Του Κυριάκου Π. Λουκάκου
Μέχρι τη δεκαετία του 1940 η θέση του σκηνοθέτη μιας όπερας ήταν δευτερεύουσα σε σχέση με τον αρχιμουσικό και τους ερμηνευτές της μουσικής. Ακολούθησε φυσικά η ανατρεπτική κατάχρηση που έχει πλέον καταστήσει τη σκηνοθεσία παράγοντα κινδύνου για μια παραγωγή, ιδίως όπου αυτή επιδοτείται από δημόσιο προϋπολογισμό. Είναι όμως δυνατόν να αποδειχθεί επιτυχής η παρουσίαση, σε συναυλιακή μορφή, μιας ξέφρενης μουσικής κωμωδίας, όπως «Ο Κουρέας της Σεβίλλης», γεμάτης από θεατρικό νεύρο και συνεχείς «περιπέτειες» πλοκής; Ενδεχομένως ναι, είναι η αυθόρμητη απάντηση, αν κρίνουμε από τη μία και μόνη βραδιά της 16ης Φεβρουαρίου 2018 και μάλιστα στην ατμοσφαιρικά «ψυχρή» αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» (Φίλων της Μουσικής) του Μεγάρου των Αθηνών. Σε αυτό το χώρο, λοιπόν, και με στοιχειώδη σκηνικά ευρήματα (μια καρναβαλική περούκα για την είσοδο του Φίγκαρο φερ' ειπείν), το κορυφαίο αριστούργημα του Τζοακίνο Ροσσίνι κυριολεκτικά άνθισε, ήδη από την ανάκρουση της ακατάβλητης εισαγωγής, χάρη στους εξοικειωμένους πλέον με τα όργανα εποχής «Μουσικούς της Καμεράτα Ορχήστρας Φίλων της Μουσικής» υπό τον ενεργητικό Γιώργο Πέτρου, αρμόδιο και για τα εξαιρετικά συντομευμένα «ξηρά» ρετσιτατίβα από το τσέμπαλο.
Μετά από αρχική νευρικότητα, στην ούτως ή άλλως δυσχερέστατη εισαγωγική καβατίνα του, ο Σεβιλλιάνος Juan Sancho (ο ίδιος που για λόγους αρχής αποφύγαμε να αξιολογήσουμε ως Ορφέα επ’ ευκαιρία ηλεκτρικά ενισχυμένης διασκευής της όπερας του Μοντεβέρντι) επέτυχε φωνητικά τον βηματισμό του, ως ερωτύλος Κόμης Αλμαβίβα, το αργότερο κατά την αντιπαράστασή του με τους ευγνώμονες για τη γενναιοδωρία του μισθωμένους κανταδόρους - μέλη του Φωνητικού Συγκροτήματος Armonia Atenea, παρεμπιπτόντως άλλη μια αντονομασία της «Καμεράτα» για τη διεθνή και λοιπή παράπλευρη δράση μελών της. Χωρίς μάλιστα την ούτως ή άλλως συνήθως παραλειπόμενη τρίτη άρια για τον τενόρο, που επισφραγίζει εκτενώς την ευτυχή έκβαση και αξιοποιεί στην καμπαλέτα της το γνωστότερο ως καταληκτικό ρόντο της «Σταχτοπούτας», η κολορατούρα δεν αποτέλεσε για τη συνέχεια μέλημα του Ισπανού.
Την παράσταση, μολαταύτα -γιατί αναμφισβητήτως περί παραστάσεως επρόκειτο και αυτή υπήρξε η ευχάριστη έκπληξη της βραδιάς-, επισφράγισε, όπως κατ’ εξοχήν αρμόζει στον πολυμήχανο επώνυμο κομμωτή, η εμφάνιση του Τάση Χριστογιαννόπουλου με την καβατίνα «Largo al factotum». Η προσωπογραφία του Φίγκαρο από αυτόν τον επίλεκτο λυρικό ερμηνευτή απέβη χάρμα σύνθεσης δεξιοτήτων και επιδόσεων. Όπως αρμόζει στις εμβληματικές ενσαρκώσεις, ο διεθνούς αναγνώρισης καλλιτέχνης συμπύκνωσε πολλαπλά ζητούμενα του μελοδράματος, όπως διεισδυτική διάνοια, καλλιεργημένη τεχνική άρθρωσης του λεκτικού και μουσικού φθόγγου, ενσυναίσθηση του ιδιώματος του μπελκάντο και της λειτουργίας του στον Ροσσίνι, συμπεριλαμβανομένης της υψηλής ευκρίνειας στον γλωσσοδέτη, και, παράλληλα, θεατρικότητα της κίνησης και της έκφρασης. Και όλα αυτά με την αδιατάρακτη επίφαση της απέριττης απλότητας που κατ’ εξοχήν αποτελεί η υπόκρυψη της Τέχνης από την Τέχνη. Ο πρωτεϊκός στις ευαισθησίες του βαρύτονος ευτύχησε στον συναδελφικό του περίγυρο, ώστε η ανταλλαγή μεταξύ τους, ενισχυμένη από οικειότητα χρόνων, να συνθέτει μια πηγαία, ξεκαρδιστική αλλά καλόγουστη σκηνική δράση.
Ως αντίζηλος του Κουρέα, ο έμπειρος βαθύφωνος Χριστόφορος Σταμπόγλης, σε μιαν από τις καλές του ημέρες, σκιαγράφησε έναν φωνητικά και υποκριτικά ιδεώδη Ντον Μπαζίλιο, παμπόνηρο, χαριτωμένο, καλλιεπή και ποτέ περισσότερο απειλητικό από το επιτρεπτό όριο του κωμικού πλαισίου. Έχοντας σημειώσει την πληθωρική υπόσχεση του Μάριου Σαραντίδη στο πλαίσιο ενός εν πολλοίς λησμονήσιμου «Μικάδου» των Γκίλμπερτ και Σάλλιβαν, απολαύσαμε την συνέχεια της επίδοσής του ως κηδεμόνα της Ροζίνας Μπάρτολο: τη μετρημένη του αποφυγή γκροτέσκων κλισέ, την επί ξυρού ακμής ακροβατική απαγγελία της άριάς του, την καίρια συμβολή του στο ξεφάντωμα του αφρώδους φινάλε πρίμο της όπερας. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ανδρών του έργου υπήρξε η μεσόφωνος Μαίρη Έλεν Νέζη, καλλιτέχνις που στερούμεθα τα χρόνια αυτά της κρίσης λόγω των σημαντικών διεθνών της υποχρεώσεων. Η Ροζίνα της, τονικά συμπαγής και χαρακτηρολογικά λιτή, γοήτευσε με την ασφαλή γραμμή, τη δωρικότητα της εξαγγελίας και την οικονομία της υποκριτικής, έτοιμη θαρρούσες για την κοινωνική της προαγωγή σε μελαγχολική Κόμισσα Αλμαβίβα. Η συμπαθής Αναστασία Κότσαλη (Μπέρτα) και ο ενδιαφέρων Άγγελος Χονδρογιάννης (Φιορέλλο και Αξιωματικός) συμπλήρωσαν ένα γεγονός λυτρωτικά ζωηρό και εορταστικό. Χωρίς σκηνοθέτη και κουστωδία!
