Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
Σμιλεύοντας του κανενός το δώρο - ο ποιητής, η λέξη, ο θάνατος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Σμιλεύοντας του κανενός το δώρο - ο ποιητής, η λέξη, ο θάνατος

Της Πόλυς Χατζημανωλάκη

Κυκλοφόρησε πρόσφατα η ποιητική σύνθεση του Βασίλη Λαλιώτη «ΣΚΩΡΙΕΣ, Δοκίμιο», μια καλαίσθητη μικρού μεγέθους έκδοση από τον Ενδυμίωνα που περιλαμβάνει 48 ποιήματα, μεταξύ των οποίων μερικά πεζοποιήματα κάποτε έχουν τίτλους «ιντερμέτζα» ή «διαψαλμίες» - υπαινικτικά μιας ιδιαίτερης συνάφειας ή πνευματικής οφειλής με τον «Ψαλμό» του Πάουλ Τσέλαν. «Του κανενός το ρόδο» διαπερνά, με το διαρκώς διαφεύγον νόημά του, τους στίχους του ποιητή.

Σκωρίες - η φθορά του μετάλλου που αποβάλλεται κατά τον καθαρισμό, η κάθαρση, το μυστήριο του κρυμμένου θησαυρού, η θεϊκή λάμψη από τον τίτλο επιβάλλουν στον αναγνώστη να εισέλθει ασκεπής σε ένα χώρο αινίγματος, πένθους και προσωπικού μυστηρίου.

Η γλώσσα είναι εξαρθρωμένη, γλώσσα συντριβής γυμνή, η σύνταξη θραύεται εκεί που δεν το περιμένεις και επιμένει να ξεφλουδίζει όχι το νόημα αλλά το πνεύμα, τη φωτιά των λέξεων, την ουσία. Ο λόγος στα στοιχειακά συστατικά του, σε αινιγματικά ιριδίζοντα θραύσματα, με την πιο τραγική αμεσότητα συστρέφεται στον εαυτό του, στοχάζεται, στοιχίζεται, εκδηλώνεται με τον πιο ανυπεράσπιστο λυγμό ενός ανεξιλέωτου πένθους - που όταν τελειώσει όμως η ανάγνωση θα έχει «μιληθεί», θα έχει μετατραπεί σε ποίημα, σε ρόδο, θα έχει κοινοποιηθεί στον Άλλο.

Η βασανιστική και οικουμενική σχέση με τη μάνα και τον λόγο -οι οφειλές στον Ανδρέα Κάλβο-, στοιχειώματα και κειμενικές αναφορές στους Ψαλμούς και στις Γραφές ων ουκ έστι αριθμός, συνωθούνται στο ανήσυχο πνεύμα του ποιητή και τρυπώνουν στα λόγια του. Αποκορύφωμα ένας κέντρωνας -το ποίημα των λογίων-, ένα ποίημα - κολάζ όπως τα απειλητικά σημειώματα που στέλνει ο δολοφόνος.

Η προσπάθεια έκφρασης και ποιητικής ταυτοχρόνως, η αρχέγονη αγωνία των ονομάτων, των συμβόλων, των λέξεων, του ρόδου, του θανάτου, της ανάστασης, της ομιλίας -με μινιμαλιστικά επίμονα σχήματα μεγάλης πύκνωσης- επιμονή, διερώτηση, ρίσκο, εγχάραξη:

θα πω η/άρνηση ενός ρόδου/γλυκά στο αμάραντο/ρόδο/το από ονομάτων (39)

θυμήσου ότι/ δίνουμε είναι/ από του κανενός/ το δώρο//ρόδο του δώρου/δώρο του ρόδου ένα/ χέρι// από το εσύ/κατάγονται όλα/ τα εγώ (42)

κάποιος αληθεύει/εκεί που το ρόδο/ σβήνει/κι αφήνει ένα διάφωτο (45)

σκέψου την/ εμφάνιση ενός ρόδου δεν/ ρωτάει δεν ποθεί το βλέμμα/ διασχίζει για χάρη σου/ τη λέξη ρόδο// κατά βάθος αυτό/ σε καταλαμβάνει/ ως ποίημα// ρόδο σιωπής που αφήνει/ πίσω του ερώτημα/ ρόδο από λέξεις (48)

To εγχείρημα επίπονο και βασανιστικό -η αποκάθαρση του θανάτου-, το βασανιστικό πένθος της μάνας, η μνήμη του πατέρα, ο βρυγμός των οδόντων στον τόπο του θανάτου, το προσωπικό καθαρτήριο όπου ο ποιητής κατέρχεται μόνος και ποτέ δεν είναι μόνος, η αναμέτρηση με το γλωσσικό φορτίο, η ενσωμάτωση του θανάτου (η ζωή εν τάφω), η τελική του αποδοχή, η μεταστοιχείωση, η επαφή με τον άλλον, τον αναγνώστη, εκεί κάτω στο κοινό / κοινοποιήσιμο βάθος. Εκεί ο αναγνώστης κατέρχεται με δική του ευθύνη (βασιλεύς ή στρατιώτης) περνώντας από τη μυητική διαδικασία του περιτετμημένου λόγου με τον τρόπο που ο Πάουλ Τσέλαν επιβάλλει σε δοκιμασίες τις λέξεις - σαν μια διαδικασία μύησης από τις παραδόσεις των Εβραίων. Ο αναγνώστης οφείλει να αναμετρηθεί με το δώρο του ποιητή, να περάσει από όλα τα στάδια της χρυσαλλίδας και της νύμφης για να προσλάβει το δικό του πένθος και το πένθος του άλλου. «Ενώ όλοι πήγαιναν στον ίδιο τάφο, καθένας άλλον είχε για νεκρό» έχει γράψει ο Κώστας Παπαγεωργίου. Αυτή είναι η δύναμη της ποίησης, του κανενός το πένθος, του κανενός το δώρο, προσφέρεται σε όποιον την έχει ανάγκη.

Βασίλης Λαλιώτης
Σκωρίες, Δοκίμιο
Ενδυμίων, 2019
102 σελ.
Τιμή 5 ευρώ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL