Ο Ματίας Ενάρ, ο Σαλμάν Ρούσντι, η Μάργκαρετ Άτγουντ (έλαβε το βραβείο των βιβλιοπωλών), ο Γιασμίνα Χάντρα και ο Νταν Μπράουν (αποθεώθηκε από χιλιάδες αναγνώστες του) ήταν μερικοί μόνο από τους συγγραφείς που έλαβαν μέρος στην 69η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης η οποία κλείνει απόψε τις πύλες της για το κοινό.
Την έκθεση, που είχε ως τιμώμενη χώρα τη Γαλλία, εγκαινίασαν την περασμένη Τετάρτη η καγκελάριος της Γερμανίας Άγκελα Μέρκερ και ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Την ημέρα των εγκαινίων η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου συναντήθηκε με τη Γερμανίδα ομόλογό της Μόνικα Γκρούτερς μετά από επίσημη πρόσκληση της Γαλλίδας υπουργού Πολιτισμού Φρανσουάζ Νισέν. Το ελληνικό περίπτερο, που λειτούργησε με την ευθύνη του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού (ΕΙΠ), κάλυψε τομείς όπως το παιδικό βιβλίο, η σύγχρονη ελληνική ποίηση και πεζογραφία, το δοκίμιο και τα λευκώματα τέχνης (συμμετείχαν 24 εκδότες) ενώ διοργάνωσε μια σειρά λογοτεχνικών εκδηλώσεων με στόχο την προσέλκυση του διεθνούς κοινού.
«Οι διεθνείς εκθέσεις βιβλίου και οι μεταφράσεις αποτελούν έναν ενιαίο μηχανισμό για την προώθηση της ελληνικής παραγωγής στο εξωτερικό», λέει ο Μανώλης Πιμπλής, υπεύθυνος διεθνών εκθέσεων του ΕΙΠ: «Το πρώτο πράγμα που ρωτούν οι ξένοι εκδότες τους Έλληνες συναδέλφους τους όταν θέλουν να αγοράσουν ένα βιβλίο τους είναι αν υπάρχει πρόγραμμα χρηματοδότησης. Γι’ αυτό και προγράμματα όπως το παλαιότερο Φράσις μοιάζουν απολύτως απαραίτητα. Χρειάζονται προγράμματα που να επιδοτούν όχι μόνο τη μετάφραση, αλλά και μέρος της ίδιας της έκδοσης, όπως και της προώθησής της (μια τέτοια συμφωνία υπέγραψε η υπουργός Πολιτισμού με τους Ρώσους πριν από λίγο καιρό στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Μόσχας). Φυσικά, για να γίνουν όλα αυτά θα χρειαστεί να πληρώσει το Φράσις τα παλαιότερα χρέη του ενώ καλό θα ήταν να αναβιώσουν και κάποιες άλλες δραστηριότητες του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, όπως οι στατιστικές έρευνες για την κίνηση και το μέγεθος της βιβλιοαγοράς. Οι εκδηλώσεις που διοργάνωσε φέτος το ΕΙΠ προσπάθησαν να ελκύσουν την προσοχή σε μια πολύ δύσκολη και αχανή εκδοτική αγορά όπως η Φρανκφούρτη. Το ελληνικό περίπτερο θα πρέπει μελλοντικά στη Φρανκφούρτη όχι μόνο να δείξει τι είναι η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, αλλά και να βρει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να συνδεθεί η λογοτεχνία με διεθνή δίκτυα (εκδότες, συγγραφείς, ατζέντηδες, δημοσιογράφους). Είναι επίσης καλό να συντονιστεί το ελληνικό περίπτερο της Φρανκφούρτης με τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης. Οι δύο διοργανώσεις θα αποκτήσουν έτσι ενιαία αντίληψη και θα λειτουργήσουν εφεξής ως ετήσια πρότζεκτ. Αν του χρόνου έχουν εξασφαλιστεί εγκαίρως οι σχετικές πιστώσεις, τότε Φρανκφούρτη και Θεσσαλονίκη θα έχουν απείρως καλύτερα αποτελέσματα».
Από τις εκδηλώσεις του ελληνικού περιπτέρου κατά τη διάρκεια της 69ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης ξεχώρισε η συζήτηση για τις προοπτικές της ελληνικής λογοτεχνίας στον γερμανόφωνο κόσμο ύστερα από τη μετάφραση στα γερμανικά διαφόρων ελληνικών έργων. Συζητήθηκαν επίσης οι δυσκολίες κι οι προσδοκίες του πανεπιστημιακού βιβλίου στο πλαίσιο της πανεπιστημιακής εκδοτικής αγοράς. Κατά τα άλλα, η Ελένη Γιαννακάκη και ο Δημήτρης Τζιόβας παρουσίασαν δύο τόμους με μελέτες των ίδιων και των συνεργατών τους για τις επιπτώσεις της κρίσης στη λογοτεχνία και στις τέχνες, ενώ τις ποιητικές τους ανθολογίες με θέμα την ελληνική κρίση παρουσίασαν η Κάρεν Βαν Ντάικ, ο Θοδωρής Χιώτης και ο Andrian Kasnitz. Το βράδυ του Σαββάτου, στο βιβλιοπωλείο «Weltenleser» της Φρανκφούρτης, ο διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Deutsche Welle Σπύρος Μοσκόβου, ο υπεύθυνος του προγράμματος των εκδόσεων Ρωμιοσύνη του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου Κώστας Κοσμάς και ο μεταφραστής Ulf-Dieter Klemm συζήτησαν για τη μεταφρασμένη στα γερμανικά πεζογραφία του Θανάση Βαλτινού με τη συμμετοχή του συγγραφέα.
Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου είχε ως τιμώμενη χώρα τη Γαλλία. Η Γαλλία αποτελεί εκδοτικά την πέμπτη μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου και η εκδοτική της βιομηχανία παραμένει συντονισμένη με τις τελευταίες εξελίξεις της διεθνούς εκδοτικής παραγωγής. Ο Μισέλ Ουελμπέκ, ο Πατρίκ Μοντιανό, ο Ματίας Ενάρ και ο Μαρκ Λεβύ είναι τα ονόματα που πρόβαλε η Γαλλία στη Φρανκφούρτη (σε ένα περίπτερο με κομψές ξύλινες κατασκευές και έναν χάρτη-χρονολόγιο της ιστορικής διαδρομής των γάλλων εκδοτών, αλλά και σε αίθουσες διασκορπισμένες σε ολόκληρη την πόλη). Μεταξύ των Γάλλων συγγραφέων, το παρών έδωσαν και οι εκπρόσωποι της γαλλοφωνίας (στη γαλλοφωνία θα είναι αφιερωμένη και η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης τον επόμενο Μάιο). Ανάμεσά τους και ο Γαλλοαλγερινός μυθιστοριογράφος Γιασμίνα Χάντρα. Πώς βλέπει ένας κατεξοχήν επικριτής του ισλαμικού εξτρεμισμού, όπως ο Χάντρα, την κατάσταση σήμερα στη Συρία και ευρύτερα στη Μέση Ανατολή; «Οι μαχητές του ISIS», παρατηρεί, «δεν είναι τρελοί. Είναι εξεγερμένοι, πρώτα κατά του εαυτού τους και ύστερα ενάντια στον κόσμο. Ο εθνικιστικός και ο θρησκευτικός φανατισμός είναι το ίδιο επικίνδυνοι και τρέφονται από την ίδια πηγή, που είναι η απογοήτευση την οποία έχει επιφέρει το γεγονός της συρρίκνωσης της έννοιας του πολίτη. Όπως κι αν έχει, οι κοινωνίες πρέπει να αγωνιστούν για να ανακτήσουν την ανεξαρτησία της σκέψης τους, να πάψουν να είναι όμηροι των φημών και της ψευδολογίας, να σταματήσουν να ζουν σε καθεστώς αβεβαιότητας και να καταφέρει να λειτουργήσει η δημοκρατία».
Ένα από τα φετινά χαρακτηριστικά της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης ήταν η αναβαθμισμένη παρουσία των αραβικών χωρών και ιδιαίτερα των περιπτέρων των Ενωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ. Όπως παρατηρεί ο Βραζιλιάνος εκδότης και δημοσιογράφος Carlo Carrenho (ιδρυτής του ‘’Publish News’’): «Η εκδοτική αγορά των Αράβων είναι τεράστια, λόγω της εξάπλωσης της γλώσσας τους, και η πρόσφατη εκδοτική τους άνθιση οφείλεται, βεβαίως, στο ότι έχουν στη διάθεσή τους άφθονα χρήματα Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, επί παραδείγματι, ξοδεύουν ήδη πολλά λεφτά μια και φιλοδοξούν να παίξουν ηγετικό ρόλο στα πράγματα του αραβικού εκδοτικού κόσμου. Κι ας σημειωθεί επιπροσθέτως ότι οι εκδόσεις δεν ενδιαφέρουν τους Άραβες μόνο στο επίπεδο της μετάφρασης από και προς τη γλώσσα τους, αλλά και στο επίπεδο της μετάφρασης άλλων γλωσσών μεταξύ τους με τους ίδιους να αναλαμβάνουν απλώς τον ρόλο του εκδοτικού μεσολαβητή».
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
