Οι διωγμοί και οι εξορίες που προκαλούν οι πόλεμοι, οι πρόσφυγες που δεν στεριώνουν πουθενά και το αέναο ταξίδι του καθενός μας, πυροδοτούν την πρώτη ύλη που εμπνέει αρκετά από τα έργα που θα παρουσιαστούν αυτόν τον χειμώνα σε θεατρικές σκηνές. Θα ζωντανέψουν πρόσωπα που βρέθηκαν στη δίνη της ιστορίας και στο επίκεντρο πολιτικών εντάσεων, πληρώνοντας με τη ζωή τους, όπως ο Τζωρτζ Πολκ και η Άννα Πολιτκόφσκαγια. Κι αν ο πόλεμος και η οδύνη που σκορπά συνεχίζουν να απασχολούν τους καλλιτέχνες, η ύπαρξη ανθρώπων που ξεπερνούν τον θνητό εαυτό τους και μετατρέπονται σε ήρωες δεν παύει να συγκινεί.
Ο Τζωρτζ Πολκ... ξαναγυρνά στη Θεσσαλονίκη
Η υπόθεση Πολκ, η ανεξιχνίαστη δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου στη Θεσσαλονίκη, που συνεχίζει να εμπνέει, ακόμα και μετά από εβδομήντα χρόνια, ανεβαίνει στη θεατρική σκηνή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος με τον τίτλο "Υπέρ Ελλάδος". Η παράσταση σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου, που βασίζεται στο νέο άπαιχτο θεατρικό έργο της Σοφίας Νικολαΐδου, κάνει πρεμιέρα στις 20 Οκτωβρίου στο Μικρό Θέατρο της Μονής Λαζαριστών. "Το υλικό προέρχεται από το βιβλίο της Σοφίας 'Χορεύουν οι ελέφαντες' και είναι γραμμένο με μορφή παράλληλων μονολόγων. Ηρωίδες είναι η μητέρα του Πολκ και η μητέρα του Στακτόπουλου αλλά και διάφορα άλλα πρόσωπα που συμμετείχαν στην υπόθεση, η οποία θεωρείται δικαστική πλάνη, κακοδικία και μπαίνει έως σήμερα σαν άσκηση στους φοιτητές της Νομικής", μας εξηγεί η σκηνοθέτις Πηγή Δημητρακοπούλου, σημειώνοντας πως "ποτέ δεν έχουν πάψει κάποιοι άνθρωποι να χρησιμεύουν σαν εξιλαστήρια θύματα. Η υπόθεση Πολκ αναδύθηκε σε μια εποχή με πολύ ισχυρά πολιτικά συμφέροντα, όπου κατασκευάζονταν εύκολα ένοχοι. Ήταν η εποχή της αμερικανικής βοήθειας και του σχεδίου Μάρσαλ. Από τη χώρα έφευγαν οι Άγγλοι κι έρχονταν οι Αμερικανοί, υπήρχε επιτροπεία των ΗΠΑ, μια εποχή πολύ ζοφερή. Κατά κάποιο τρόπο ο Στακτόπουλος ήταν ο Έλληνας Ντρέιφους".
Η Άννα Πολιτκόφσκαγια στην οδό Κεφαλληνίας
Η ζωή της Ρωσίδας δημοσιογράφου Άννας Πολιτκόφσκαγια, που "προσπάθησε να αποτυπώσει την αλήθεια για τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Τσετσενίας", με αποτέλεσμα να δολοφονηθεί, γίνεται θεατρική παράσταση με τον τίτλο "Ανεπίδεκτη διόρθωσης" και παρουσιάζεται από τις 17 Οκτωβρίου, κάθε Τετάρτη και Πέμπτη, στη Β' Σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας από την Τάνια Παλαιολόγου και τον Μιχάλη Κοιλάκο στη σκηνοθεσία. "Προσπάθησε να σταθεί δίπλα στο γεγονός για να μπορέσει να το καταγράψει, ώστε να αποκτήσουν φωνή τα θύματα του πολέμου. Η προσωπική της εμπλοκή όμως στα γεγονότα την τοποθέτησε στην καρδιά της ίδιας της της έρευνας. Χωρίς να το καταλάβει βρέθηκε στη θέση των τόσων θυμάτων βασανιστηρίων των οποίων τις ιστορίες είχε καταγράψει, έπεσε θύμα εικονικής εκτέλεσης, δέχτηκε απειλές, κλήθηκε να λάβει μέρος σε διαπραγματεύσεις", μας αφηγείται η ηθοποιός Τάνια Παλαιολόγου. Το έργο, γραμμένο από τον Στέφανο Μασίνι, πρωτοανέβηκε το 2014 στο ΚΕΤ.
Το "Ύψωμα 731" στο "Πορεία"
Παθιασμένος με την Ιστορία ο ηθοποιός, μουσικός και σκηνοθέτης Άρης Μπινιάρης, εμπνέεται και συγκινείται, όπως μας λέει από το ιστορικό γεγονός του 1941, στο Ύψωμα 731, όπου ο ολιγάριθμος ελληνικός στρατός κατορθώνει μια συντριπτική νίκη επί του πολυάριθμου ιταλικού. Στη μάχη που δόθηκε τα γεγονότα και οι αριθμοί αγγίζουν τη σφαίρα του παράδοξου όσον αφορά τον μικρό αριθμό των Ελλήνων οπλιτών αλλά και τους τρόπους με τους οποίους αντιμετώπισαν ιταλική επίθεση μυθικών διαστάσεων. Το γεγονός, που ο Άρης το χαρακτηρίζει "σύγχρονες Θερμοπύλες", γίνεται παράσταση που κάνει πρεμιέρα στις 18 Φεβρουαρίου στο Θέατρο "Πορεία". "Με συγκινεί βαθιά και το συμβολικό της ιστορίας. Συμβολικά και υπαρξιακά είναι κάτι το συγκλονιστικό. Στρατιώτες κι αξιωματικοί 'θάφτηκαν' μέσα στη γη για να σωθούν από τις οβίδες και στη συνέχεια βγήκαν για να επιτεθούν σκοτώνοντας τους Ιταλούς. Αυτοί οι ελάχιστοι, σαν να καταδύθηκαν στον Άδη και αναδύθηκαν από αυτόν για να νικήσουν", προσθέτει.
"Eterna" της Ετέλ Ατνάν στο "Άττις"
Το νέο έργο, με τον τίτλο "Eterna", της Ετέλ Αντνάν, αυτής της σπουδαίας ποιήτριας από την Ανατολή, με μητέρα Ελληνίδα και πατέρα Σύρο, που έζησε στο Λίβανο, στις ΗΠΑ και στο Παρίσι, είναι η νέα παραγωγή του Θεάτρου "Άττις" που θα κάνει πρεμιέρα την προσεχή άνοιξη. "Στο έργο της υπάρχει η αγωνία με την οποία ταυτίζομαι απόλυτα, του ξεριζωμού και της προσφυγιάς", δηλώνει στην "Αυγή" ο σκηνοθέτης Θόδωρος Τερζόπουλος, προσθέτοντας πως "το ταξίδι του καλλιτέχνη είναι προσφυγικό. Ταξιδεύει από τόπο σε τόπο, από χώρα σε χώρα, από κατάσταση σε κατάσταση. Όλη αυτή η μετακίνηση, που δεν έχει τελειωμό, εμπεριέχει την περιέργεια για νέους τόπους και γεγονότα. Εμείς οι καλλιτέχνες είμαστε πρόσφυγες και αυτό εκπορεύεται από μια βαθιά οντολογική ανάγκη. Είναι βαθιά μέσα στη ζωή του ανθρώπου. Αυτός είναι και ο πυρήνας του έργου της Αντνάν με τον προσωρινό τίτλο 'Eterna', δηλαδή αέναο, ατέλειωτο ταξίδι. Σε πρώτο πολιτικό επίπεδο είναι οι διωγμοί μέσα από τους πολέμους και οι εξορίες και από την άλλη το προσωπικό ταξίδι του καθένα μας, του αναχωρητή και του πρόσφυγα, που δεν τελειώνει ποτέ".
Στο Δημοτικό του Πειραιά και του συμμετοχικού ουμανισμού
Ο όρος πάνω στον οποίο κινείται το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά είναι, όπως επιμένει ο Νίκος Διαμαντής, ο συμμετοχικός ουμανισμός, "μια διαφορετική προσέγγιση του πολιτισμού, όρος κοινωνικός και πολιτικός, καθώς ξεκινάει από τη σύγχρονη αντίληψη πως, μετά το μεταμοντέρνο και μεταδραματικό, όλος ο πολιτισμός έχει στραφεί σε έναν πολιτισμό δικαιώματος". "Με βάση αυτό το κριτήριο, το Δημοτικό φρόντισε να δημιουργήσει ένα πολύπλευρο πρόγραμμα που αφορά στο άνοιγμα στους πολίτες, στην πόλη, στις δομές της κοινωνίας, στους ανθρώπους που βρίσκονται στην άκρη". Το φετινό "Άνοιγμα στην Πόλη" "έχει τον τίτλο 'Ανθρωπότητες'". "Ο 'Βόυτσεκ' έργο βαθιά πολιτικό, σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου και το 'Πεθαίνω σα χώρα' του Δημητριάδη, ένα υπαρξιακό και πολιτικό ποίημα αναστοχασμού πάνω στη χώρα σε σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη. Τρεις πληγές της ελληνικής ιστορίας, μια ποιητική και υπαρξιακή κραυγή", όπως λέει. Το έργο θα ανέβει για τρεις παραστάσεις, η πρώτη με τίτλο "Εκπνοή" θα είναι στις 13 Δεκεμβρίου επέτειο του θανάτου του Βεάκη, Πειραιώτη και σπουδαίου θεατρανθρώπου, η δεύτερη στις 12 Φεβρουαρίου, επέτειο της υπογραφής της Συμφωνίας της Βάρκιζας, με τον τίτλο "Εκδρομή" και η τρίτη στις 9 Απριλίου, επέτειο της εισόδου των Γερμανών στην Αθήνα, με τον τίτλο "Εκταφή".
"Προσωπική Συμφωνία" στο "Από Μηχανής"
Βραβευμένο έργο του Ρόναλντ Χάργουντ, το "Προσωπική Συμφωνία" ανεβαίνει από τις 7 Νοεμβρίου στο "Από Μηχανής Θέατρο" σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μυλωνά, αφηγούμενο την ιστορία του Βίλχελμ Φουρτβένγκλερ, του σημαντικότερου Διευθυντή Ορχήστρας, που μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στο κατεχόμενο Βερολίνο, θα κατηγορηθεί για τη σχέση του με το ναζιστικό καθεστώς και θα υποβληθεί σε ανάκριση από τους Αμερικανούς. Την ανάκριση αναλαμβάνει ο ταγματάρχης Άρνολντ, ο οποίος δείχνει αποφασισμένος να αποδείξει πως ο μουσικός υπήρξε στέλεχος των ναζί κι εκμεταλλεύτηκε τα προνόμια που του προσέφερε το Κόμμα. Τα αποδεικτικά στοιχεία είναι μηδαμινά. Ωστόσο τα επιχειρήματα του Φουρτβένγκλερ σχετικά με τη "διατήρηση της γερμανικής μουσικής παράδοσης και των υψηλών αξιών", συγκρούονται με τις ανεξίτηλες μνήμες του ταγματάρχη από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τους αμέτρητους νεκρούς.
"Μαθήματα Πολέμου" στο Μέγαρο
Τα "Μαθήματα Πολέμου" σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη επιστρέφουν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και στο Υποσκήνιο Β' Αίθουσας Α. Τριάντη για 10 παραστάσεις από την Παρασκευή 21 έως την Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου. Μια πρωτότυπη δραματοποιημένη απόδοση της Ιστορίας του Θουκυδίδη, σε δραματουργία Γιάννη Λιγνάδη, που επιχειρεί να αναδείξει τη διαχρονική και οικουμενική ουσία της "τραγωδίας του πολέμου", τους σκοτεινούς και πολύπλοκους μηχανισμούς πίσω από το πολεμικό φαινόμενο. Η παράσταση επιχειρεί να αποτελέσει ένα γόνιμο μάθημα: σε γνωστικό επίπεδο, συνδυάζοντας τη γνώση του αρχαίου ιστορικού λόγου με τον σύγχρονο πολιτικό προβληματισμό, και σε ψυχαγωγικό επίπεδο, επικοινωνώντας τα τραγικά συναισθήματα που παράγει η πολεμική βία.
Τα "Μαθήματα Πολέμου ΙΙ" που θα παρουσιασθούν την άνοιξη πραγματεύονται τα πολιτικά οράματα του Αλκιβιάδη και τη διάψευσή τους στην καταστροφική για τους Αθηναίους εκστρατεία στη Σικελία.
"Φαρενάιτ 451": η θερμοκρασία που καίγεται το χαρτί
Το "Φαρενάιτ 451" του Ρέι Μπράντμπερι που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, θα ανέβει από τις αρχές Νοεμβρίου στο Θέατρο "Πόρτα". Μια συγκλονιστική ιστορία για ένα μελλοντικό ολοκληρωτικό καθεστώς, όπου τα βιβλία καταστρέφονται και ο πρωταγωνιστής του έργου, διώκτης αρχικά των αντιφρονούντων, μεταστρέφεται όταν έρχεται σ’ επαφή με τον μυστικό κόσμο των βιβλίων.
Το έργο θέτει ερωτήματα όπως το πώς μπορεί να διαλυθεί το εφιαλτικό πρόσωπο του ολοκληρωτισμού και αν μπορεί η διεκδίκηση της "προσωπικής ανάγνωσης" να προκαλέσει στο σύστημα ρήγματα ελευθερίας. Ένα κείμενο που γράφτηκε το 1953 και ανήκει ήδη στα κλασικά του 20ού αιώνα. Ένα βιβλίο που μαζί με το "1984" του Τζωρτζ Όργουελ και το "Θαυμαστός καινούργιος κόσμος" του Χάξλεϊ αποτελούν μιαν άτυπη τριλογία της δυστοπικής συνέχειας αυτού του κόσμου. Στο απελπισμένο και απελπιστικό τοπίο του "Φαρενάιτ 451" υπάρχουν άνθρωποι που διαφοροποιούνται, που δεν συναινούν, που υπερασπίζονται τις επιλογές. Αυτοί είναι οι άνθρωποι-βιβλία. Εκείνοι που έχουν αποστηθίσει τα βιβλία αφού δεν μπορούν να τα έχουν.
