Μετά από αρκετά μεγάλη δισκογραφική απουσία, επέστρεψε με το «Απ’ το μέλλον κι απ’ το παρελθόν», μια πολυσυλλεκτική εργασία σε στίχους τής πρωτοεμφανιζόμενης Ουρανίας Πατέλλη, για τους οποίους έγραψε μουσική μια εκλεκτή ομάδα παλιότερων και νεότερων συνθετών, που όμως δυστυχώς κυκλοφόρησε σε άσχημη συγκυρία, λίγο πριν την έναρξη της καραντίνας. Αυτό δεν την πτόησε καθόλου όμως και μας μίλησε με ενθουσιασμό γι’ αυτόν τον αληθινά πολύ όμορο δίσκο.
Συνέντευξη στον Θάνο Μαντζάνα
* Τελευταίος δίσκος με τον Νότη Μαυρουδή το 2008, αλλά τελευταία καθαρά προσωπική εργασία, αν δεν κάνω λάθος, το single «Shopping Therapy» το 2004. Πώς νιώθεις λοιπόν που επιστρέφεις δισκογραφικά με προσωπικό άλμπουμ μετά από περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια; Είναι κάτι σαν ένα δεύτερο ντεμπούτο για εσένα;
Θεωρώ τον δίσκο «Μια νύχτα στους αιώνες» με τα τραγούδια του Νότη απόλυτα προσωπικό μου, αφού μου έδωσε τη δυνατότητα να τα διαλέξω ένα - ένα από το σύνολο του έργου του και τον ευγνωμονώ γι’ αυτό. Δεν έχει καμία διαφορά για εμένα το ότι ήταν επανεκτελέσεις. Κρίμα που στο CD χωρούν μόνο δεκαέξι κομμάτια, άφησα έξω πολλά που αγαπώ εξίσου. Έτσι, το διάστημα της δισκογραφικής μου απουσίας είναι μάλλον μικρότερο, αφού ενδιάμεσα υπήρξαν και κάποια singles. Επίσης, ήμουν πάντα παρούσα με ζωντανές εμφανίσεις κι έτσι δεν μπορώ να πω ότι είχα την αίσθηση δεύτερου ντεμπούτου.
* Για αρκετά από αυτά τα χρόνια είχες ταυτιστεί συναυλιακά με τον Νότη Μαυρουδή, κάτι λίγο παράδοξο, καθώς προέρχεστε από εντελώς διαφορετικούς μουσικούς χώρους. Τι έκανε λοιπόν αυτή τη συνεργασία να διαρκέσει τόσο πολύ, τι αποκόμισες από αυτή αλλά και γιατί ο Ν. Μαυρουδής απουσιάζει παντελώς από τον δίσκο, ενώ θα μπορούσε να συμμετέχει με έστω ένα τραγούδι;
Δεν αισθάνθηκα ποτέ να μας χωρίζει κάτι με τον Νότη. Δουλέψαμε μαζί συνεχώς πάνω από οκτώ χρόνια - αυτό ήδη δηλώνει μια κοινή αισθητική. Έπειτα, είναι διαφορετικός ο τρόπος που βλέπουμε εμείς τον εαυτό μας μέσα στη μουσική απ’ αυτό που οι άλλοι βλέπουν σε εμάς και προσπαθούν να μας κατατάξουν. Αγαπώ πολύ το έργο του Μαυρουδή. Είναι από τους δημιουργούς που έχουν σφραγίσει την εφηβεία μου. Και, αντίστοιχα, εκείνος εκτιμά τις ερμηνείες μου. Ήταν λοιπόν φυσικό να συνεργαστούμε. Αυτό που αποκόμισα, εκτός από τη φιλία, την αγάπη και τον αλληλοσεβασμό που μας δένει, όχι μόνο με τον ίδιο αλλά και με την οικογένειά του, είναι ένας υπέροχος δίσκος και μια σπουδαία συνεργασία μαζί με πολλές μυσταγωγικές βραδιές που σμίλεψαν την ψυχή μου. Όσο για την απουσία του από τον καινούργιο μου δίσκο, δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Μπορεί να συναντηθούμε σε κάποιον επόμενο δικό μου ή δικό του δίσκο.
* Γνωρίζω ότι η ιδέα για τον δίσκο ήταν του Άγγελου Σφακιανάκη και γι’ αυτό άλλωστε κυκλοφόρησε στη δική του εταιρεία (Μικρός Ήρως). Πώς και από ποιον όμως διαμορφώθηκε το όχι και τόσο συνηθισμένο concept του, δηλαδή το να είναι τόσο πολυσυλλεκτικός από συνθετικής πλευράς και ποιος επέλεξε τους δημιουργούς, ειδικά τους νεότερους με τους οποίος δεν είχες ξανασυνεργαστεί;
Όλοι είχαμε λόγο σ’ αυτό. Ο Άγγελος αλλά και εγώ, ο Γιώργος Ανδρέου, που επιμελήθηκε την παραγωγή, και επίσης η Ουρανία Πατέλλη. Οι νεότεροι, Απόστολος Ρίζος, Ευτυχία Μητρίτσα και Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, ήταν φίλοι της, είναι η γενιά της, εκτός από τον Θέμη Καραμουρατίδη, που τον προσέγγισα εγώ. Οι υπόλοιποι, Ν. Ξυδάκης, Γ. Καζαντζής, Π. Θαλασσινός και Λ. Μαχαιρίτσας, είναι φίλοι και συνεργάτες από παλιά.
* Τι σε έκανε, ενώ έχεις τόσο καλή σχέση με τη στιχουργία, όχι μόνο να μην έχεις γράψει τους στίχους ούτε ενός τραγουδιού στον δίσκο, αλλά αντίθετα να εμπιστευτείς την πρωτοεμφανιζόμενη Ουρανία Πατέλλη;
Η πρόταση του Άγγελου Σφακιανάκη ήταν μία στιχουργός, η Ουρανία Πατέλλη, με διαφορετικούς συνθέτες. Την πίστευε πολύ - και δίκαια. Διάβασα τους στίχους της πριν μελοποιηθούν και συμφώνησα απόλυτα μαζί του. Γενικά όμως δεν έχω εμμονή με τους στίχους μου, το κάνω μόνο αν χρειαστεί. Εδώ δεν ένωσα ότι χρειαζόταν και επίσης μου αρέσει να δίνω χώρο σε νέους ανθρώπους με ταλέντο, όπως κάποιοι έκαναν κάποτε για εμένα. Δεν συντηρώ κανένα υπερτροφικό Εγώ. Απολαμβάνω τα πράγματα όπως έρχονται, χωρίς, σώνει και καλά, να προσπαθώ να τα καπελώσω.
* Πώς ήταν η δεύτερη συνεργασία σου με τον Λαυρέντη Μαχαίριτσα; Τι αποκόμισες από αυτήν και πώς αισθάνθηκες για την τόσο πρόωρη απώλειά του;
Με τον Λαυρέντη συνεργαστήκαμε για πρώτη φορά στο single «Shopping Therapy», στο οποίο είχε γράψει σε δικούς μου στίχους τα δύο από τα τέσσερα τραγούδια. Επίσης, συνεργαστήκαμε αρκετές φορές σε ζωντανές εμφανίσεις. Γνωριστήκαμε το 1993, όταν συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στον δίσκο «Ζωγραφιστά τραγούδια» του Μιχάλη Κουμπιού. Ήμασταν φίλοι όλα αυτά τα χρόνια και ήταν πάντα εκεί, κάθε φορά που του το ζήτησα. Ο Λαυρέντης ήταν άνθρωπος που δεν μάσαγε τα λόγια του. Αυτό δίνει νόημα στη φιλία και είναι σπάνιο. Το φευγιό του ήταν σοκαριστικό και αναπάντεχο. Ακόμα δεν το έχω πιστέψει...
* Ποιες είναι οι εντυπώσεις σου από τους νέους συνθέτες που συμμετέχουν στο άλμπουμ και με τους οποίους δεν είχες συνεργαστεί πριν;
Έχουν την ατυχία να δημιουργούν σε μια εποχή όπου η δισκογραφία είναι Γολγοθάς, όμως πραγματικά ξεχωρίζουν με το ταλέντο τους και χωρίς σπουδαία βοήθεια. Τους χαίρομαι και τους ευχαριστώ κι αυτούς και όλους τους υπόλοιπους, καθώς και τον Χρήστο Θηβαίο, που μου έδωσε τη χαρά να μοιραστούμε το τραγούδι τού Γιώργου Ανδρέου. Είναι τιμή μου που μου εμπιστεύτηκαν τις εμπνεύσεις τους.
* Ποιο είναι το αγαπημένο σου στιχουργικά και ποιο μουσικά τραγούδι από τον δίσκο και για ποιον λόγο;
Εγώ τα διάλεξα ένα - ένα. Πώς να ξεχωρίσω κάποιο;
* Αισθάνεσαι περισσότερο λαϊκή ερμηνεύτρια, λόγια / «έντεχνη», κάπου ανάμεσα ή τίποτα από τα δύο;
Δεν ξέρω. Τραγουδώ! Μόνο αυτό μπορώ να πω με βεβαιότητα. Ας με κατατάξουν οι άλλοι...
* Πώς βίωσες το διάστημα της καραντίνας, όταν μάλιστα ήρθε σχεδόν ταυτόχρονα με την κυκλοφορία του δίσκου, υποχρεώνοντάς σε υποθέτω να ακυρώσεις τις εμφανίσεις που είχες προγραμματίσει για την προώθηση και την υποστήριξή του;
Δεν με πείραξε το «μέσα», γιατί δεν είμαι πολύ του «έξω». Όμως θέλω να διαλέγω εγώ πότε θα μπω ή θα βγω. Νομίζω σε κανέναν δεν αρέσει η επιβολή, όσο κι αν φαίνεται αναγκαία. Τα τελευταία χρόνια είχα πάντα ένα δίλημμα για το αν έχει νόημα μια νέα εργασία μέσα στο χάος που προκάλεσε η κατάρρευση της δισκογραφίας γι’ αυτό και άργησα τόσο να το αποφασίσω. Και ξαφνικά, πάνω που το ξεκίνησα, καταρρέει το σύμπαν! Τι να πω...
* Πώς κρίνεις τη στάση της Πολιτείας απέναντι στους ανθρώπους του πολιτισμού, του ακροάματος και του θεάματος συγκεκριμένα, οι οποίοι δοκιμάστηκαν οικονομικά πολύ έντονα από την επιδημία και την καραντίνα και, όπως φαίνεται, θα δοκιμαστούν ακόμα περισσότερο στο προσεχές μέλλον;
Ο τρόπος που αντέδρασε η Πολιτεία είναι ενδεικτικός αυτού που συμβαίνει χρόνια τώρα στη χώρα μας σε σχέση με τον πολιτισμό. Ας δούμε απλά τα κονδύλια που προβλέπονται γι’ αυτόν στους προϋπολογισμούς κάθε κυβέρνησης - αστεία ποσοστά. Κάποτε πρέπει ν’ αλλάξει αυτή η λογική. Επίσης, νομίζω ότι είναι καιρός να συνειδητοποιήσουν όλοι ότι ο καλλιτέχνης είναι επαγγελματίας, και μάλιστα χωρίς ωράριο. Δουλεύουμε απλήρωτοι για μήνες για μια παράσταση που μπορεί να διαρκέσει λίγες μέρες. Πληρώνουμε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές όπως όλοι και έχουμε τις ίδιες υλικές ανάγκες με όλους. Άρα, όταν η Πολιτεία σε μια δύσκολη στιγμή αποφασίζει να στηρίξει τους πολίτες της, δεν μπορεί να μας αφήνει έξω. Επειδή λοιπόν ο φόβος για την επιβίωση σκοτώνει την έμπνευση και κατά συνέπεια τον πολιτισμό, χρειαζόμαστε μια στοιχειώδη ασφάλεια για να είμαστε δημιουργικοί. Αυτό θα έπρεπε να απασχολεί όλες τις κυβερνήσεις. Θεωρούμε σημαντικό να δαπανώνται τόσα χρήματα σε εξοπλισμούς για τον φόβο ενός πιθανού πολέμου και δεν πιστεύουμε ότι είναι εξίσου σημαντικό να επενδύουμε στην καλλιέργεια της ανθρώπινης ψυχής και την ανακούφιση των ανθρώπων από το βάρος τής καθημερινότητας σε καιρό ειρήνης. Τώρα που το σκέφτομαι, φαντάσου μόνο να διοχετεύονταν στο πολιτισμό τα 2 δισεκατομμύρια που κόστισε ένα από εκείνα τα υποβρύχια που «έγερναν»...
* Αντίστοιχα όμως, πώς είδες και τις αντιδράσεις των ανθρώπων τού χώρου τής μουσικής σχετικά μ’ αυτό το τόσο σημαντικό για την επιβίωση όλων σας θέμα;
Κάνω αυτήν τη δουλειά σχεδόν σαράντα χρόνια και πρώτη φορά βλέπω οι μουσικοί να κατεβαίνουμε στον δρόμο τόσο μαζικά. Ακόμα κι αυτοί/ές που δεν ήρθαν στο Σύνταγμα, ίσως από φόβο για τον συνωστισμό, στήριξαν με τις δηλώσεις τους τον αγώνα μας. Φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις, αλλά δεν στέκομαι σ’ αυτές. Είναι δικαίωμα καθενός να πράττει όπως νομίζει, αρκεί να είναι έτοιμος να δεχτεί τις συνέπειες. Όλοι κρινόμαστε από τις πράξεις μας.
* Και τέλος, όσο βέβαια το επιτρέπει αυτό η νέα πραγματικότητα αναφορικά με τα πάντα, η οποία είναι ακόμα υπό διαμόρφωση, ποια είναι τα σχέδιά σου για το καλοκαίρι και ίσως και κάποια πρώτα πλάνα σου για την επόμενη χειμερινή σεζόν;
Με την Ελένη Γκασούκα βρισκόμασταν στη διαδικασία προετοιμασίας μιας καινούργιας μουσικοθεατρικής παράστασης, σε δικό μου κείμενο και πάλι, για τον επόμενο χειμώνα. Ποιος ξέρει αν θα μπορέσουμε να την παρουσιάσουμε... Όσο για το καλοκαίρι, μάλλον θα κάνω τα περισσότερα μπάνια τής ενήλικης ζωής μου!
Είναι αυτή η ήρεμη εσωτερική δύναμη, η συγκρατημένη και συγκροτημένη αισιοδοξία αλλά και το χιούμορ που σίγουρα θα κάνουν την Αναστασία Μουτσάτσου να δηλώνει «παρούσα» για πολλά χρόνια ακόμα...
