Tου Κυριάκου Π. Λουκάκου
Ρηξικέλευθες συναυλίες παρουσίασε ο Θεόδωρος Κουρεντζής το διήμερο 11 και 12 Νοεμβρίου στην αίθουσα «Χρήστος Δ. Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Αν άλλος διεκδικούσε την πληρότητα του μεγάλου αυτού χώρου με έργα συνθετών ελάχιστα γνωστών στην Ελλάδα και, επιπλέον, με χορωδιακό σχηματισμό και εξαιρετικά λιτή οργανική ενίσχυση, εκτιμούμε ότι η προσέλευση μετά βίας θα ξεπερνούσε τους 50 - 100 θεατές. Δεν ωφελούν όμως υποθέσεις, επειδή η πραγματικότητα είναι ότι η έμπνευση και συγκρότηση παρόμοιων «καθολικών» καλλιτεχνημάτων δεν θα ήταν δυνατόν να προέρχεται από πρόσωπο χωρίς τη δική του εκρηκτική ιδιοσυγκρασία, την ιδιαίτερης τάξης τελειοθηρία στην οργάνωση της ύλης του, την ενστικτώδη ευαισθησία του για τη μείξη της μουσικής με το δράμα, την ποίηση, την τέχνη και τον μυστικισμό, σε όλη την έκταση και τη δυναμική τής πλέον αναπεπταμένης διάτασής τους.
Ο Κουρεντζής ενσαρκώνει την αδιαπραγμάτευτη επιδίωξη αναγωγής της αναλογίας των μερών σε υπεροχή του όλου. Εκείνος μετέτρεψε την επί χάρτου ελλιπή και επίφοβη παράθεση των προγραμμάτων σε κίνητρο εξάντλησης των εισιτηρίων για αμφότερες τις εμφανίσεις του. Γιατί δεν ήμασταν ασφαλώς οι μόνοι που τον εμπιστευθήκαμε «εν λευκώ» για δυο αλλεπάλληλα βράδια, συνεκτιμώντας ότι τόσο η χορωδία Musica Aeterna (συμπεριλαμβανομένης νεόκοπης [2018] βυζαντινής πτέρυγάς της που αγνοούσαμε) όσο και τα μέλη της ομώνυμης Ορχήστρας του Περμ των Ουραλίων αποτελούν σχηματισμούς προσωπικά στρατολογημένους από τον «ρέμπελο της κλασικής μουσικής» μαέστρο, κυριολεκτικές εκτελεστικές προεκτάσεις της δικής του ευρηματικής, τολμηρής και πυρίκαυστης διάνοιας.
Ο παραπεμπτικός στον Οβίδιο, 33 μερών, κύκλος «Tristia» του γεννημένου στη Ρώμη Γάλλου συνθέτη Philippe Hersant (*1948), οικείου μας πρωτίστως ως ραδιοφωνικού παραγωγού της France Musique, ήταν παραγγελία του Κουρεντζή, τουλάχιστον στη διευρυμένη μορφή του, και αποδείχθηκε το πλέον άμεσα προσιτό έργο των δύο συναυλιών. Η συγκινητική ευθυβολία στιχουργημάτων Γάλλων και Σοβιετικών έγκλειστων ποιητών μεταφέρθηκε σ’ ένα -εν πολλοίς- ανενδοίαστα τονικό ιδίωμα μουσικής γραφής, με αναγνωρίσιμα στοιχεία από τη μεσαιωνική και δημώδη ρωμανική μούσα για τους πρώτους και εξπρεσιονιστικές τροπές, «α λα Σοστακόβιτς», για τους κρατούμενους των γκουλάγκ.
Αλλά και το γενναιόδωρο πρόγραμμα - έκπληξη της δεύτερης συναυλίας, βαθιά ασκητικό στην εκκλησιαστική - ψαλτική του διάσταση, αναδείχθηκε σε ασφαλή όσο και μαγική πλοήγηση ανά την επικράτεια ενός κυριολεκτικού και μουσικού ημίφωτος που συνδέουμε συνήθως με λατρευτικούς χώρους. Σε αυτή τη δίωρη «σύνοψη», από τον ύμνο της μοναχής Hildegard vonBingen (1098-1179) έως το νεορθόδοξο, απαιτητικό στην εκτέλεση και την ακρόαση, κονσέρτο(a cappella) για χορωδία (1984) του Alfred Schnittke (1934-1998), με ενδιάμεσες εκτενείς στάσεις από το βυζαντινό και το λατινικό μέλος έως και το κινηματογραφικά υποβλητικό LuxAeterna για 16φωνη μικτή χορωδία (1966) του György Ligeti (1923-2006), γίναμε μάρτυρες μυσταγωγικής διαχείρισης κεφαλαίων της ανατολικής λειτουργικής παράδοσης, που ο Κουρεντζής ανέδειξε με προσήλωση στην ιστορική προέλευση και διασύνδεσή της «συνολικά με τη μουσική υπό διαφορετικό πρίσμα». Με αυτόν τον τρόπο, η δική του ασυμβίβαστη, αναδημιουργική και συμμετοχική παραφορά λειτούργησε για τη δική μας σύνθετη ανάταση, μέσα και πέρα από την αισθητική ή διανοητική οριοθέτηση της μουσικής.
Η σύνταξη του κειμένου μας συνέπεσε με την αναμετάδοση, σε απευθείας σύνδεση, από τη DLF Kultur, τον κεντρικό πολιτιστικό ραδιοσταθμό της Γερμανίας, της πρώτης συναυλίας του χαρισματικού Έλληνα επικεφαλής της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, με το "Ρέκβιεμ" του Τζουζέππε Βέρντι. Η ημερομηνία, 30 Νοεμβρίου 2019. Ας την κρατήσουμε στη μνήμη!
