"...Κατανοώ πλήρως τα συναισθήματα που σας εμπνέουν και επιθυμώ να απαντήσω αμέσως και με θέρμη ότι βρίσκομαι στο πλευρό του θαυμαστού ελληνικού λαού" γράφει ο Αλμπέρ Καμύ στις 5 Ιανουαρίου 1946, σπεύδοντας να ανταποκριθεί στην πρόσκληση του Ροζέ Μιλλιέξ για τη σύνταξη μιας "Χρυσής Βίβλου" προκειμένου "να υποβάλουν τα σέβη τους προς την Ελλάδα θαυμαστές και φίλοι από τη Γαλλία" για τους αγώνες και την αντίσταση που προέβαλαν οι Έλληνες την περίοδο του ελληνο-ιταλικού πολέμου και της ναζιστικής κατοχής. "Η Ελλάδα, μετά την Ισπανία, μας έκανε να καταλάβουμε, μέσα στην οργή και την πίκρα, ότι μπορούμε να έχουμε δίκιο κι όμως να νικηθούμε. Αλλά η Ελλάδα ήταν η πρώτη που έκανε τον κόσμο να καταλάβει ότι οι άνθρωποι της ελευθερίας μπορούν να είναι θαρραλέοι και ότι καμία ήττα δεν είναι παντοτινή" αναφέρει στο μήνυμά του ο Καμύ. Δεν είναι ο μόνος. Σ' αυτή τη συλλογή μαρτυριών που ο Μιλλιέξ εμπνεύστηκε και υλοποίησε αμέσως μετά τον πόλεμο, τον χειμώνα του 1945-46 ο Καμύ, ο Σάρτρ, ο Ελυάρ αυτονοήτως καταθέτουν τον γραπτό φόρο τιμής τους προς τους Έλληνες. Και μαζί τους πολλοί ακόμα Γάλλοι από "όλες τις αποχρώσεις του φάσματος του γαλλικού πλουραλισμού", όπως σημειώνει ο Μιλλιέξ. Από τον συντηρητικό Gabriel Boissy μέχρι τον μαρξιστή Joliot - Curie, από τον προτεστάντη κληρικό Roland de Pury ως τον καθολικό θεολόγο Henri de Lubac, από τον υπαρξιστή Σαρτρ και τον αγνωστικιστή Vercors ώς τον περσοναλιστή χριστιανό Mounirer και τον ανυπότακτο και αταξινόμητο Gerorges Bernanos.
Το πολύτιμο αυτό δώρο καθυστέρησε να φτάσει στον παραλήπτη του. Το 1979 τα κείμενα συγκεντρώθηκαν στη γαλλόφωνη έκδοση του Γαλλικού Ινστιτούτου και, μετά από τη μερική μετάφρασή τους το 2014, μόλις τώρα παραδίδονται στην πληρότητά τους με την επανέκδοση της συλλογής του Ροζέ Μιλιέξ "Φόρος τιμής στην Ελλάδα" όχι από έναν πολιτιστικό ή πνευματικό φορέα αλλά από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
"Ασπίδα στις στρεβλώσεις"
"Η επανέκδοση της συλλογής του Ροζέ Μιλλιέξ ενεργοποιεί τόσα πολλά πράγματα, τη μνήμη, το θυμικό, τη διάθεση για παραπέρα αναζήτηση. Προβάλλει ιστορικά γεγονότα και τα συνδέει με το σήμερα. Ειδικότερα για το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, η ιστορική μνήμη, ο πολιτισμός που διαχρονικά αναπτύχθηκε στον τόπο μας, δίνουν αξιακό περιεχόμενο στην έννοια Εθνική Άμυνα και αποτελούν συστατικό της στοιχείο, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν ασπίδα απέναντι στις στρεβλώσεις που προκαλούν οι όποιες μονομέρειες" υπογραμμίζει στην "Αυγή" ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Άμυνας Δημήτρης Βίτσας. Ταυτοχρόνως επισημαίνει ότι "τα κείμενα και οι μαρτυρίες των διακεκριμένων Γάλλων πολιτών που συνέλεξε ο Ροζέ Μιλλιέξ, τα οποία υμνούν την Ελλάδα και τον λαό της για τη συνεισφορά τους στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την αντίσταση στη ναζιστική κατοχή, έχουν μια προστιθέμενη αξία που κάνει το βιβλίο πολύτιμο". Κι αν η επανέκδοση της συλλογής παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα ενός υπουργείου που στο πρόσφατο ιστορικό παρελθόν της χώρας έχει εγγραφεί στο συλλογικό θυμικό με μελανά χρώματα, ο αν. υπουργός εστιάζει στην εικόνα ενός ανθρώπου που η παρουσία και η δράση του στη χώρα μας και όσα προσέφερε σ' αυτήν έχουν αφήσει υπερθετικό πρόσημο. "Ο Ροζέ Μιλλιέξ δεν ήταν απλώς ένας φιλέλληνας αλλά έγινε ένας Έλληνας, που αφουγκράστηκε τον πόνο, την αγωνία και τον αγώνα του ελληνικού λαού και στη συνέχεια έγινε κοινωνός τους και ταυτόχρονα διεθνής τους κήρυκας" τονίζει. "Δεν θα ξεχάσουμε τον ρόλο του Ροζέ Μιλλιέξ στην πρωτοβουλία του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, όπου το πλοίο Μataroa, τον Δεκέμβριο του '45, μετατράπηκε σε μια σύγχρονη κιβωτό, μεταφέροντας από την Ελλάδα στην Ιταλία δεκάδες νέους Έλληνες καλλιτέχνες και επιστήμονες με τελικό προορισμό το Παρίσι, προκειμένου να γλιτώσουν από τις πολιτικές διώξεις".
και έργα τέχνης
Η πρωτοβουλία του Μιλλιέξ εκτός από τη συλλογή κειμένων απέφερε και μια σπάνια συλλογή έργων σύγχρονης τέχνης 28 πίνακες, 12 γκραβούρες και σχέδια, 4 γλυπτά και 2 βιβλία, συγκεντρώθηκαν κατόπιν προτροπής του Αντρέ Φουγκερόν και του Ματίς και παραδόθηκαν πανηγυρικά στην Εθνική Πινακοθήκη αφού προηγουμένως εκτέθηκαν, τον Απρίλιο του 1949, στο Γαλλικό Ινστιτούτο.
Έτσι η εικονογράφηση της έκδοσης εκτός από τις φωτογραφίες της εποχής, από την Ελλάδα της Κατοχής, συμπληρώνεται από τα έργα σύγχρονης τέχνης που δώρισαν οι Γάλλοι καλλιτέχνες συμπληρώνοντας τρόπον τινά το δίπτυχο της συλλογής του Ροζέ Μιλλιέξ. Έργα Πικάσο, Ματίς, Μπονάρ, Μαρκέ, Μπροντέλ, αλλά και Γάλλων υιοθετημένων όπως ο Γαλάνης και ο Μάριος Πράσινος. "Η αφροντισιά του Μπονάρ, που έκλεισε μέσα σ' ένα φάκελο το σχέδιό του και μας το ’στειλε σαν γραμματάκι, μας είχε διασκεδάσει. Του Μαρκέ η αγάπη μας είχε συνταράξει. Ανοιχτοχέρης, άπλωσε μπροστά μας όλα του τα ταμπλώ και μας είπε: Διαλέξετε. Σήμερα και οι δύο τούτοι φίλοι της Ελλάδας έχουν εκλείψει, μένει όμως για πάντα η γραφή της αγάπης τους" έγραφε ο Ροζέ Μιλλιέξ στον κατάλογο της έκθεσης στο Γαλλικό Ινστιτούτο.
Η έκδοση "Φόρος Τιμής στην Ελλάδα" στο πρώτο μέρος της περιλαμβάνει μαρτυρίες και κείμενα συμπαράστασης που γράφτηκαν, εκφωνήθηκαν σε ραδιοφωνικές εγγραφές, αποτυπώθηκαν σε ημερολογιακές καταγραφές στα χρόνια πριν την απελευθέρωση από Γάλλους λιγότερο προβεβλημένους, μολονότι πέρα απ' αυτούς υπάρχουν και γνωστά ονόματα όπως οι Αντρέ Ζιντ, Πωλ Κλωντέλ, ακόμα και ο Σαρλ ντε Γκωλ.
