Στο σταυροδρόμι της επερχόμενης εξόδου της χώρας από το τρίτο πρόγραμμα, υπάρχουν δύο κρίσιμες "ουρές" που συνοδεύουν τη μεταμνημονιακή εποχή και αφορούν στα εισοδήματα κυρίως των ασθενέστερων. Η υποχρέωση από το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης προβλέπει α) περικοπές κατά 18% στις συντάξεις -που διατηρούν "προσωπική διαφορά" μετά τον επανυπολογισμό τους- από 1.1.2019 και μείωση του αφορολόγητου στα 5.500 ευρώ από την 1.1.2020.
Περίπτωση εφαρμογής και των δύο μέτρων το 2019 έχει αποκλειστεί, ενώ ειδικότερα όσον αφορά στις συντάξεις: Οι μειώσεις από 1.1.2019 θα αφορούν περίπου 900.000 συνταξιούχους, ωστόσο το ανώτατο «πλαφόν» μείωσης δεν θα ξεπερνά σε καμία περίπτωση το 18%. Αυτό το ποσοστό προβλέπεται τόσο για κύρια σύνταξη που διατηρεί προσωπική διαφορά (π.χ. 20% ή 30%) όσο και για επικουρική σύνταξη που επίσης διατηρεί προσωπική διαφορά. Το σημείο που θέλει εδώ προσοχή είναι το εξής: Ακόμα και στην περίπτωση που συνταξιούχος λαμβάνει κύρια σύνταξη που εμπεριέχει προσωπική διαφορά, όσο και επικουρική σύνταξη που επίσης εμπεριέχει προσωπική διαφορά, η τελική διπλή περικοπή δεν θα ξεπερνά επίσης στο σύνολό της το 18%.
Οι κρίσιμες παράμετροι
Το κλείσιμο της διαδικασίας επανυπολογισμού των συντάξεων προβλέπεται, σύμφωνα με πληροφορίες της "Αυγής" της Κυριακής το αργότερο μέχρι τις αρχές του επόμενου μήνα, ενώ άλλες πηγές τον τοποθετούν μέχρι το τέλος της ερχόμενης εβδομάδας, καθώς το ποσοστό που είχε επανυπολογιστεί στις αρχές του τρέχοντος μήνα ήταν πολύ πάνω από το 90%.
Στην κυβέρνηση διατηρούν σοβαρές ελπίδες ότι το συγκεκριμένο (υφεσιακό) μέτρο μπορεί να αποφευχθεί και αυτό εξαρτάται από δύο παραμέτρους: α) οι δαπάνες του προϋπολογισμού για τις συντάξεις βρίσκεται κάτω από το όριο του 16,2%, ενώ οι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ και η ενίσχυση της απασχόλησης μπορεί να διαμορφώσουν δημοσιονομικό χώρο και να ρίξουν το ποσοστό αυτό στο 15%. β) Η διαρκής αύξηση των εσόδων και οι εξαιρετικές επιδόσεις του ΕΦΚΑ τον τελευταίο 1,5 χρόνο δίνουν τη δυνατότητα στο τέλος του 2018 να έχει διαμορφωθεί πλεόνασμα που θα "εξουδετερώνει" με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το μέτρο των μειώσεων στις συντάξεις.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η συνολική υπέρβαση των εσόδων του ΕΦΚΑ κατά 845 εκατ. ευρώ μέσα στο 2017 που αποδίδεται στην αύξηση των εισπράξεων σε ασφαλιστικές εισφορές, στην αύξηση των εσόδων από ρυθμίσεις οφειλών, στην αύξηση εσόδων από την αξιοποίηση της περιουσίας των ταμείων, αλλά και στη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 825 εκατ. ευρώ, είχαν σαν αποτέλεσμα να παρουσιάσει το υπερταμείο στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του δημοσιονομικό πλεόνασμα 777,35 εκατ. ευρώ. Το αποτέλεσμα αυτό υπήρξε έναντι προϋπολογισμένου ελλείμματος 765 εκατ. ευρώ σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του νέου ΜΠΔΣ 2018-2021.
Ο πολιτικός στόχος
Τα αποτελέσματα αυτά, αλλά και οι προβλέψεις για το κλείσιμο του 2018 δίνουν τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να αισιοδοξεί ότι "ο πολιτικός στόχος αποφυγής των μειώσεων μπορεί να γίνει εφικτός".
Σύμφωνα με παράγοντα του υπουργείου Εργασίας, "η συμφωνία από το πρώτο Μνημόνιο ήταν να μην ξεπερνάει η συνταξιοδοτική δαπάνη το 16,2 του ΑΕΠ. Το 2019 θα πέσουμε κάτω από το 15% του ΑΕΠ και θα έχουμε την ευκαιρία με βάση και τα αυξημένα έσοδα του ΕΦΚΑ από το χτύπημα της εισφοροδιαφυγής να βελτιώσουμε μια σειρά παροχών».
Όπως εξήγησε, προβλέπεται ότι θα έχουμε θετική απόκλιση στον ΕΦΚΑ και πλέον του πλεονάσματος 1. 473.000.000 ευρώ που καταγράφηκε φέτος, εκτιμώντας ότι θα είναι πολλαπλάσιο για το 2019, κάτι που θα δώσει τη δυνατότητα για περισσότερες κοινωνικές παροχές.
"Η κυβέρνηση στοχεύει στο να επιτευχθεί αυτή η αποφυγή στις περικοπές των συντάξεων το 2019. Αυτός ο πολιτικός στόχος είναι διακήρυξη της κυβέρνησης και φαίνεται ότι αυτό είναι εφικτό", σημείωσε το ίδιο στέλεχος.
Το ύψος των περικοπών
Ωστόσο προσώρας αυτό που παραμένει στη... θέση του είναι οι υποχρεώσεις για περικοπές των συντάξεων από την 1.1.219. Για το ύψος των περικοπών και πώς αυτές θα διαμορφώσουν τα μέσα επίπεδα των αποδοχών υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις:
Μια πρόσφατη αξιολόγηση του γνωστού καθηγητή Σάββα Ρομπόλη, σχετικά με το ύψος της μέσης σύνταξης που θα διαμορφωθεί αν τελικά ισχύσουν οι μειώσεις (έως 18%) στις συντάξεις το 2019 και όπου υπάρχει "προσωπική διαφορά", άνοιξε τη συζήτηση.
Συγκεκριμένα, ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, σε πρόσφατη συνέντευξή του στα "Νέα", τόνισε ότι με τις νέες περικοπές που έρχονται στις συντάξεις από 2019 (μαζί με τη μείωση του αφορολογήτου) η μέση σύνταξη θα φθάσει στα 450 ευρώ, ενώ για τους συνταξιούχους οι δύο αυτές περαιτέρω μειώσεις θα επιφέρουν στο ετήσιο εισόδημα τους μείωση που θα αντιστοιχεί από 1-3 συντάξεις.
Αυτή η εκτίμηση προκάλεσε την απάντηση του υπουργείου Εργασίας διά του υφυπουργού Κοινωνικών Ασφαλίσεων Τάσου Πετρόπουλου.
Όπως ανέφερε μιλώντας προχθές Παρασκευή στην ΕΡΤ1, η συγκεκριμένη πρόβλεψη «πάσχει». "Όχι μόνο επειδή θεωρεί δεδομένες τις δύο μειώσεις (και στις συντάξεις και στο αφορολόγητο), αλλά και διότι υπολογίζει τα ανώτατα όρια των περικοπών στη... μέση καταβαλλόμενη σύνταξη".
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, η μέση μείωση θα είναι πολύ μικρότερη του 18% αφού το ποσοστό αυτό έχει νομοθετηθεί ως ανώτατο όριο περικοπής και δεν αφορά όλους.
Συγκεκριμένα, όπως τόνισε, η μείωση του 18% αφορά κάποιες συντάξεις από τις υπόλοιπες, όχι όλες, καθώς εξαιρούνται του επανυπολογισμού όλες οι συντάξεις των αγροτών και 350.000 καταγράφουν μέση αύξηση 41ευρώ τον μήνα.
"Η μέση σύνταξη, με βάση τα στοιχεία του συστήματος ‘Ήλιος’, είναι σήμερα 722 ευρώ και η μέση μείωση των συντάξεων, αν αυτή γίνει, θα είναι πέριξ του 9%. Με τη μείωση αυτή (9%), η νέα μέση σύνταξη διαμορφώνεται στα 657 ευρώ. Εφόσον επιβαλλόταν και η μείωση του αφορολόγητου, η μέση μείωση - απώλεια θα ήταν επιπλέον 34 ευρώ οπότε η μέση σύνταξη θα διαμορφωνόταν στα 623 ευρώ", ανέφερε χαρακτηριστικά.
