Επώδυνες παρεμβάσεις σε τρία επίπεδα, που καθιστούν ουσιαστικά εξαίρεση την επέκταση των κλαδικών συμβάσεων εργασίας και την αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης, προβλέπουν οι διατάξεις του αναπτυξιακού νομοσχεδίου που αναδιατάσσει σε μνημονιακή βάση τις συλλογικές συμβάσεις και διαπραγματεύσεις, με καταστροφικές συνέπειες για τα δικαιώματα και τους μισθούς των εργαζομένων.
Ταυτόχρονα, με άλλες διατάξεις υποβαθμίζεται η λειτουργία των συνδικάτων και φαλκιδεύεται η δυνατότητα προκήρυξης απεργιακών κινητοποιήσεων, με το πρόσχημα της συμμετοχικότητας και της πλειοψηφίας (51%) στη λήψη της σχετικής απόφασης μέσω ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.
Με τις συγκεκριμένες παρεμβάσεις, δεν είναι υπερβολή αν ισχυριστεί κανείς ότι το τυπικά «αναπτυξιακό» νομοσχέδιο εμπεριέχει ένα «εργασιακό Μνημόνιο», που ακυρώνει σε μεγάλο βαθμό το νομοθετικό πλαίσιο που με εξαιρέσεις κανονικότητας λειτούργησε με την έξοδο από το τρίτο μνημονιακό πρόγραμμα τον Αύγουστο του 2018. Επιπλέον είναι προφανές ότι οι αλλαγές στη δομή των συλλογικών συμβάσεων (για τις οποίες ο υπουργός Εργασίας έλαβε πρόσφατα τα συγχαρητήρια του ΔΝΤ) δρομολογούν σε αρκετές περιπτώσεις τη δημιουργία οικονομικών ζωνών χαμηλού εργασιακού κόστους, όπως ζητούσε επιμόνως τις τελευταίες δύο δεκαετίες ο ΣΕΒ.
Οι εξαιρέσεις
Αναλυτικά, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ξεχωριστό κεφάλαιο για τα εργασιακά, με τον υπουργό Εργασίας Γ. Βρούτση να εισάγει συγκεκριμένες εξαιρέσεις για τις κλαδικές συμβάσεις.
Οι εξαιρέσεις αυτές αφορούν: α) τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα (βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης) β) την εξαίρεση από την υποχρεωτική επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης, με απόφαση του εκάστοτε υπουργού Εργασίας και μετά από εισήγηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας, και γ) τη δυνατότητα εξαίρεσης από την αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης. Δεν θα ισχύει δηλαδή η σύμβαση που προβλέπει ευνοϊκότερους όρους, μισθολογικούς και άλλους για τους εργαζόμενους - και η τοπική συλλογική σύμβαση εργασίας θα υπερτερεί της εθνικής, κλαδικής ή ομοιοεπαγγελματικής!
Να σημειωθεί πως, σε ό,τι αφορά σε επίπεδο κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας, με διάταξη προβλέπεται ότι πρέπει να συμφωνήσουν μεταξύ τους τα συμβαλλόμενα μέρη. Ωστόσο, με απόφαση του υπουργού Εργασίας, μετά από γνωμοδότηση του ΑΣΕ, θα εξειδικεύονται τα κριτήρια για τις επιχειρήσεις που εξαιρούνται και θα καθορίζονται οι κατηγορίες όρων των συλλογικών συμβάσεων από τους οποίους εξαιρούνται! Επομένως, με τις συγκεκριμένες παρεμβάσεις και νομοθετικές προβλέψεις παύουν σε μεγάλο βαθμό ( ή υπονομεύονται πλήρως) οι όροι προστασίας των εργαζομένων που τίθενται με τις εθνικές γενικές ΣΣΕ.
Πότε δεν θα ισχύει η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης
Ειδικότερα όσον αφορά τη δυνατότητα εξαίρεσης από την αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης, α) προβλέπεται μεταξύ ομοιοεπαγγελματικών έναντι των κλαδικών και επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων, β) εξαιρούνται συγκεκριμένες επιχειρήσεις από την εφαρμογή της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης κατά τη συρροή κλαδικής και επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης ως προς συγκεκριμένους όρους της, εφόσον οι κλαδικές οργανώσεις το έχουν συμφωνήσει γ) εάν δεν υπάρχει τέτοια συμφωνία, εισάγεται η υποχρεωτική εξαίρεση ειδικά για τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς πτωχευτικής διαδικασίας, εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης.
Και με απόφαση Βρούτση!
Επίσης η εξαίρεση από την υποχρεωτική επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης προβλέπεται με απόφαση του εκάστοτε υπουργού Εργασίας και μετά από εισήγηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας!
Μάλιστα στη σχετική διάταξη προβλέπονται ως προϋποθέσεις: α) η υποβολή αίτησης για επέκταση από οποιοδήποτε από τα δεσμευόμενα μέρη προς τον υπουργό Εργασίας, β) τεκμηριωμένη βεβαίωση της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου ότι η συλλογική ρύθμιση δεσμεύει ήδη εργοδότες που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος, και γ) διαβούλευση αυτών ενώπιον του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας για την αναγκαιότητα της επέκτασης, τις επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, τη λειτουργία του ανταγωνισμού και την απασχόληση.
Αδύνατη η προσφυγή στη Διαιτησία
Αλλαγές επί τα χείρω προβλέπονται και στη λειτουργία της Διαιτησίας, με αποτέλεσμα να καθίσταται σχεδόν αδύνατη η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής, καθώς θα λειτουργεί (τυπικά) ως έσχατο μέσο επίλυσης των συλλογικών διαφορών εργασίας στις εξής περιοριστικά αναφερόμενες περιπτώσεις:
α) εάν η συλλογική διαφορά αφορά σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, η λειτουργία των οποίων έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου,
β) εάν η συλλογική διαφορά αφορά στη σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας και αποτύχουν οριστικά οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των μερών και η επίλυσή της επιβάλλεται από υπαρκτό λόγο γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος, συνδεόμενο με τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας.
Επίσης προβλέπεται ότι η αίτηση μονομερούς προσφυγής στη Διαιτησία πρέπει να περιέχει και πλήρη αιτιολογία σχετικά με τη συνδρομή των προϋποθέσεων που τη δικαιολογούν, η δε διαιτητική απόφαση που εκδίδεται επ' αυτής είναι άκυρη εάν δεν περιέχει και πλήρη αιτιολογία σχετικά με τη συνδρομή των προϋποθέσεων που δικαιολογούν τη μονομερή προσφυγή στη Διαιτησία.
Μέσω των συγκεκριμένων προβλέψεων, οι εργοδότες μπορούν να αρνούνται, χωρίς καμιά επίπτωση γι’ αυτούς, να προσέλθουν στη μεσολάβηση, οπότε η μονομερής προσφυγή στη Διαιτησία για την εργατική πλευρά θα είναι αδύνατη.
