας των δύο νεόκοπων εταίρων είναι ο σχεδιασμός και η παραγωγή κινητήρων για αεροσκάφη και άρματα μάχης.
Ωστόσο αυτό που προβληματίζει τους αναλυτές και ανησυχεί έντονα τους Ρώσους, καθώς η ένταση στην ανατολική Ουκρανία χτυπάει πάλι κόκκινο, είναι τα τουρκικά μαχητικά drones που έχει προμηθευτεί το Κίεβο, τα οποία του προσφέρουν ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα το οποίο δεν διέθετε μέχρι πρότινος.
Εσχάτως η Τουρκία προβάλλει εαυτήν ως εξειδικευμένο εξαγωγέα μαχητικών drones, των οποίων τις επιτυχίες στη Συρία, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο Καραμπάχ “διαφημίζει” συγκαλυμμένα. Ειδικά στο Καραμπάχ το τουρκικό drone Bayraktar TB2 εκτιμάται ότι βοήθησε τους Αζέρους να υπερκεράσουν τις δυνάμεις των Αρμενίων καταφέροντάς τους καίρια πλήγματα.
Το 2018 η Ουκρανία αγόρασε έξι Bayraktar TB2 και 200 πυραύλους υψηλής ακριβείας στο πλαίσιο ενός ακόμη στρατιωτικού ντιλ ύψους 69 εκατ. δολαρίων. Σύμφωνα με το Αλ Τζαζίρα, που επικαλείται τον Μπιλγκεχάν Οζτούρκ, αναλυτή της φιλο-ερντογανικής δεξαμενής σκέψης SETA, Ουκρανοί στρατιωτικοί μελέτησαν προσεκτικά τη χρήση των τουρκικών drones στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ του πολέμου των Αζέρων εναντίον της Αρμενίας και της δικής τους προσπάθειας να επανακτήσουν τον έλεγχο της αποσχισθείσας ανατολικής Ουκρανίας.
Θεωρούν ότι η προμήθεια των τουρκικών drones αποτελεί έναν καλό οιωνό για την εκστρατεία τους. Κατά τα φαινόμενα αυτό τον... “οιωνό” είχε στόχο το καρφί του Λαβρόφ προς τις “υπεύθυνες χώρες” να μην “ενθαρρύνουν τις στρατιωτικές φιλοδοξίες της Ουκρανίας”.
Ο Οζτούρκ παραδέχεται ότι υπάρχουν “γκρίζες ζώνες” στη ρωσοτουρκική συμμαχία. “Η απομάκρυνση της Τουρκίας από το δυτικό στρατόπεδο είναι μια πολύ δημοφιλής αφήγηση στις πρωτεύουσες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ, αλλά η Δύση παραβλέπει ότι υπάρχουν πραγματικά προβληματικοί τομείς στις σχέσεις Τουρκίας - Ρωσίας” είπε χαρακτηριστικά.
Ενδεχομένως στον χαρτοφύλακα του Τούρκου υπουργού Τουρισμού, που θα πάει στην Μόσχα τις επόμενες ημέρες, να μην υπάρχουν μόνο “προτάσεις” για τον τουρισμό, όπως έγραψε η “Χουριέτ”. Μια προσπάθεια του Ερντογάν να τα “μπαλώσει” δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς. Μάλλον βέβαιη θα πρέπει να θεωρείται. Η ρωγμή που εμφανίστηκε στη λυκοφιλία του με τον Πούτιν ίσως μεγαλώσει και μπορεί να του κοστίσει πολύ περισσότερο από μερικές χιλιάδες τουρίστες.
