Ένα από τα πιο αγαπημένα και εμβληματικά πρόσωπα της αμερικανικής λογοτεχνίας, αλλά και μια από τις πιο δυνατές φωνές ενάντια στη λογοκρισία, που με το συγγραφικό της έργο φώτισε το σκοτεινό δρόμο στην ιστορία της «Μαύρης Αμερικής», η Τόνι Μόρισον των εξαίρετων περιγραφών και των αλησμόνητων Αφροαμερικανών ηρώων, όπου πάντα οι γυναίκες ξεχώριζαν, αποχαιρέτησε τη ζωή στα 88 της χρόνια.
Αγαπημένη του κοινού και των κριτικών για την επική της δύναμη, την εκφραστική απεικόνιση και την κοινωνικά ευαίσθητη θεματολογία, τιμημένη με άπειρες διακρίσεις και βραβεία όπως το Πούλιτζερ, υπήρξε η πρώτη Αφροαμερικανίδα που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ.
Μιλώντας στο Συμβούλιο για την Ελευθερία του Λόγου το 2009, μετά την απαγόρευση ενός από τα βιβλία της στη διδακτέα ύλη σχολείου στο Μίτσιγκαν, δήλωνε: «Η σκέψη πως δεν θα γράφονται μυθιστορήματα, πως τα ποιήματα θα σιγοψιθυρίζονται από φόβο μην ακουστούν από τους λάθος ανθρώπους, πως οι στοχαστές δεν θα προκαλούν την εξουσία με τα ερωτήματά τους, πως δεν θα γυρίζονται ταινίες και τα θεατρικά έργα δεν θα βρίσκουν σκηνή να τα φιλοξενήσει, είναι μια σκέψη που με προβληματίζει σε βαθμό τρόμου. Σαν να προσπαθούμε να περιγράψουμε τον κόσμο με αόρατο μελάνι».
Γεννημένη το 1931 στη μικρή πόλη Λορέιν του Οχάιο, η Κλόε Γόφορντ -όπως ήταν το πραγματικό της όνομα- ήταν το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά μιας οικογένειας όπου μπορεί ο πατέρας να εργαζόταν σκληρά για να τα αναθρέψει, αλλά η ίδια είχε παραδεχθεί σε συνεντεύξεις της πως οι γονείς της τής μετέδωσαν την αγάπη για το διάβασμα, τη μουσική και την αφροαμερικανική παράδοση.
Στην πολυφυλετική συνοικία όπου μεγάλωσε, η Μόρισον έλεγε συχνά πως ήταν «η μόνη μαύρη μαθήτρια που ήξερε να διαβάζει». Σπουδάζει αγγλική φιλολογία στα πανεπιστήμια Cornell και Howard, όπου επιστρέφει ως καθηγήτρια. Παντρεύεται τον Τζαμαϊκανό αρχιτέκτονα Χάρολντ Μόρισον, αποκτά έναν γιο και λίγο αργότερα, έγκυος στο δεύτερο παιδί τους, χωρίζει.
Εγκαθίσταται στην πόλη Syracuse της Νέας Υόρκης και εργάζεται ως επιμελήτρια βιβλίων και υπεύθυνη εκδόσεων όπου δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην έκδοση Αφροαμερικανών συγγραφέων. Το 1970 εκδίδει το πρώτο της μυθιστόρημα, «Γαλάζια Μάτια», για το οποίο έλεγε πως ήταν το βιβλίο που ήθελε να διαβάσει και δεν υπήρχε. Το 1973 κυκλοφορεί το δεύτερο μυθιστόρημά της "Sula" και το 1977 το δημοφιλές «Το τραγούδι του Σόλομον».
Δέκα χρόνια αργότερα βραβεύεται με το Πούλιτζερ για το μυθιστόρημα «Αγαπημένη» ενώ το 1993 γίνεται η πρώτη Αφροαμερικανίδα που της απονέμεται το Νόμπελ για το μυθιστόρημά της "Jazz". Τη δεκαετία του 1980 γράφει το πρώτο θεατρικό της έργο, τη δεκαετία του '90 ασχολείται με στίχους αλλά και την παιδική λογοτεχνία, ενώ το 2000 είναι η δεκαετία της όπερας όπου ασχολείται με το λιμπρέτο.
Τον Δεκέμβριο του 2010 ο δευτερότοκος γιος της Σλέιντ φεύγει από τη ζωή χτυπημένος από τον καρκίνο και η Μόρισον γράφει τον «Γυρισμό», αφιερωμένο σε εκείνον. Λίγο αργότερα παραλαμβάνει το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον τότε Πρόεδρο, προσωπικό φίλο και θαυμαστή της Μπάρακ Ομπάμα.
Μάνια Ζούση
