«Σαράντα χρόνια μεταρρυθμίσεων, με την εγκαθίδρυση της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της Σενζέν, οδήγησαν σε μεγάλα θαύματα, συσσώρευσαν πολύτιμη εμπειρία και εμβάθυναν την κατανόηση των νόμων της οικοδόμησης του σοσιαλισμού με κινεζικά χαρακτηριστικά» είπε την περασμένη Τετάρτη ο Πρόεδρος Σι σε μια δημόσια ομιλία του στην επαρχία Γκουαγκντόνγκ. Διόλου ρητορικός ο λόγος του, διότι εκφωνήθηκε σε μια ιστορική επέτειο: στα σαραντάχρονα της εγκαθίδρυσης της ειδικής οικονομικής ζώνης της Σενζέν, στα βόρεια του Χονγκ Κονγκ, η οποία σήμανε ουσιαστικά το οικονομικό άνοιγμα της Κίνας στον κόσμο και την απαρχή της φρενήρους αναρρίχησής της στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.
Αλλά δεν είπε μόνο για τον «σοσιαλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά» ο Πρόεδρος Σι. Επισκεπτόμενος μια στρατιωτική βάση λίγο βορειότερα της Σενζέν, στην Τσαοτζόου, απέναντι από την Ταϊβάν, κάλεσε τις Ένοπλες Δυνάμεις «να επικεντρώσουν και να διαθέσουν όλη την ενέργειά τους στην προετοιμασία για έναν πόλεμο». Οι σχετικές δηλώσεις μεταδόθηκαν από το επίσημο πρακτορείο Νέα Κίνα. Ο Σι ζήτησε από τους στρατιώτες να βρίσκονται σε κατάσταση ύψιστου συναγερμού και να είναι «απόλυτα πειθαρχημένοι, απόλυτα επικεντρωμένοι και απόλυτα αξιόπιστοι». Δεν ήταν βέβαια τυπικές παραινέσεις και ρητορικές προτροπές όλα αυτά. Η κινεζική ηγεσία προσπαθεί να διαχειριστεί την αυξανόμενη πίεση που δέχεται τελευταία σε δύο μέτωπα.
Διπλή πρόκληση
Από τη μία, η διευρυνόμενη αμερικανική στρατιωτική διείσδυση στην Ταϊβάν, την οποία το Πεκίνο θεωρεί αταλάντευτα τμήμα της ενιαίας Κίνας, από την άλλη οι «αντιπερισπασμοί» που βρίσκονται σε εξέλιξη στο σινικό αρχιπέλαγος καθώς η κινεζική κυβέρνηση επιδιώκει να επιβάλει τον έλεγχό της στην πλούσια σε ενεργειακούς πόρους θαλάσσια περιοχή και οι ανταγωνιστές της αντιδρούν. Τηρουμένων των αναλογιών, η κατάσταση στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας θυμίζει ανατολική Μεσόγειο...
Ο πιο πρόσφατος «αντιπερισπασμός» στην περιοχή είναι αυτός που επιχειρεί το Βιετνάμ. Πεκίνο και Ανόι βρίσκονται «στα μαχαίρια» για τα δικαιώματα εκμετάλλευσης στο σινικό αρχιπέλαγος από την εποχή ακόμη του πολέμου (στο Βιετνάμ), όταν πλέον άρχιζε να διαφαίνεται η επικράτηση των βορειοβιετναμεζικών δυνάμεων. Τα τελευταία χρόνια η Κίνα καταφεύγει σε τακτικές δημιουργίας γκρίζων ζωνών μεταξύ αυτών και με την αποστολή ερευνητικών σκαφών σε διαφιλονικούμενες περιοχές. Το Βιετνάμ είναι συχνά ένας από τους «στόχους» της. Την άνοιξη του 2014 οι δύο χώρες έφτασαν στα πρόθυρα της σύρραξης όταν οι Κινέζοι ανέπτυξαν πλατφόρμα πετρελαϊκής εξόρυξης εντός της βιετναμικής ΑΟΖ. Τώρα η κυβέρνηση του Ανόι αναζητά ερείσματα σε άλλους ισχυρούς ανταγωνιστές της κινεζικής ισχύος στην περιοχή για να αντισταθμίσει την πίεση που δέχεται. Η Ιαπωνία, μια «σιωπηλή» ναυτική υπερδύναμη στην Ασία, και επίσης ανταγωνιστής του Πεκίνου, είναι φυσικά ο σημαντικότερος όλων.
Τόκιο και Ανόι διαπραγματεύονται τη σύναψη συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας με στόχο να αντιμετωπίσουν τον κοινό αντίπαλο. Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Γιοσιχίντε Σούγκα ενημέρωσε την περασμένη Τρίτη στελέχη του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος ότι θα επισκεφθεί άμεσα το Βιετνάμ και την Ινδονησία, χώρα που επίσης συγκρούεται με το Πεκίνο για τα δικαιώματα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Ο στόχος είναι διπλός: αφενός το Τόκιο να ενισχύσει τις τοπικές συμμαχίες, αφετέρου να πουλήσει οπλικά συστήματα στους ανταγωνιστές του Πεκίνου. Η διμερής συμφωνία με το Βιετνάμ αναμένεται να υπογραφεί στη διάρκεια αυτής της επίσκεψης. Η Ιαπωνία αποφάσισε να τερματίσει το 2014 την απαγόρευση εξαγωγών στρατιωτικού εξοπλισμού προκειμένου με τα έσοδα από τις πωλήσεις να αντισταθμίσει το βάρος του διαρκώς αυξανόμενου αμυντικού προϋπολογισμού της, ωστόσο η μοναδική συμφωνία που έχει κλείσει μέχρι σήμερα είναι με τις Φιλιππίνες (υπογράφηκε τον Αύγουστο), μια άλλη χώρα που διεκδικεί δικαιώματα στο σινικό αρχιπέλαγος.
Στρατιωτική διείσδυση
Ωστόσο, αυτό που έχει θορυβήσει την κινεζική ηγεσία και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τους υψηλούς τόνους του Σι δεν είναι οι μεμονωμένοι στρατιωτικοδιπλωματικοί τακτικισμοί στο σινικό αρχιπέλαγος. Είναι η διαρκώς διευρυνόμενη και απροκάλυπτη, πλέον, αμερικανική στρατιωτική διείσδυση στην Ταϊβάν. Εντείνοντας την πολύπλευρη πίεση προς το Πεκίνο, η κυβέρνηση Τραμπ προωθεί όλο και περισσότερες πωλήσεις τεχνολογικά εξελιγμένου στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ταϊβάν. Την περασμένη Τρίτη ενημέρωσε το Κογκρέσο ότι σκοπεύει να διαθέσει στην κυβέρνηση της Ταϊπέι μη επανδρωμένα αεροσκάφη αλλά και ένα πυραυλικό σύστημα παράκτιας άμυνας. Η κοινοποίηση των σχεδίων αυτών ακολουθεί τρεις άλλες προς το Κογκρέσο για πωλήσεις αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού οι οποίες έχουν προκαλέσει την οργή του Πεκίνου. Στο σύνολό τους, οι συγκεκριμένες πωλήσεις, ανάμεσά τους εκατό πυραύλων Harpoon παράκτιας πυραυλικής άμυνας της Boeing, εξελιγμένων φορητών εκτοξευτών ρουκετών της Lockheed Martin και πυραύλων αέρος - εδάφους μακράς ακτίνας δράσης (επίσης της Boeing), ανέρχονται σε περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σε μια έντονη αντίδρασή του διά του εκπροσώπου τού υπουργείου Εξωτερικών Ζάο Λιτζιάν, το Πεκίνο κάλεσε την Ουάσιγκτον «να ακυρώσει άμεσα τυχόν σχέδια πώλησης στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ταϊβάν» και να διακόψει όλους τους στρατιωτικούς δεσμούς με την κυβέρνηση της νήσου.
Παρά την αποδοκιμασία της κινεζικής κυβέρνησης, οι σχέσεις Ουάσιγκτον - Ταϊπέι έχουν γίνει στενότερες υπό την κυβέρνηση Τραμπ. Τον Αύγουστο, ο υπουργός Υγείας Αλεξ Αζάρ έγινε ο πλέον υψηλόβαθμος κυβερνητικός αξιωματούχος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε την Ταϊβάν εδώ και δεκαετίες. Ταξίδεψε έως την Ταϊπέι για να συζητήσει για την πανδημία, αλλά αυτό δεν έπεισε το Πεκίνο. Τον επόμενο μήνα η κινεζική πολεμική αεροπορία «όργωσε» τον ουρανό πάνω από τη θάλασσα που χωρίζει τις δύο χώρες κάνοντας την Ταϊβανέζα Πρόεδρο Τσάι Ινγκ Βεν να μιλήσει για «ευθεία απειλή βίας». Δραττόμενος της ευκαιρίας, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ χαρακτήρισε τις κινεζικές ενέργειες «κακόβουλη επιρροή» και «καθησύχασε» τους εταίρους των ΗΠΑ στην περιοχή διαβεβαιώνοντάς τους ότι η αμερικανική ναυτική ισχύς είναι ανώτερη της κινεζικής. Επιχειρήσεις επί χάρτου, επεκτατικοί διαγκωνισμοί και στρατηγικοί τακτικισμοί στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας υπόσχονται δυνατότερες «συγκινήσεις» στο μέλλον...
