Συνέντευξη στη Μάνια Ζούση
Ένα καντηλάκι μνήμης που φωτίζει τον ανθρώπινο πόνο και κατατρεγμό ανάβουν με έναν βαθιά συγκινητικό και βιωματικό τρόπο ο Θόδωρος Τερζόπουλος και η Αγλαΐα Παπά παρουσιάζοντας από κοινού την “Ιώ” που έγραψε η Ετέλ Αντνάν αφιερώνοντάς της στον διεθνή Έλληνα σκηνοθέτη. “Για να μην ξεχνάμε τον άνθρωπο, τα δάκρυα, τον εσωτερικό χώρο που έχει τσιμεντωθεί και παγώσει” όπως λέει ο ίδιος.
Από αύριο και για τρία δευτερότριτα η “Ιώ” θα αναδυθεί μέσα από τις στάχτες του πολέμου και τα συντρίμμια της καταστροφής και η Αγλαΐα Παπά, πλαισιωμένη από την εγκατάσταση “Εκάτη” της Καλλιόπης Λεμού, θα αρθρώσει τον βουβό πόνο του ξεριζωμού, της εξορίας και της φυγής ως μια γυναίκα της Ανατολής “φαρμακωμένη”, “κυνηγημένη”, “καταδικασμένη”.
«Ο Τερζόπουλος είχε τη σκέψη να κάνουμε κάτι σε σχέση με αυτό το κείμενο και κυρίως μετά τη δοκιμασία από την οποία έχω περάσει τα τελευταία δύο χρόνια. Μιλώ για το ατύχημα που είχα και το οποίο σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό άλλαξε σε αρκετά πράγματα τη ζωή μου” μας αποκαλύπτει η Αγλαΐα Παπά.
“Η Ιώ όπως και στον μύθο, είναι μια γυναίκα κυνηγημένη. Κυνηγιέται από ένα τέρας με εκατό μάτια που μπορεί ο καθένας να το μετατρέψει σε ό,τι σύγχρονο και μελλοντικό θέλει. Μπορεί να είναι μια ερπύστρια, ένας πύραυλος, μια αθλιότητα της πολεμικής τεχνολογίας.
Πολλές γυναίκες τα τελευταία χρόνια είναι κυνηγημένες από τέτοια τέρατα. Η συνθήκη βιαιότητας που επικρατεί γύρω μας είναι τεράστια και δυστυχώς έχουμε πάρα πολύ εξοικειωθεί. Τίποτα δεν μας τρομάζει. Ξεχνάμε ότι όπου και να γυρίσουμε συναντάμε ανθρώπους βασανισμένους, κατατρεγμένους, παιδιά ασυνόδευτα. Άμα σκεφτείς δε ότι αυτή η καταστροφή συμβαίνει σε χώρες με έναν τεράστιο πολιτισμό, μοιάζει να θέλουμε να καταστρέψουμε την Ιστορία μας, να ξεριζώσουμε τη μνήμη. Όμως ξεχνάμε ότι η μνήμη είναι ριζωμένη στο σώμα. Όταν πέρασα την περιπέτεια με το σώμα μου, κατάλαβα τι σημαίνει "φέρω τη μνήμη αιώνων". Βρέθηκα απέναντι σε πολύ αδιέξοδες στιγμές. Αλλά συγχρόνως με μια απίστευτη εσωτερική πειθαρχία και πίστη ότι με περιμένει το θέατρο, η ζωή μου. Μέσα στις ατέλειωτες ώρες της ακινησίας μου, μπόρεσα να σκεφτώ πολλά πράγματα σε σχέση με τον χρόνο, την ενέργεια, τους άξονες, το σώμα και την πειθαρχία. Ο χρόνος κυλούσε σαν μια ενιαία γραμμή. Κι αν δεν το καταλάβεις, μπορεί να σε τρελάνει. Πρέπει να μάθεις να υποτάσσεσαι με σεβασμό στις μεγάλες συνιστώσες της ζωής και στους φυσικούς νόμους για να μπορέσεις να τους χρησιμοποιήσεις.
Από την άλλη, αυτό το οποίο άλλαξε, κι ελπίζω ο χρόνος να μη με βοηθήσει να το ξεχάσω ποτέ, είναι η σχέση μου με τα δεδομένα πράγματα της ζωής που για μένα έπαψαν να υπάρχουν. Το να στέκεσαι όρθιος, να σηκώνεις το χέρι σου, να μπορείς να φας ανθρώπινα, να κάνεις τις βασικές σου ανάγκες με αξιοπρέπεια. Η δοκιμασία μου είχε σαν συνέπεια να δω τη ζωή μου διαφορετικά. Και να έχω ευγνωμοσύνη για την καθημερινή μου ύπαρξη. Είμαστε εδώ για να μην ξεχνάμε. Γιατί η ποίηση της ζωής είναι το παρόν. Μου έχει κάνει ένα μεγάλο δώρο ο Θόδωρος Τερζόπουλος και τον ευχαριστώ βαθύτατα. Για μένα το θέατρο, ακόμα και η πιο επώδυνή του διαδικασία, έχει χαρά. Είναι η ελευθερία μου, το φως μου, το παιχνίδι μου, το κέφι μου, η φαντασία μου".
Θόδωρος Τερζόπουλος: «Πενθούμε και πρέπει να το δείχνουμε. Πένθος, πάθος, μοναξιά, δάκρυα, πόνος. Όλα όσα απωθούνται από τον σύγχρονο κόσμο»
Όταν δάκρυσε ο Θόδωρος Τερζόπουλος
“Η Ιώ αποτελεί μία από τις μικρές δράσεις, στάσεις ζωής και θανάτου σε έναν λιτό χώρο μεγάλης ενέργειας που μοιάζει με ξωκλήσι προσευχής και αυτοσυγκέντρωσης” λέει ο Θόδωρος Τερζόπουλος. “Μια μετάβαση σε μια γκρίζα ζώνη, σαν έναν προθάλαμο θανάτου. Με μικρής κλίμακας παρουσιάσεις, διηγήσεις, καταθέσεις, βιώματα, δηλώσεις. Εδώ δηλώνουμε κάτι πολύ αναγκαίο. Εδώ το σώμα παρουσιάζεται αλλιώς. Όχι μέσα από το μεγάλο πάθος και την ενέργεια της τραγωδίας. Εδώ ενεργοποιούνται οι δακρυγόνοι αδένες κι ανοίγουν οι πόροι. Έτσι, η ενέργεια του ηθοποιού διευρύνεται και γίνεται ο κοινωνός ενός άλλου κόσμου. Εδώ θα έλεγα πως κάνουμε ασκήσεις προς την υπέρβαση. Ασκήσεις μνήμης σε μια εποχή που η λήθη έχει ρημάξει τα πάντα. Γιατί η μνήμη, η βαθιά και η ιστορική, είναι πολύ επικίνδυνη στις μέρες μας. Ζούμε σε έναν αποκλεισμό και δεν γεφυρωνόμαστε ούτε με τον εαυτό μας ούτε με τους άλλους. Και τους άλλους δεν πρέπει να τους ξεχνάμε. Όπως δεν πρέπει να ξεχνάμε και τα δάκρυα, τον εσωτερικό χώρο που έχει τσιμεντωθεί κι έχει παγώσει. Με αυτήν την έννοια τα δάκρυα τείνουν να είναι πολιτική δράση και πράξη. Έχουν μια πολιτική διάσταση. Γιατί η αφύπνιση του σώματος έχει ως αποτέλεσμα να βρεθεί σε εγρήγορση, να κινηθεί, να παλέψει, να συγκρουστεί. Κάθε λέξη της Αντνάν είναι ένα διαμάντι και ταυτόχρονα ένας θρόμβος αίμα που ζωντανεύει μέσα μας τις μνήμες από ένα τραύμα που αιμορραγεί.
Η Αγλαΐα κατορθώνει κάτι εξαιρετικό, που με συγκινεί κι εμένα. Και δακρύζω. Είναι άμεση, ανοιχτή σε μια πολύ εσωτερική επικοινωνία μαζί μου. Έτσι, ο αρχικός μονόλογος γίνεται διάλογος. Ακόμα κι όταν σιωπώ, η σιωπή μου τρίζει. Τότε η λέξη της Αγλαΐας πάλλεται και δημιουργείται ένας αγωγός συγκίνησης. Βρισκόμαστε σε μια διαρκή επικοινωνία και μια βιωματική διαδρομή. Με την ατμόσφαιρα της προσευχής, της βαθιάς αυτοσυγκέντρωσης και της κατάθεσης του πένθους. Πενθούμε και πρέπει να το δείχνουμε. Πένθος, πάθος, μοναξιά, δάκρυα, πόνος. Όλα όσα απωθούνται από τον σύγχρονο κόσμο. Και είναι όσα συγκινούν κι εμάς τους ηθοποιούς, αλλά νομίζω και τους θεατές”.
