Του Αντώνη Ν. Φράγκου
Η μαύρη ατμόσφαιρα του noir μυθιστορήματος όπως αυτό καθιερώθηκε ως λογοτεχνικό είδος από τα τέλη του εξήντα και εντεύθεν, βρίσκει την καλύτερη αποτύπωσή της στα βιβλία "Στον ίσκιο της πυρκαγιάς" και "Στα ξένα νερά". Σε συνδυασμό με τον κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό που καταθέτουν τα δύο βιβλία, προχωρούν σε μια βαθιά και εμπεριστατωμένη κριτική.
Ξεκινάμε με το εξαιρετικό βιβλίο του Γάλλου νουαρίστα Ερβέ λε Κορ, «Στον ίσκιο της πυρκαγιάς» (εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου) σε μετάφραση Γιάννη Καυκιά. Μάλλον το πιο σημαντικό από τα πέντε μυθιστορήματα του που κυκλοφορούν στα ελληνικά (όλα από τις εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου), αποτελεί ένα ρωμαλέο φόρο τιμής στη γαλλική Κομμούνα με την, δικήν ντοκιμαντέρ, φόρμα του όπου περιγράφεται η ατμόσφαιρα των δέκα τελευταίων ημερών της κοινωνικής ουτοπίας που ονειρεύτηκε και αγωνίστηκε να εδραιώσει η εργατική τάξη του Παρισιού. Από τις 18 Μαΐου έως την Κυριακή 28 ξετυλίγεται το στόρι της παθιασμένης αντίστασης στα στρατεύματα του Αδόλφου Θιέρσου και του Μακ Μαόν και ο Λε Κορ σαν εικονολήπτης τρέχει μέσα στα οδοφράγματα, στα καπηλειά, στα υπερπλήρη νοσοκομεία, στις βόμβες που καταστρέφουν εκατοντάδες κτήρια και δολοφονούν μαχητές και άμαχους προσφέροντας έτσι συναισθήματα και εικόνες που δύσκολα οι ιστορικοί θα μπορούσαν να καταθέσουν. Αλλά καθώς μιλάμε για νουάρ, ο συγγραφέας οδηγεί στον αχό της μάχης τρεις φίλους κομμουνάρους -τον Νικολά, τον Κόκκινο και τον νεαρότατο Αντριάν- τους περιφέρει στον ίσκιο της πυρκαγιάς που κατατρώει το Παρίσι, τον Νικολά καθώς αναζητά τη φίλη του Καρολίν χαμένη κάτω από τα χαλάσματα ενώ την ψάχνει βιβλιοδέτης και εθελοντής αστυνομικός Αντουάν Ροκ και που μαζί με άλλα πρόσωπα εμπλέκονται σε καταστάσεις ποινικού δικαίου ενώ η Κομμούνα υποχωρεί μαχόμενη. Είναι η μέθη του δίκαιου σκοπού που κρατά όρθια την Πόλη και όπου οι επώνυμοι ήρωες της αποδεκατίζονται αργά αλλά σταθερά, με την κοπέλα να απελευθερώνεται, καθώς το αίμα κυλάει παντού, και με όση φωνή της απομένει, «Θα ξανάρθουμε», να φωνάζει!
Στα «Ξένα Νερά» (εκδ. Angelus Novus) -σε μετάφραση Μαρίας Αγγελίδου- ο γνωστός Γερμανός συγγραφέας Βόλφγκανγκ Σορλάου καταπιάνεται με το κομβικό θέμα του νερού και την πολιτική της ιδιωτικοποίησής του. Διαφορετικό από τη «Συνωμοσία του Μονάχου», με αναφορές στη δράση της Gladio, μυστικής οργάνωσης που η CIA συνέστησε με αντίστοιχες κρατικές υπηρεσίες της κεντρικής Ευρώπης και ευθύνεται, πέρα των άλλων, για την έκρηξη στο Μόναχο το 1980 αλλά και του πιο φρέσκου, «Το μεγάλο σχέδιο», για την πρόσφατη ελληνική κρίση, (όλα εκδ. Angelus Novus), το βιβλίο για τα νερά φέρνει τον ιδιωτικό ντετέκτιβ Γκέοργκ Ντένγκλερ επί τα ίχνη μιας εταιρείας εκμετάλλευσης υδάτων που δεν ορρωδεί προ ουδενός όπως αποσπάσει την ύδρευση από μεγάλους δήμους της Γερμανίας, του Βερολίνου συμπεριλαμβανομένου. Με αφορμή τον αιφνίδιο θάνατο της βουλευτίνας των Χριστιανοδημοκρατών Αγγέλικας Σαίλκοπφ, πάνω στο βήμα του κοινοβουλίου, ο ντετέκτιβ από τη Στουτγάρδη ξετυλίγει το νήμα μιας τρομακτικής υπόθεσης που εμπλέκει μεγαλοστελέχη εταιρείας αγοράς και διαχείρισης υδάτων, πληρωμένους δολοφόνους, παράλληλα με αληθινά στοιχεία για την πολιτική εξαγοράς δημοσίων υδρεύσεων για το καθαρό κέρδος και μόνο. Υπαρκτά παραδείγματα όπως οι αγώνες του λαού της Κοτσαμπάμπα στη Βολιβία ενάντια στην αποκρατικοποίηση του νερού ή πώληση της ύδρευσης του Λονδίνου και η θεαματική άνοδος της τιμής του μαζί με συνειδητή υποβάθμιση της ποιότητας του αναφέρονται από τον Σορλάου καθώς όλα τα γεγονότα πέρα από τους χαρακτήρες και την ίντριγκα έχουν ισχυρή πολιτική βάση στηριγμένα στην ενδελεχή ερευνητική δουλειά του συγγραφέα. Υπάρχει η συνήθης τυπολογία των ιδιωτικοποιήσεων της οποίας η στρατηγική αποκαλύπτει χωρίς ενδοιασμούς ο Σορλάου καθώς απλώνεται εμπρός μας ένας ακήρυχτος χωρίς έλεος πόλεμος του νερού με διαπλεκόμενους τεχνοκράτες, πολιτικούς και δημοσιογράφους όπου ο καθένας εξ’ αυτών αποτελεί γρανάζι ενός μηχανισμού επιβολής εξουσίας για το κέρδος.
