Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
XΑΡΗΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ / Χάρης Λαμπράκης: Ένας πράος, φευγάτος άνθρωπος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

XΑΡΗΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ / Χάρης Λαμπράκης: Ένας πράος, φευγάτος άνθρωπος

Του Ιλάν

Εντελώς τυχαία, στο Μουσικό Γυμνάσιο της Παλλήνης, ο δάσκαλός του, ο Μάριος Μαυροειδής -αυτός ο φλογερός δημιουργικός άνθρωπος που έφυγε τόσο νωρίς- μπήκε στην τάξη και είπε στα πρωτάκια: «Διαλέξτε όργανο. Ποιος από σας θέλει το ούτι; Το σάζι; Ποιος θα πάρει το νέυ;». Κανείς δεν το δέχτηκε. Ο κλήρος έπεσε τελικά στον μικροκαμωμένο δωδεκάχρονο Χάρη.

«Το νέυ είναι ένα πνευστό όργανο από καλάμι. Όποιος το επιλέξει θα του δώσουμε ένα, γιατί δεν υπάρχουν στην αγορά για να βρείτε». Σκέφτηκε ο Χάρης: «Όργανο τσάμπα δίνουνε, τι έχω να χάσω; Ας δοκιμάσω!».

Ποιος ήξερε το νέυ τότε; Ελάχιστοι είχαν καταπιαστεί με τον βαθύφωνο αυλό της ανατολικής μουσικής παράδοσης. Ανάμεσά τους, ο Χρήστος Τσιαμούλης από τις Δυνάμεις του Αιγαίου και η μαθήτριά του, η Σύλβια Κουτρούλη, που έγινε η δασκάλα του Χάρη. Τον μύησε σε ένα όργανο με συνεχή παρουσία 5.000 χρόνων. Από την αρχαία Αίγυπτο, την Περσία, τις χώρες της Αραβίας και το Ικόνιο, την έδρα των μοναχών δερβίσηδων Μεβλεβί στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ένα καλάμι που, αν το φυσήξεις σωστά, βγάζει ήχους μαγικούς. Ένα όργανο που ο ήχος του μοιάζει με τον ήχο μιας ψυχής που τραγουδάει φυλακισμένη μέσα στο σώμα. Κι όπως λέει ένα δερβίσικο τραγούδι, ο ήχος του «δεν είναι αέρας, αλλά η φωτιά της αγάπης μέσα σ’ ένα καλάμι». Όταν το παίζει ένας μουσικός, αυτό κοιτάει προς την καρδιά. Πονάει η καρδιά όταν παίζεις νέυ...».

Μοναδικό το νέυ, μοναδική όμως και η μουσική προσωπικότητα του Χάρη Λαμπράκη. Παραμένει ακατάτακτος στο ελληνικό μουσικό τοπίο, άλλοτε σαν μόνιμο μέλος των Primavera En Salonico της Σαβίνας Γιαννάτου, άλλοτε σαν μέρος του συγκροτήματος του Μιχάλη Σιγανίδη, που με το μοναδικό σκωπτικό του πνεύμα σ’ έναν δίσκο του το ονόμασε... «Συγκρότημα Λαμπράκη»! Γιατί ο Μιχάλης θέλει ο κάθε μουσικός του να μένει ατόφιος όταν είναι μαζί του, να διατηρεί στο ακέραιο την προσωπικότητά του.

Απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, υποψήφιος διδάκτορας της Εθνομουσικολογίας, ο Χάρης Λαμπράκης διδάχτηκε βυζαντινή μουσική με καθηγητή τον Γιάννη Αρβανίτη, τζαζ με τον Ανδρέα Συμβουλόπουλο και σύνθεση με τον Γιάννη Ιωαννίδη.

Έπαιζε πιάνο από την αρχή της ενασχόλησής του με τη μουσική, κάτι που συνεχίζει να κάνει όλο και καλύτερα, παίζοντας συνάμα τα ηλεκτρονικά πλήκτρα ενός hammond organ χωρίς ποτέ να του περάσει από το νου να εγκαταλείψει την ευαίσθητη λεπτόκορμη καλαμένια ερωμένη του. «Φυσάει» την πνοή του μέσα της κι αυτή του την ανταποδίδει μ’ έναν βαθύ μελαγχολικό ήχο που κάνει το κουαρτέτο του να ξεχωρίζει.
 


Χάρης Λαμπράκης Quartet, live στο Dizzy Miles

Χάρης Λαμπράκης Quartet

Το Χάρης Λαμπράκης Quartet δημιουργήθηκε το 2006 και η σύνθεσή του περιλαμβάνει τον πολύπειρο «άνθρωπο των ρυθμών» Νίκο Σιδηροκαστρίτη στα τύμπανα, τον Δημήτρη Θεοχάρη στο πιάνο, τον νεότερο Δημήτρη Τσεκούρα στο κοντραμπάσο και τον Χάρη Λαμπράκη στο νέυ. Γεννημένοι και μεγαλωμένοι στην Αθήνα, οι τέσσερις συνεργάτες έχουν όλοι τους κάποια μακρινή καταγωγή από την ηπειρωτική Ελλάδα.

Η μουσική τους, που ξεπερνάει τις «ετικέτες» της world music ή της fusion jazz με ειλικρίνεια και εκφραστική αμεσότητα, είναι άλλοτε εξωστρεφής κι άλλοτε αφαιρετική, ενδοσκοπική, τρυφερή. Το κουαρτέτο παίζει ελεύθερα, «ανοιχτά». Οι συνθέσεις τους είναι κομμάτια - αφορμές για να αναπτυχθεί ένας διάλογος του οποίου η έμπνευση πηγάζει από δυτικές αρμονίες αλλά και ανατολικούς ρυθμούς και μελωδίες, αποτέλεσμα της ώσμωσης των ποικίλων μουσικών καταβολών και επιρροών τους. Είναι αδύνατον να διακρίνεις τα επιμέρους δομικά τους υλικά. «Ο ήχος τους είναι σαν να ακούς τον Κολτρέιν να παίζει νέυ στις όχθες του Νείλου με τους μουσικούς συντρόφους του» έγραψε ο Δ. Τρίκας.
 

Ο Δημήτρης Θεοχάρης στο πιάνο (Ίδρυμα Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, 2017)

Η «χημεία» που ενώνει

«Αυτό που παίζουμε με το Χάρης Λαμπράκης Quartet είναι ό,τι πιο ελληνικό έχω παίξει στη ζωή μου. Όταν ανεβαίνω στη σκηνή μαζί τους, ούτε τζαζ περνάει απ’ το μυαλό μου, ούτε τίποτα. Ακούω τα πουλιά που άκουγα μικρός, μυρίζω τις μυρωδιές που αγάπησα, θυμάμαι αγαπημένα μου πρόσωπα» λέει ο Νίκος Σιδηροκαστρίτης, ο πιο ομιλητικός της τετράδας του HLQ, που συνεχίζει: «Γενικά δεν πολυμιλάμε, παίζουμε. Υπάρχει εμπιστοσύνη, αυτό έχει κάνει τη διαφορά. Με έχει κάνει καλύτερο μουσικό. Ένιωσα από την πρώτη στιγμή ότι υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας. Αυτή η αμοιβαία εμπιστοσύνη μάς έχει βοηθήσει να προχωρήσουμε».

«Μετανάστες μέσα στην πόλη που μας γέννησε, ξένοι στο χωριό των γονιών μας, σχοινοβατούμε μουσικά ανάμεσα στα ‘πρέπει’ και τα ‘δεν πρέπει’. Στο σωστό και το λάθος. Το ‘τι είναι’ και ‘τι δεν είναι’. Κι όμως, ο ήλιος γενναιόδωρος σκάει το φως του στους τοίχους των πολυκατοικιών. Ο κότσυφας τραγουδάει ψηλά πάνω στις κεραίες. Οι νεραντζιές ανθίζουν μοιράζοντας πλουσιοπάροχα το άρωμά τους σε κάθε γειτονιά της Αθήνας». Αυτός είναι ο Νίκος, δάσκαλος πολλών σημερινών επαγγελματιών μουσικών. «Μετρονόμο των ρυθμών» τον ονόμασα όταν τον άκουσα για πρώτη φορά πριν χρόνια πολλά στο Café Asante με το γκρουπ του Haig Yazdjian. Γεννήθηκε μια σχετικά κοντινή πρωταπριλιά στο κλεινόν άστυ, πήγε σε ωδεία, έμαθε αρμονία, αντίστιξη και κρουστά. Όλα αυτά χωρούν στο εκφραστικό, εκτελεστικό αλλά και διδακτικό οπλοστάσιό του και σε μύριες συναυλίες και ηχογραφήσεις.

«Ο Δημήτρης Θεοχάρης, κάθε φορά που ‘σκάει’ ένα ακόρντο, ανθίζει η προσωπικότητά του. Ο τρόπος που παίζει είναι μοναδικός» λέει ακόμα για τον πιανίστα συνάδελφό του που με τα πτυχία Φούγκας και Μουσικολογίας στις αποσκευές του έχει γράψει μουσικές για το θέατρο, το σινεμά, την τηλεόραση, έχει διδάξει στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και συνεχίζει στα μουσικά σχολεία.

«Ο τρόπος που παίζει απλά μια νότα με μάγεψε. Αυτό συμβαίνει κάθε φορά. Ξέρω ότι τον καταπιέζω, πνίγεται από μένα, γίνομαι φορτικός, μιλάω πολύ. Αλλά είμαστε σαν αδέρφια. Ό,τι κι αν έχει συμβεί, ανεβαίνουμε πάνω στο πατάρι, ξεκινάει να παίζει και τότε χάνονται όλα» καταλήγει.

«Η αφορμή, το κίνητρο γι’ αυτό που κάνουμε είναι η τζαζ. Υπάρχουν όλα τα στοιχεία της, η δυτική αρμονία που προκύπτει από το πιάνο, τα τύμπανα και το μπάσο, ο αυτοσχεδιασμός της επίσης, ο οποίος δεσπόζει. Αυτό που καταλήγει τελικά να είναι η μουσική μας είναι ένα ιδίωμα, δεν μπορείς να το κατατάξεις στο ένα ή στο άλλο είδος της τζαζ. Είναι αυτό που είναι» συμπληρώνει ο ίδιος ο Δημήτρης, που δεν κρύβει τις επιρροές του από πιανίστες όπως ο Bill Evans, ο Keith Jarrett ή ο Brad Mehldau, ενώ συχνά μπροστά στο κοινό μας δείχνει ότι είναι πιο κοντά στην αίσθηση του πιανίστα του κουαρτέτου του John Coltrane, του δυναμικού McCoy Tyner, που έφυγε πρόσφατα σε ηλικία 81 ετών.

Ο Δημήτρης Τσεκούρας, παιδί καλλιτεχνών, παθιάστηκε με διάφορα μουσικά όργανα μέχρι να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο κοντραμπάσο με καθηγητή τον Τάσο Κάζαγλη στο Ωδείο Αθηνών μέσα σε τέσσερα χρόνια. Οι συμμετοχές του -εκτός από το κουαρτέτο του Χάρη- αγγίζουν τον χώρο της παραδοσιακής αλλά και της world μουσικής, ηχογραφήσεις δίσκων και θεατρικές παραγωγές.
 

Δίσκοι με... θέα!

Η «Θέα» ηχογραφήθηκε ζωντανά στο στούντιο Sierra τον Οκτώβριο του 2007. Εννέα συνθέσεις του Χάρη Λαμπράκη και μία του Νίκου Σιδηροκαστρίτη, αφιερωμένη στον απόντα κιθαρίστα Μιχάλη Βερναρδάκη, στα περιεχόμενά του. Το «Αντρέι», ένας φόρος τιμής σε έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους του ρωσικού κινηματογράφου, στο μεγάλο σκηνοθέτη Αντρέι Ταρκόφσκι ξεχωρίζει, όπως και το «Lakshmi», αναφορά στην Ινδή τραγουδίστρια Lakshmi Shankar. O δίσκος στο σύνολό του ρέει αβίαστα, είναι ισορροπημένος, συναισθηματικά φορτισμένος, χωρίς υπερβολές ή έπαρση, με μια αυθεντική σεμνότητα.

Η λέξη νέυ στα αρχαία περσικά σημαίνει καλάμι. Ο Χάρης με το δικό του άλλοτε χρησιμοποιεί κομμάτια τής μουσικής παράδοσης που «κουβαλάει» το όργανο αυτό κι άλλοτε επιδίδεται σε σόλο που αγγίζουν τη φρασεολογία της τζαζ και της free jazz. Συνομιλεί με τα τύμπανα του Νίκου Σιδηροκαστρίτη μ’ αυτή την αλάνθαστη ευαισθησία και ακρίβεια στο παίξιμό του, αλλά και με το πιάνο του Δημήτρη Θεοχάρη, που υποστηρίζει με λυρισμό και ένταση τις αυτοσχεδιαστικές διαδρομές του κουαρτέτου. Αφορμές για να αναπτυχθούν ο διάλογος, η επικοινωνία, αυτό το απολαυστικό «interplay» ανάμεσά τους.
 

Στα «Μετέωρα»

«Μετέωροι μνημονεύουμε τον τόπο, εκεί που συναντήθηκε η προσευχή με τον μόχθο, η ζωή πάνω και κάτω από τα σύννεφα, για να μην χαθούμε».

Το άλμπουμ «Metéora» περιέχει εννέα συνθέσεις των Νίκου Σιδηροκαστρίτη, Δημήτρη Θεοχάρη και Χάρη Λαμπράκη, που μαζί με τον Δημήτρη Τσεκούρα σχηματίζουν τον συμπαγή ήχο του κουαρτέτου στους δρόμους μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Συμμετέχουν ο Κώστας Τατσάκης (τύμπανα), ο Νικόλας Σκορδάς με το σοπράνο σαξόφωνό του και ο Andrea Romani στο φλάουτο. Κυριαρχεί η εναλλαγή υφέσεων και εξάρσεων, όπως στο «Gentle Rain» ή στο «For Michalis», ένα ενδεκάλεπτο κομμάτι, μία από τις καλύτερες στιγμές του δεύτερου δίσκου του Χάρης Λαμπράκης Quartet.

Μια φωτογραφία από τα «Μετέωρα» του φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα, η οποία δεν παραπέμπει σε μια καρτ ποστάλ, ήταν η ιδανική επιλογή για το εξώφυλλο του δίσκου, που ολόκληρος είναι ένα στιγμιότυπο, μια φωτογραφία.
 

Από την τελευταία -προ κορωνοϊού- συναυλία της Διαπολιτισμικής Ορχήστρας της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ. Αριστερά ο Χάρης Λαμπράκης, στο κέντρο οι Haig Yazdjian (ούτι) και Ross Daly (κρητική λύρα) και δεξιά ο Γιάννης Τίκωφ στο ακουστικό μπάσο

Διαπολιτισμική Ορχήστρα

Τον Οκτώβριο του 2018, η Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής δημιούργησε μια πολυμελή διαπολιτισμική ορχήστρα. Μόνιμοι ή προσωρινοί κάτοικοι Αθηνών, επαγγελματίες ή ερασιτέχνες μουσικοί από όλες τις κοινότητες της πόλης τη στελεχώνουν, με συντονιστή και εμπνευστή τους τον Χάρη Λαμπράκη. Τη Διαπολιτισμική Ορχήστρα αποτελούν είκοσι πέντε μουσικοί από την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Συρία, το Ιράκ, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Γαλλία, την Πορτογαλία, το Σουδάν και τη Σκωτία, που παίζουν ένα ρεπερτόριο από τις μουσικές παραδόσεις των χωρών προέλευσής τους και φιλοδοξούν να γίνουν πυρήνας συνάντησης, αλληλοκατανόησης και αποδοχής του «άλλου» με βάση τη μουσική. Μια μουσική που ενώνει και δεν χωρίζει. Που συνδιαλέγεται και δεν επιβάλλεται.

* Το κείμενο γράφτηκε σε συνεργασία με τη μουσικολόγο Μαρώ Καβαλιέρου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL