Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Βιβλίο / Μια τέτοια χώρα και μια τέτοια εποχή
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Βιβλίο / Μια τέτοια χώρα και μια τέτοια εποχή

Της Ευγενίας Μπογιάνου

Το 1926, ο Μπουλγκάκωφ, παίρνοντας μέρος σε μια συζήτηση με θέμα «Η λογοτεχνία στη Ρωσία» και σύμφωνα με έναν χαφιέ της Ασφάλειας, διατυπώνει την εξής άποψη: Πρέπει να σταματήσει η κατασκευή «κόκκινων Τολστόι». Οι μπολσεβίκοι πρέπει να σταματήσουν να βλέπουν τόσο κοντόφθαλμα τη λογοτεχνία. Πρέπει να δώσουν την ευκαιρία στους συγγραφείς να γράψουν για τον άνθρωπο και όχι για την πολιτική. Ο ίδιος, στη «Λευκή φρουρά», αυτό το επικό μνημειώδες έργο, εφάμιλλο με τη ρώσικη λογοτεχνική παράδοση, ακολουθώντας τη μοίρα μιας οικογένειες και σκιαγραφώντας συγκλονιστικά και λεπτομερή πορτρέτα των μελών της, γράφει ένα βαθιά πολιτικό μυθιστόρημα «για μια τέτοια χώρα και μια τέτοια εποχή».

Ο Μπουλγκάκωφ σε μια διαρκή μάχη με τη λογοκρισία, αν και αγαπημένος του «πατερούλη» που είναι θαυμαστής του έργου του, και παρ' όλα αυτά, θα βρεθεί πολλές φορές αντιμέτωπος με την αυθαιρεσία της εξουσίας σε όλη τη διάρκεια του βίου του και ειδικότερα με τις περιπέτειες, τις οποίες αντιμετώπισε η κορωνίδα του έργου του, το αξεπέραστο «Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα».

Τώρα, όμως, βρισκόμαστε στο 1918 στην Ουκρανία. Η χώρα βρίσκεται βυθισμένη σε έναν εξαιρετικά βίαιο και χαοτικό εμφύλιο πόλεμο τον οποίο πυροδότησε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Το Κίεβο, που σε όλο το βιβλίο δεν κατονομάζεται αλλά είναι η «Πόλη», διεκδικείται από τις δυνάμεις του Ουκρανού εθνικιστή Σιμόν Πετλιούρα, ο οποίος δεν διστάζει να επιδείξει λυσσαλέα βία προκειμένου να συντρίψει τους τελευταίους Γερμανούς, αλλά και να πάρει παραμάζωμα τη λευκή φρουρά που την αποτελούν οι νοσταλγοί ενός συντηρητικού παρελθόντος. Βέβαια, αυτοί που ακολουθούν, είναι οι μπολσεβίκοι που στο τέλος φυσικά θα επικρατήσουν. Το χάος και η βία κυριαρχούν. «Στα περίχωρα της Πόλης πυροβολούσαν για κάποιο λόγο όλο το λαμπρό και ζεστό καλοκαίρι... Κανένας δεν ήξερε ποιος πυροβολούσε ποιόν».

Ο Μπουλγκάκωφ, χρησιμοποιώντας πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, βάζει στο κέντρο της πρόζας του την οικογένεια Τουρμπίν: ο Αλεξέι, νεαρός γιατρός όπως γιατρός ήταν και ο ίδιος ο Μπουλγκάκωφ, η Γιελένα και ο Νικόλκα είναι ό,τι έχει απομείνει από αυτήν, καθώς ο πατέρας και η μητέρα τους -η πλοκή ξεκινάει ακριβώς μετά τον θάνατό της- έχουν πεθάνει. Οι Τουρμπίν, καθαρόαιμο κομμάτι μιας προεπαναστατικής κατάστασης, βιώνουν με μεγάλη οδύνη τη διάλυση του κόσμου τους. Βλέπουν τα δεδομένα και τις βεβαιότητές τους να καταρρέουν δημιουργώντας εκκωφαντικό θόρυβο, σπέρνοντας φόβο και ανασφάλεια και αφήνοντάς τους εντελώς ανίσχυρους να καταλάβουν ποιο είναι αυτό το νέο που έρχεται. «Η ζωή τους συντρίφτηκε ακριβώς στο ξεκίνημά τους». Οι ίδιοι προσπαθούν να αντισταθούν. Να σώσουν κάτι από την αξιοπρέπειά τους, αλλά και από τη βαθύτερη ουσία που μέχρι τότε καθόριζε τη θέση τους στη ζωή. Είναι θαυμαστός ο τρόπος που ο Μπουλγκάκωφ καταφέρνει να δώσει τη μικρή ιστορία των Τουρμπίν και όλων όσα αυτοί αντιπροσωπεύουν μέσα σε μια δίνη που δεν άφησε πίσω της τίποτα ανέπαφο, δημιουργώντας χαρακτήρες ικανούς να μεταδώσουν την πολυπλοκότητα των διλημμάτων και των εσωτερικών τους συγκρούσεων, δίχως σχηματοποίηση και δίχως να τους «καταπίνει» το μεγάλο κάδρο της ιστορικής στιγμής.

Και στο βάθος της αφήγησης βρίσκεται πάντα η Πόλη. Τα πάθη των ανθρώπων ποτίζουν τους δρόμους της. Αυτή αιώνια, αμετακίνητη, σαν ειρωνεία μπροστά στην τόση αναταραχή, σαν να είναι η ίδια που λέει «Όλα θα παρέλθουν. Τα βάσανα, τα μαρτύρια, το αίμα, η πείνα και ο εφιάλτης. Γιατί λοιπόν δεν θέλουμε να στρέψουμε το βλέμμα μας στα άστρα; Γιατί;»

Η «Λευκή φρουρά», πρώτο μυθιστόρημα του συγγραφέα, πρωτοεκδόθηκε στην Ελλάδα το 1971 σε μετάφραση Αντρέα Φραγκιά. Στη σημερινή προσεγμένη έκδοση των εκδόσεων Ερατώ, που συμπληρώνει ένα λεπτομερές και κατατοπιστικό επίμετρο του Ίγκαρ Μπέλζα, καθώς και αναλυτικό χρονολόγιο της ζωής του Μπουλγκάκωφ, την πολύ καλή μετάφραση υπογράφει η Ελένη Μπακοπούλου.

Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ, «Η λευκή φρουρά»

Εκδ. Ερατώ

Μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου

544 σελ. Τιμή: 20,14 ευρώ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL