Πέθανε την Παρασκευή, από φυσικά αίτια, στο σπίτι του στο Νιου Τζέρσι ο McCoy Tyner, ένας από τους σημαντικότερους πιανίστες στην Ιστορία της jazz. O Alfred McCoy Tyner (όπως ήταν το πλήρες όνομα του) γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια στις 11 Δεκεμβρίου 1938 και άρχισε να σπουδάζει πιάνο με την παρότρυνση της μητέρας του σχετικά μεγάλος, δεκατριών ετών.
Όπως φαίνεται όμως, ήταν έμφυτο ταλέντο και γι' αυτό η μουσική τού «μίλησε» τόσο πολύ ώστε μέσα σε δύο μόλις χρόνια κυριολεκτικά αφοσιώθηκε σε αυτήν και στο όργανό του. Η πρόοδος και η εξέλιξή του ήταν τέτοιες ώστε -ενώ παράλληλα συνέχιζε τις σπουδές του σε δύο ανώτερες μουσικές σχολές- ήταν ήδη αρχηγός δικής του μπάντας από την εφηβική ηλικία του. Γνήσιο τέκνο της εποχής του και των αγώνων για τα δικαιώματα των μαύρων, προσηλυτίστηκε πολύ μικρός στον ισλαμισμό, αλλάζοντας μάλιστα, όπως συνηθιζόταν, το όνομά του σε μουσουλμανικό, αν και με το πέρασμα του χρόνου αποστασιοποιήθηκε σιωπηρά από αυτόν (αξιοσημείωτο επίσης ίσως είναι ότι ο νεότερος αδελφός του ήταν επί χρόνια αντιπρόεδρος του... Αμερικανικού Κομουνιστικού Κόμματος!).
Ξεκίνησε τη διαδρομή του το 1960 και μόλις έξι μήνες αργότερα έγινε μέλος του θρυλικού κουαρτέτου μιας από τις σπουδαιότερες μα και πλέον ανανεωτικές φυσιογνωμίες της jazz, του John Coltrane. Παίζοντας το μόνο άλλο μελωδικό όργανο εκτός από το σαξόφωνο του τελευταίου, ο McCoy Tyner καλλιέργησε δίπλα του τo τόσο προσωπικό ύφος του αλλά και ανέπτυξε τις πολύ μεγάλες αυτοσχεδιαστικές ικανότητές του. Το στιλ του, τόσο στα σόλο όσο και στα συνοδευτικά μέρη, έγινε πολύ σύντομα διακριτό καθώς, παρά την πολυπλοκότητα της μουσικής του Coltrane, διακρινόταν για την εξαιρετική διαύγειά του. Παράλληλα, με μια σειρά από προσωπικούς δίσκους, έδειξε και μιαν άλλη, πολύ πιο μελωδική και ευαίσθητη πλευρά της μουσικής προσωπικότητάς του.
Επιστροφή στις ρίζες
Αυτός ήταν ίσως ένας ακόμα λόγος που αποχώρησε από το γκρουπ του Coltrane το ’65 καθώς εκείνος στρεφόταν όλο και περισσότερο προς το ρεύμα της free jazz, το οποίο είχε αρχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία του. Ακολουθώντας μια συγκριτικά πιο «παραδοσιακή» και συνεπή με τις bebop ρίζες του πορεία δεν έγινε ξανά μέλος κάποιου συγκροτήματος αλλά ηχογράφησε πολλούς προσωπικούς δίσκους, είτε με πλέον πολυμελή γκρουπ είτε ως κλασικό piano trio, το σχήμα που ολοφάνερα του ταίριαζε περισσότερο.
Αντίθετα με άλλους jazz πιανίστες, δεν «πρόδωσε» ποτέ την ακουστική μορφή του οργάνου του για την ηλεκτρική (ή, πολύ περισσότερο, τα synthesizers) αλλά έμεινε πιστός για πάντα σε αυτήν και μόνο. Η προσωπικότητα του ύφους του καθορίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό από το ότι ήταν αριστερόχειρας, γεγονός που προσέδιδε στο παίξιμό του στις χαμηλές οκτάβες του οργάνου μια δύναμη και συνθετότητα τις οποίες ελάχιστοι άλλοι διέθεταν. Ήταν όμως και εμπνευσμένος και ιδιαίτερα πρωτότυπος μελωδιστής, σε ευρύτατο μάλιστα πεδίο, που ξεκινούσεαπό το τυπικό blues πλαίσιο, περνούσε από την αφρικανική αλλά και την ασιατική μουσική και κατέληγε σε πολύ πιο ελεύθερες φόρμες. Ως αυτοσχεδιαστής, τέλος, ήταν καίριος και ουσιαστικός, ευρηματικότατος αλλά καθόλου φλύαρος και χωρίς ποτέ να απεμπολεί ή να αδιαφορεί για τον μελωδικό πυρήνα του εκάστοτε κομματιού. Δεν είναι συμπτωματικό ότι επηρέασε όσο ίσως κανένας άλλος μεταγενέστερούς τους jazz πιανίστες, με επιφανέστερο ανάμεσα τους τον σπουδαίο Chick Corea.
Με τον θάνατό του σε ηλικία ογδόντα ενός ετών η jazz χάνει έναν από τους κορυφαίους εκπροσώπους τόσο της πιο αυθεντικής παράδοσής της όσο και του ανανεωτικού πνεύματος της. Τον αποχαιρετούμε με συγκίνηση αλλά και με χαμόγελο ακούγοντάς τον να παίζει το «Round Midnight», μια σύνθεση του επίσης πολύ μεγάλου jazz πιανίστα Thelonious Monk, την οποία αγαπούσε πολύ και έπαιζε τακτικότατα με τον δικό του μοναδικό και εξαίρετο τρόπο.
ΘΑΝΟΣ ΜΑΝΤΖΑΝΑΣ
