Συνομιλώντας με τον Mikael Delta (ή Μιχάλη Δ) για μουσική είναι αδύνατον να μην εισέλθεις και στο πεδίο της φιλοσοφίας καθώς για εκείνον αυτά τα δύο δεν είναι απλώς άρρηκτα συνδεδεμένα αλλά διαφορετικές εκφάνσεις ενός και του αυτού, ίσως και του μοναδικού, πράγματος.
Συνέντευξη στον Θάνο Μαντζάνα
* Πόσο και με ποιο τρόπο θα έλεγες ότι είναι διαφορετικό αυτό το album από το προηγούμενό σου, το «Inner City Light»;
Το «Elation» είναι ένας δίσκος ο οποίος, πέρα από τη μουσική του φόρμα και τις ηχητικές του αναφορές στο αστικό τοπίο που πάντα με εμπνέει, δονείται σε μυστικιστικά και εσωτερικά πεδία είτε μέσα από κάποιους τίτλους κομματιών είτε από στίχους, όπως, για παράδειγμα, στο «Art In Heaven», στο οποίο η Πολωνή καλή μου φίλη και δημιουργός Katarzyna Kafel απαγγέλλει το «Πάτερ Ημών» στα πολωνικά. Σαφώς αυτό δεν συμβαίνει για να εντυπωσιάσω αλλά γιατί βρίσκομαι σε μια προσωπική πνευματική πορεία, η οποία έχει ως άξονα και τη σχέση μου με τη μουσική. Η μουσική δεν είναι απλώς ψυχοθεραπεία, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, είναι μια τρομακτική δύναμη μέσω της οποίας έχω τη δυνατότητα να κατανοήσω το νόημα της ζωής και του Όλου που με περιβάλλει.
* Είναι μόνον η ιδέα μου ή όντως επιστρέφεις τόσο πολύ όχι μόνο στη φόρμα αλλά και στην προσέγγιση της ambient για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό;
Σωστά το επισημαίνεις. Όταν αποφάσισα να πειραματιστώ με τις ambient αναφορές, που είναι μια μεγάλη κληρονομιά μου από τη δεκαετία του ’90, είχα στον νου μου να φτιάξω έναν δίσκο electronica ο οποίος να έχει τον ήχο που θέλω να ακούσω σήμερα. Οι άλλοτε αιθέριες και άλλοτε ανοίκειες ατμόσφαιρες του album σε συνδυασμό με τις συναισθηματικές τενούτες του βιολοντσέλου και τα ελάχιστα «απόκοσμα» φωνητικά λειτούργησαν ανυψωτικά, δημιούργησαν επίπεδα μη σκέψης και εσωτερικής ανάτασης, ώστε οι συναισθηματικές καταγραφές να μην δονούνται σε χαμηλές συχνότητες αλλά σε υψηλές, όπως είναι η ευφορία, η αγαλλίαση, η πληρότητα. Πιστεύω ότι έχω συνδέσει με ισορροπία τον «επάνω κόσμο» με τον δικό μας.
* Επίσης είναι ίσως η πρώτη φορά που υπάρχουν τόσες συνεργασίες σε προσωπικό δίσκο σου. Τι και γιατί σε έκανε να συνεργαστείς με τους δύο άλλους μουσικούς και την ερμηνεύτρια και τι πιστεύεις ότι φέρνει καθένας τους στη μουσική σου που χωρίς αυτούς και αυτήν δεν θα το είχε;
Τις περισσότερες συνεργασίες τις είχα στο «Halcyon Days», με τρεις ερμηνευτές και πέντε session μουσικούς. Μου αρέσει μερικές φορές να συνεργάζομαι με άλλους δημιουργούς, να ανταλλάσσουμε και να προσφέρουμε μέσα από το ανθρώπινο δυναμικό μας το στίγμα μας, τις ψυχικές και δημιουργικές ποιότητές μας για την πραγμάτωση ενός μουσικού έργου. Για εμένα, η μουσική δεν ανήκει σε κανέναν αλλά, την ίδια στιγμή, είμαι και φύλακας του μουσικού έργου μου, διότι κατά καιρούς έχουν υπάρξει και συνεργασίες μου με ανθρώπους που δεν είχαν δουλέψει ποτέ με τον εαυτό τους, με αποτέλεσμα το εγώ τους και συμπεριφορά τους να παραβιάζει τα όριά μου. Κάθε συνεργασία οφείλει να έχει το σωστό χρώμα στον συνολικό καμβά της δημιουργίας, όπως ακριβώς συνέβη και με την Katarzyna Kafel στο «Art In Heaven». Με τον Μιχάλη Παρίτση ήρθαμε σε επαφή μέσα από κάποια μαθήματα μουσικής παραγωγής που του έκανα, αναγνώρισα και εκτίμησα το ταλέντο του και κάποια στιγμή του πρότεινα να προσθέσει ρυθμικά και μελωδικά ηχοχρώματα σε κάποια tracks. Με τον Autow Nite Superstore ήρθαμε σε επαφή μέσα από ένα remix που μου ζήτησε πέρυσι να του κάνω και αντίστοιχα του έδωσα το ομότιτλο κομμάτι τού «Elation» για να γράψει ελεύθερα κάποια φωνητικά. Δεν μπορώ ωστόσο σε καμία περίπτωση να πω ότι η μουσική μου χωρίς συνεργάτες δεν θα ήταν πλήρης ή θα ήταν«ολιγότερη». Κάθε φορά που ολοκληρώνω έναν δίσκο γνωρίζω πως εκπληρώνω κάτι για το ανώτερο καλό, γι’ αυτό και αυτοπροσδιορίζομαι ως ένα κανάλι σύνδεσης το οποίο συμπράττει με τη δημιουργική ορμή του σύμπαντος. Τα υπόλοιπα είναι απλώς τεχνικές λεπτομέρειες και μέθοδοι.
* Εξακολουθείς να πιστεύεις στη δημιουργική αλλά και ηχητική δύναμη της electronica όσο και όταν ξεκινούσες;
Δεν παράγω μουσική κάθε χρόνο, όπως έκανα πριν μια δεκαετία, το προηγούμενο album μου κυκλοφόρησε το ’15. Ασχολούμαι και με άλλες αναζητήσεις όπως είναι το reiki, ο διαλογισμός και οι ενεργειακές θεραπείες, χωρίς με αυτό να εννοώ οτιδήποτε new age καθότι δεν το ασπάζομαι για συγκεκριμένους λόγους. Εξακολουθώ λοιπόν να βιώνω ακόμα τη δημιουργική και ηχητική δύναμη της electronica κάθε φορά που αποφασίζω να συνθέσω το υλικό ενός album, γιατί με παρασύρει η διαδικασία του ανεξάντλητου πειραματισμού την οποία μου δίνει η δημιουργία των ήχων αυτής της μουσικής.
* Η επανένωση των Σ.Ν. είχε καμία επίδραση τόσο στη δημιουργία όσο και στην υλοποίηση του «Elation» ή όχι;
Φυσικά και είχε επίδραση, αν και κάποια κομμάτια είχαν γραφτεί πριν από το δίσκο των Σ.Ν. Όλα τα πράγματα συνδέονται εξελικτικά αφού το ένα είναι η συνέχεια κάποιου άλλου. Αυτό όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν συνέβη συνειδητά.
* Οι δίσκοι σου -με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως μία σε αυτόν- είναι πλέον αποκλειστικά οργανικοί, το να κάνεις τραγούδια, έστω κομμάτια με φωνητικά, δεν σε ενδιαφέρει καθόλου πια;
Ποτέ δεν υπήρξα δημιουργός τραγουδιών, με εξαίρεση ελάχιστα σε προσωπικά albums μου. Με ενδιαφέρουν τα τραγούδια, αλλά να είναι γραμμένα με αλήθεια, γιατί βαριέμαι αφόρητα αυτό που συμβαίνει εδώ και πολλά χρόνια στην ελληνική μουσική βιομηχανία. Ούτε όμως ποτέ ήμουν από αυτούς που λένε «έλα να γράψουμε ένα χιτάκι», δεν έχω τέτοια συνείδηση και σχέση με τη μουσική και με το τραγούδι. Αν θα έγραφα σήμερα κάτι φωνητικό, θα έμοιαζε περισσότερο με ύμνο ή προσευχή, όπως ακριβώς συμβαίνει στα δύο φωνητικά κομμάτια του «Elation».
* Τι σημαίνει «Elation» για εσένα προσωπικά και με ποιο τρόπο προσπαθείς να το μεταφέρεις στον ακροατή;
Το «Elation» είναι ένα ολοκληρωμένο δείγμα ηλεκτρονικής μουσικής, στο οποίο υπάρχουν κώδικες και «μυστικά κλειδιά» εσωτερικής αναζήτησης είτε μέσα από τους τίτλους των κομματιών είτε λόγω της τονικότητάς τους αλλά και, όπως προανέφερα, λόγω κάποιων στίχων. Όποιος επιθυμεί, μπορεί να βρει αναφορές που αφορούν μυστικιστικά μονοπάτια αναζητήσεων. Κανένας δεν γνωρίζει, εκτός από τον ίδιο τον δημιουργό, ποια ακριβώς είναι η ιστορία κάθε μουσικού έργου και αυτή είναι η μαγεία του προσωπικού βιώματος. Ένας ακροατής και αναζητητής μπορεί απλώς να αφεθεί στις δονήσεις μιας τέτοιας μουσικής εμπειρίας και να συνδημιουργήσει με τον προσωπικό του συναισθηματικό και πνευματικό τρόπο. Το «Elation» γράφτηκε, ανάμεσα στα άλλα, με αφορμή μια πνευματική εμπειρία που βίωσα στους Δελφούς, γι’ αυτό και επέλεξα για το εξώφυλλο μια φωτογραφία την οποία τράβηξα ο ίδιος στη συγκεκριμένη περιοχή. «Elation» σημαίνει ευφορία, ύψιστη ευτυχία και αναζωογόνηση, χαρά, αγαλλίαση κ.λπ. Στην περίπτωση του συγκεκριμένου δίσκου, είναι ένα λογοπαίγνιο με τη λέξη «Ελέησον» και ναι, για όσους ήδη έκαναν και λίγο χιούμορ με τον τίτλο στο Internet, αυτή η μουσική εμπειρία ζητάει έλεος από τη συμπαντική νοημοσύνη και καλοσύνη την οποία απαξιώνουμε καθημερινά με το περιορισμένο και ανεπαρκές μυαλό μας, με την άρνηση για αλήθεια, θεραπεία και εξέλιξη. Τα δώδεκα κομμάτια του album ζητούν έλεος μέσα από την ιερότητα των ήχων, των συνειδητοποιημένων καθαρών συναισθημάτων, της ενόρασης και της αφυπνισμένης μεταμέλειας, για να μπορέσει έτσι η ανθρώπινη ύπαρξη, η ανθρώπινη ψυχή, να συμφιλιωθεί με τη θεϊκή φύση των πραγμάτων και να επανορθώσει τις όποιες βλάβες έχει υποστεί ο κόσμος που φτιάξαμε μέχρι σήμερα. Ένας κόσμος ο οποίος χάνεται μέσα στη μνησικακία, τις εχθρότητες, τον φόβο και την ανοησία. Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη που έχω τη δυνατότητα να θεραπεύομαι με τον ήχο, να εξελίσσομαι ως άνθρωπος και παράλληλα σαν δημιουργός να βοηθώ κάποιους συνανθρώπους μου να ανακουφίζονται και να αφυπνίζονται. Αναφέρομαι, με άλλα λόγια, σε αυτό που αποκαλούμε μουσική, με όλες τις έννοιές της και στον πληρέστερο βαθμό.
* Είναι δική μου αίσθηση ή με την πάροδο του χρόνου οι δίσκοι σου -και ανεξάρτητα από την φόρμα καθενός- αποκτούν μιαν όλο και μεγαλύτερη πνευματικότητα, που σε αυτόν μάλιστα είναι ακόμα πιο έντονη; Αν ναι, σε τι οφείλεται και τι θέλεις να εκφράσεις αλλά και να επικοινωνήσεις με αυτήν;
Είναι ακριβώς όπως το θέτεις, έχω πλέον άλλη σύνδεση με την τέχνη της μουσικής. Απελευθερώθηκα από την αγωνία της νεότητας και της αμυδρής μου ματαιοδοξίας, υπήρξα φιλόδοξος ως νέος αλλά όχι «ψώνιο» σαν δημιουργός. Πάντοτε είχα έναν ηθικό άξονα όσον αφορά στη σχέση μου με τη μουσική και τον ηλίθιο εγωισμό μου. Ο ναρκισσισμός μου έχει αποδυναμωθεί σε μεγάλο βαθμό καθώς είναι βασικό χαρακτηριστικό κάθε καλλιτέχνη. Έτσι πλέον δεν λέω ότι είμαι καλλιτέχνης αλλά αποδέχομαι ότι είμαι ένας μοναχικός φάρος που στέλνει μηνύματα σε όσους ενδιαφέρονται να κρατούν το τιμόνι της ζωής τους με αγάπη και ευθύνη γι’ αυτήν. Η μουσική είναι ένα μεγαλειώδες δώρο του Θεού προς τον άνθρωπο, του το προσέφερε για να μαλακώνει και να θεραπεύει τους πόνους τους οποίους δημιουργεί ο ίδιος με το ανόητο μυαλό του. Η μουσική, ο ήχος, είναι ο λόγος, είναι αυτό που δημιούργησε τους κόσμους. Είναι η πρώτη έκρηξη του φωτός του οποίου είμαστε παιδιά σε προσωρινή δυστυχία. Με τη μουσική συνδεόμαστε με το ασύλληπτο, το κατάφωτο σκότος, τον θείο γνόφο που διαπερνά τα πάντα με μέσο την αμόλυντη καλοσύνη.
* Πέρα από το ότι η τεχνολογία έχει φυσικά εξελιχθεί πολύ περισσότερο και εσύ είσαι μεγαλύτερος, ωριμότερος και πλουσιότερος σε εμπειρίες, προσεγγίζεις τη σύλληψη και τη δημιουργία ενός νέου album όπως στο ξεκίνημά σου ή έχει διαφοροποιηθεί κατά πολύ;
Λειτουργώ σαν ένα «σοφό παιδί». Η τεχνολογία με εξιτάρει με τις αλματώδεις παροχές της στο κομμάτι της μουσικής εξέλιξης, παρότι συνήθως καταντάει εκβιαστική, αλλά η προσωπική εμπειρία μου ως ανθρώπου και δημιουργού αναπόφευκτα με καθοδηγεί με διάκριση, λιγότερη συναισθηματική σύγχυση και, επιτέλους, με εσωτερική γαλήνη στην καλλιτεχνική μου έκφραση.
* Και τα σχέδιά σου σχετικά με το «Elation», τώρα που κυκλοφόρησε αλλά και για τη συνέχεια;
Το πλέον άμεσο είναι ότι σήμερα παρουσιάζω ζωντανά ολόκληρο το album στον Φάρο του ΚΠΙΣΝ παρέα με δύο εξαίρετους μουσικούς, τον βιολοντσελίστα Σταύρο Παργινό και την ερμηνεύτρια, κιμπορντίστρια και συνθέτιδα Μαριλένα Ορφανού.
Με τις δονήσεις από τον παφλασμό των κυμάτων του γειτνιάζοντος Φαληρικού κόλπου να ενώνονται με τις ηλεκτρονικές συχνότητες των synthesizers στην αέναη αναζήτηση του Mikael Delta για την εσωτερική του, άρα αναπόφευκτα και τη συνολική «κοσμική», αλήθεια...
