Η Έλεν, επτάμισι χρόνια μετά τη φυγή της, μια Κυριακή πρωί που ξέρει πως η μάνα της δεν θα είναι στο σπίτι, επιστρέφει στο Φίγκερμποουν, μια μικρή πόλη, χαμένη στην απεραντοσύνη της βορειοδυτικής Αμερικής, όπου «τη συνέθλιβε το απέραντο τοπίο και ο ακραίος καιρός, και τη συνέθλιβε ακόμη περισσότερο η επίγνωση ότι ολόκληρη η ανθρώπινη ιστορία είχε συντελεστεί κάπου αλλού. Έμεινε τόσο όσο για να βολέψει τη Ρουθ και τη Λουσίλ στο παγκάκι της σκεπαστής βεράντας, αφήνοντάς τους ένα κουτί κρακεράκια στα γόνατα, μετά ξαναγύρισε στη δανεισμένη Φορντ και εφόρμησε από την κορυφή ενός λόφου στα ζοφερά βάθη της λίμνης".
Έτσι ξεκινάει η «Ρουθ» της Marilynne Robinson, βιβλίο γραμμένο το 1981, που έκανε αίσθηση όταν κυκλοφόρησε, σε πολύ καλή μετάφραση, για πρώτη φορά στα ελληνικά, από την Κατερίνα Σχινά.
Την ιστορία την αφηγείται η Ρουθ, η οποία είναι λίγο μεγαλύτερη από την αδελφή της Λουσίλ. Τα δυο κορίτσια, βιώνοντας από πολύ νωρίς την εγκατάλειψη και την απώλεια, μεγαλώνουν αρχικά με τη στοργική φροντίδα της γιαγιάς τους, κατόπιν, όταν εκείνη πεθαίνει, τις αναλαμβάνουν οι κουνιάδες της, Λίλι και Νόνα, γυναίκες δειλές και εντελώς ακατάλληλες γι’ αυτό τον ρόλο, για να καταλήξουν εντέλει στα χέρια της αλαφροΐσκιωτης και αινιγματικής Σιλβί, αδελφής της μητέρας τους. Τα δυο κορίτσια, δυο ανόμοιοι χαρακτήρες -όσο προχωρά η αφήγηση οι διαφορές γιγαντώνονται-, σιωπηλές, ήσυχες, μόνες, περικυκλωμένες από μια φύση που μοιάζει να τα βυθίζει όλα στον δικό της απρόσιτο και ευμετάβλητο ρυθμό, «μέσα σε ένα τοπίο εκτός τόπου και χρόνου», δίχως στιβαρές αναμνήσεις, μάλλον δίχως καμιά ανάμνηση από τον πατέρα τους και από τη μητέρα τους, κατασκευάζοντας τις αναμνήσεις με βάση την ιδιοσυγκρασία της η καθεμιά, προσπαθούν να κατανοήσουν τα όρια της ύπαρξή τους, να επινοήσουν, θα λέγαμε, ένα παρόν κι ένα παρελθόν, μέσα στα οποία θα μπορέσουν να γείρουν, αλλά και ν’ αναπτυχθούν.
«Είχαμε περάσει τη ζωή μας παρατηρώντας, κρυφακούγοντας, με τη συνεχή, οξύτατη προσοχή παιδιών χαμένων στο σκοτάδι» λέει σε κάποιο σημείο η Ρουθ. Παιδιά χαμένα στο σκοτάδι της ανημποριάς και των ελλείψεων των άλλων. Αφημένα στη μοίρα τους, να αναζητήσουν μια ταυτότητα που θα τους οδηγήσει κάπου, οπουδήποτε, σε οτιδήποτε μπορεί να αντιπροσωπεύει μια αρχή, μια σταθερή κατάσταση, ένα σπιτικό (Housekeeping, ο τίτλος του βιβλίου στα αγγλικά). Η Σιλβί, που αναλαμβάνει τη φροντίδα τους, είναι ένα σύμβολο περιπλάνησης, μια γυναίκα που «ζει σ' ένα αέναο παρόν», σιωπηλή όσο και η Ρουθ, που κοιμάται φορώντας τα παπούτσια της, συλλέγοντας εφημερίδες από τον σταθμό και αναπαράγοντας ιστορίες που έχει ακούσει από αγνώστους το ίδιο αλλόκοτους με την ίδια. Μια γυναίκα με βαθιά ριζωμένη μέσα της την αίσθηση της προσωρινότητας των ανθρώπων που αναζητούν χωρίς να βρίσκουν, που δεν στεριώνουν πουθενά, που το μέτρο της εγγύτητάς τους με τους άλλους είναι η έλλειψη σκέψης γι’ αυτούς, χαμένη μέσα σ’ έναν άγριο και παγωμένο χειμώνα που δεν έχει τέλος και από τον οποίο είναι αδύνατον να ξεφύγεις.
Γραφή καθηλωτική, παλλόμενη, ρευστή, ακριβώς όπως το τοπίο της λίμνης που είναι ζωντανό, κινείται, αλλάζει, καθορίζει τις ζωές των ανθρώπων, μεταγγίζει σ’ αυτούς κάτι από το μυστήριο και τα άγρια βάθη του. Συγκλονιστικές σκηνές περιπλάνησης μέσα σε μια οργιώδη και κυρίαρχη φύση, που είναι σαν καταβύθιση στα σκοτάδια ενός εαυτού που δεν έχει αρχή και τέλος, άναρχου, πολύπλοκου, εύθραυστου και μαζί ελεύθερου. Σελίδες πυρετώδους αλλά ήπιας και διακριτικής έντασης που ανιχνεύεται, θαρρείς, στο απαλό φύσημα του ανέμου που απειλεί να γίνει -ίσως ποτέ, αλλά και ανά πάσα στιγμή επίσης- ανεμοστρόβιλος.
Marilynne Robinson, «Ρουθ»
Εκδ. Μεταίχμιο
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
272 σελ. Τιμή: 16,60 ευρώ
