Της Ευγενίας Μπογιάνου
Όσο προχωρούσα την ανάγνωση του ολιγοσέλιδου μυθιστορήματος της Γεωργίας Τάτση «Γάμπαρη Αμβρακικού» τόσο περισσότερο μου έρχονταν στο μυαλό οι περίφημοι στίχοι του Νίκου Καρούζου: “Δεν σε βλέπω απόψε καλά, τι έχεις; / Έχω ύπαρξη”. Θέλω να πω πως η Αλεξάνδρα, η αξιανάγνωστη ηρωίδα της Τάτση, εκτός από το τραύμα που κουβαλάει, είναι και από εκείνα τα πλάσματα τα σπάνια, τα αλαφροΐσκιωτα, πάνω στα οποία τα γεγονότα αφήνουν σημάδια πιο διακριτά από ό,τι στους άλλους.
Από μικρό κορίτσι δείχνει πως ξεχωρίζει. Όταν η μάνα της της δίνει τον σταυρό με το ρουμπίνι του απόντα πατέρα, εκείνη δεν τον κρεμά στον λαιμό, όπως θα περίμενε κανείς. Ούτε τον κρύβει μέσα σε κάποιο συρτάρι σαν κάτι πολύτιμο. Αυτή η άλλη φωνή μέσα της που την προστάζει «Κάν’ το, κάν’ το», που μάλλον δεν την εγκαταλείπει ποτέ από τότε, η φωνή του διχασμού, η φωνή της ανυπακοής, είναι αυτή που καθορίζει εντέλει τον βίο της. Καταστρέφει τον σταυρό με μανία, καταστρέφει την ακοή της, πέφτει σε έναν κόσμο σιωπηλό, περνάει στην αντίπερα όχθη: είναι ένας άνθρωπος που δεν αποδέχεται το μοιραίο, που προσπαθεί να καταλάβει τι κρύβεται πίσω από τις σιωπές, που προσπαθεί να συμπληρώσει τα κενά, να απαντήσει στα γιατί, να χωνέψει τα από καιρό χαμένα, ξεκινώντας από το τέλος για να φτάσει στην αρχή, από την προσωπική ιστορία στη συλλογική, καθώς, όσο πιο πολύ βυθίζεται εις εαυτόν, γίνεται όλο και πιο φανερό ότι όλα συμπλέκονται.
Το φορτίο που κουβαλάει καθώς την ανταμώνουμε μεγάλη γυναίκα πια στις πρώτες σελίδες του βιβλίου είναι βαρύ: μια ασπρόμαυρη μικρή φωτογραφία ενός εν πολλοίς άγνωστου άντρα πάνω σ’ ένα επίσημο έγγραφο από το ψυχιατρείο της Κέρκυρας όπου πιστοποιείται η αιτία του θανάτου του. Ένας άταφος νεκρός. Ερωτήματα μιας παιδικής ηλικίας που χάθηκαν μέσα σε πυκνή σιωπή. Μια μάνα που δεν θρήνησε ποτέ. Που αρνήθηκε να μιλήσει. Που έθαψε κι έκλαψε άλλους νεκρούς. Η απτή απουσία του πατέρα. «Όμως, μαμά, εγώ γιατί δεν έχω μπαμπά;»
Οι σελίδες όπου η ηρωίδα ανακαλεί την παιδική της ηλικία είναι σπάνιας ομορφιάς. Σκηνές ρεαλιστικές και μαζί εικόνες ονείρου, μεταμόρφωσης, γεμάτες συμβολισμούς και αγριότητα. Η Αλεξάνδρα σε όλη της τη ζωή αναμετράται με την απουσία. Από τη μία αυτή του πατέρα. Του ανθρώπου που ποτέ της δεν γνώρισε. Έρχεται όμως να προστεθεί και άλλη μία. Αυτή της πολύπαθης μάνας. Χρειάζεται δύναμη, μας λέει η Τάτση, για να μην αποκηρύξεις ως κόρη τον βίο μιας μάνας που μπορεί να χωράει μέσα σε ένα χαρτάκι (ένα χαρτάκι που περιλαμβάνει την ΕΠΟΝ, την ΕΔΑ και όλους τους ενδιάμεσους σταθμούς και ό,τι μπορεί να σήμαιναν αυτοί), αλλά στη διάρκεια της ζωής απλώς επισφραγίζει την απουσία της (γιατί εσύ ποτέ δεν παύεις να είσαι η κόρη της). Παρ’ όλο που η Τάτση έχει πληθώρα διακειμενικών αναφορών, δεν ξεφεύγει ούτε στιγμή από τον ενδοσκοπικό σπαραγμό, καταφέρνοντας μάλιστα να δημιουργήσει και πολύ ενδιαφέροντες και ολοκληρωμένους δευτερεύοντες χαρακτήρες, δείχνοντας έτσι τη συγγραφική της κλάση.
Η «Γάμπαρη Αμβρακικού» είναι ένα πυκνό πολυεπίπεδο μυθιστόρημα, όπου μέσα σε λίγες σελίδες, με γλώσσα υπαινικτική, ρευστή, λυρική όταν και όπου χρειάζεται, χωρίς να εκβιάζει το συναίσθημα αλλά και δίχως να στερείται συγκίνησης, με αγάπη στην παράδοση αλλά και με σύγχρονη ματιά, η Τάτση καταφέρνει να μιλήσει πολύ καίρια για τη σύμπλευση του προσωπικού με το συλλογικό, για τα προσωπικά και τα συλλογικά ψεύδη, για τον αντίκτυπο που έχουν αυτά στις ψυχές των ανθρώπων και ειδικότερα σ’ εκείνα τα πλάσματα τα ισχυρά, που το «ένδον σκάπτε» το κάνουν κανόνα ζωής.
Γεωργία Τάτση, «Γάμπαρη Αμβρακικού»
Εκδ. Γαβριηλίδης
136 σελ. Τιμή: 10,60 ευρώ
