Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Το δημοτικό τραγούδι όπως το προσεγγίζει ο Παντελής Μπουκάλας / Ένα βιβλίο μπούσουλας για τη σκέψη του σήμερα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το δημοτικό τραγούδι όπως το προσεγγίζει ο Παντελής Μπουκάλας / Ένα βιβλίο μπούσουλας για τη σκέψη του σήμερα

Μόνο με ένα τσάμικο μπορούσε να τελειώσει η παρουσίαση του δεύτερου τόμου της σειράς δοκιμίων για το δημοτικό τραγούδι "Το αίμα της αγάπης. Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση" του Παντελή Μπουκάλα. Πηγαία, αυθόρμητα, αυθεντικά στην κατάμεστη Αίθουσα Λόγου της Στοάς του Βιβλίου, τη Δευτέρα το βράδυ, την ώρα που το κλαρίνο του Μάνου Αχαλινωτόπουλου ακουμπούσε τα βάσανα της αγάπης, δύο από τους παρευρισκόμενους έπιασαν τον χορό δείχνοντας για λίγο μόνο μια μακρινή εικόνα της κοινότητας που για αιώνες εξέθρεψε τον ανώνυμο ποιητή και το έργο του.

Ένα ακόμα βιβλίο αναφοράς διά χειρός Μπουκάλα, "βιβλίο σπλάτερ", όπως το αποκάλεσε χαριτολογώντας ο εκδότης της Άγρας Σταύρος Πετσόπουλος, αφού "τόση ποσότητα αίματος δεν έχουμε ξαναδεί σε βιβλίο". Η αλήθεια είναι ότι στην επικράτεια του έρωτα, όπως τη γεωγραφεί η δημοτική ποίηση, το αίμα ρέει άφθονο και ακατάσχετο. Και το συγκεκριμένο βιβλίο αυτό ακριβώς επαληθεύει. "Εξετάζει τη δημοτική ποίηση ως εργαστήρι και δοκιμαστήρι ιδεών, αντιλήψεων και νοοτροπιών γύρω από τη σχέση της αγάπης με το κόκκινο αίμα, παρουσιάζει τη συμπλοκή τους μέσα στην κοινωνία αλλά και την επικοινωνία της ανώνυμης και της επώνυμης ποίησης από τόπο σε τόπο σε διαφορετικούς χρόνους" υπογράμμισε ο Δημήτρης Κυρτάτας, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Εγχείρημα "εξαιρετικά φιλόδοξο, απαιτητικό, εξαντλητικό" χαρακτήρισε τη μελέτη του Π. Μπουκάλα αναφερόμενος επίσης στο εξαιρετικό θεματικό εύρος της, καθώς, με κέντρο το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, το κείμενο κινείται ακτινωτά προς την ανώνυμη ποίηση των σύνοικων αλλά και των περίοικων λαών, καθώς και προς την άγνωστης πατρότητας βυζαντινή ποίηση και την επώνυμη της αρχαίας και της νεότερης Ελλάδας. Ο Δημήτρης Κυρτάτας δεν έκρυψε τον θαυμασμό του "για τη δεξιοτεχνία του συγγραφέα να χειριστεί τόσα θέματα με τόση κομψότητα" δίνοντας έμφαση στο ότι δεν πρόκειται για μια ακόμα ανθολογία δημοτικού τραγουδιού, αλλά για "συμβολή που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον λαϊκό πολιτισμό".

Το θεματικό εύρος της μελέτης του Μπουκάλα επισήμανε από πλευράς του και ο "διαρκής φίλος του" συγγραφέας Γιώργος Κοροπούλης εστιάζοντας κυρίως σ' αυτό το "διαρκές συνεχές σε επίπεδο κειμένων και επίπεδο ηθικής στάσης", στην "προσήλωσή του σε ένα σύστημα αρχών και στην άποψή του ότι οποιαδήποτε εκδοχή του λόγου πρέπει να είναι μάχιμη". Αναφέρθηκε στην ηθική του Παντελή, που εντοπίζεται και στο συγκεκριμένο βιβλίο, στο οποίο επίσης "προσπαθεί να μιλήσει για την ιδεολογική χρήση της δημοτικής ποίησης".

Εστίασε ωστόσο και σε ένα άλλο, κομβικό στοιχείο του ποιητή, δοκιμιογράφου δημοσιογράφου. "Ο Παντελής είναι κάτοικος γλώσσας" είπε. Η αρχαιογνωσία του Μπουκάλα, κατά τον Κοροπούλη, "οφείλεται στην αντίληψή του για τη γλώσσα ως συνεχές", συνθήκη που "πρέπει να ανακτήσουμε απ' όσους την έχουν καπηλευτεί". Γι' αυτό χαρακτήρισε "εντυπωσιακό το εγχείρημά του" και "σκανδαλωδώς ευρύ" αλλά και "τίποτα λιγότερο από σκανδαλώδες αυτό που επιχειρεί, δηλαδή να ανακτήσει τη γλώσσα". Χαρακτήρισε το βιβλίο "μοναδικό εγχείρημα", γραμμένο "από κάποιον που ξέρει να διηγείται".

Αφιερωμένο στην κόρη του το πρώτο βιβλίο της σειράς "Όταν το ρήμα γίνεται όνομα", αφιερωμένο στον γιό του Σπύρο το δεύτερο. "Δεν είχε σχεδιαστεί για πολλούς τόμους η σειρά, το αποφάσισα όταν κατάλαβα ότι ήταν πολύ πιο σοβαρή η υπόθεση απ' όσο κι εγώ νόμιζα. Τα πανηγύρια και τα μοιρολόγια κατάλαβα ότι ήταν ένα μικρό μόνο κομμάτι απ' αυτά που ήξερα κι έπρεπε να ξανοιχτώ σε πλείστες περιοχές" άρχισε να λέει ο Παντελής Μπουκάλας. Ξανοίχτηκε ακόμα και στην πιο ταπεινή παραλλαγή. "Το δημοτικό τραγούδι σου αποκαλύπτει ότι έχει καταπιαστεί ακόμα και με το πιο μικρό θέμα" είπε. "Δεν αναθέτει καθήκοντα σε κανέναν ούτε εθνικές επιταγές" τόνισε και μίλησε για τα "αδικημένα, τα μαγαρισμένα τραγούδια" που "μαζί με τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό" τα έχουν καπηλευθεί. "Γι' αυτό κάποιοι απεχθάνονται στην Αριστερά και τους δυο αυτούς τομείς" είπε. Επισήμανε ομως ταυτόχρονα οτι "ο απόλυτα αμερόληπτος και κριτικός λόγος του δημοτικού τραγουδιού είναι ένας γνώμονας για το πώς πρέπει να σκεφτόμαστε στην απορυθμισμένη κοινότητα του σήμερα". Και επέλεξε να κλείσει τη βραδιά διαβάζοντας ένα απόσπασμα από το επόμενο βιβλίο της σειράς.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL