Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Ο Μπέκετ ξαναδιαβασμένος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο Μπέκετ ξαναδιαβασμένος

Το θέατρο του Σάμιουελ Μπέκετ αρχικά θεωρήθηκε πως ανήκει στο λεγόμενο “Θέατρο του Παραλόγου”. Τι είναι όμως το “παράλογο”; Ο Μπέκετ έγραψε κυρίως μετά το τέλος του μεγάλου Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου και όσων εφιαλτικών ακολούθησαν, με την απειλή του πυρηνικού ολέθρου να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια δικαίων και αδίκων. Έγραψε μέσα σε έναν κόσμο και για έναν κόσμο στερημένο από νόημα, με τον άνθρωπο ένα ασήμαντο μόριο σκόνης ριγμένο τυχαία στη δίνη ενός ακατανόητου, τυφλού, βωβού, κωφού σύμπαντος, δίχως αρχή, μέση ή τέλος. Ας όψονται όμως οι “ευπρεπείς διανοούμενοι”, που με τον μηχανιστικό θετικισμό τους (δύο και δύο ίσον τέσσερα) και με τις άλλες δηλητηριώδεις διανοητικές κατασκευές τους (“ο άνθρωπος είναι ό,τι τελικά γίνεται” και “η κόλαση είναι οι άλλοι”, ενδεικτικά αναφέρω), απομάγευσαν τη ζωή (χρησιμοποιώ συνειδητά τον όρο του Μαξ Βέμπερ) και τη συρρίκνωσαν στα δικά τους περιορισμένα μέτρα. Ο Μπέκετ δεν έχει να κάνει τίποτα με αυτούς. Το όραμά του δεν περιορίζεται στον υπάρχοντα, εν πολλοίς φτιαχτό, με τις άπειρες δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, “ορίζοντα των γεγονότων”. Αντίθετα, ξεπερνάει συστημικά την ποσοτική τους άθροιση χάριν της ποιοτικής ιδία της ποιητικής, για να παράσχει στον άνθρωπο προμηθεϊκές ελπίδες.

Όπως καίρια επισημαίνει ο σκηνοθέτης Σάββας Στρούμπος στο σημείωμα του προγράμματος, που μεταγράφω εδώ μεγάλο μέρος του, επειδή συγκεφαλαιώνει με πιστότητα όλο το ανθρωπιστικό σκεπτικό της παράστασης:

“Η παράστασή μας παίζεται πάνω στα ερείπια του κόσμου, σε ένα μέλλον λιγότερο ή περισσότερο κοντινό μας, όπου διατηρούνται ανοιχτά όλα τα τραύματα από το παρόν και το παρελθόν της ανθρωπότητας. Αλλά και οι προσδοκίες. Σε αυτό το οριακό σημείο ύπαρξης του ανθρώπου, ποιες είναι οι ελάχιστες δυνατές προϋποθέσεις επανεκκίνησης της ζωής, μιας ζωής που να αξίζει να τη ζήσει κανείς; Στο 'Περιμένοντας τον Γκοντό' βρήκαμε δύο πιθανές απαντήσεις και εκεί στηρίξαμε τη δουλειά μας: η προσπάθεια επικοινωνίας και συνύπαρξης με τον άλλο, με αυτόν που έχουμε απέναντί μας, παρά τα όποια εμπόδια, ακόμα κι όταν αυτά φαίνονται αξεπέραστα. Αλλά και η προσπάθεια επικοινωνίας με τον άλλον (σ.σ.: ξένο) μέσα μας, με αυτή την άγνωστη και σκοτεινή περιοχή των απωθημένων επιθυμιών και φόβων, των ξεχασμένων αισθήσεων και ενστίκτων, την περιοχή του ζωώδους και του θεϊκού, εκεί όπου γεννούνται η τρέλα και το όνειρο, το παραλήρημα και ο εφιάλτης.

Αυτό το ταξίδι προσπαθήσαμε να κάνουμε προς τον άλλον μέσα μας και προς τον άλλον έξω, απέναντί μας. Περιμένοντας τι; Τη λύτρωση της ζωής από τα δεσμά του θανάτου; Τη συνάντησή μας με το ανθρώπινο; Το τίποτα ή το περιμένοντας, όπως λέει περιπαικτικά ο Μπέκετ;".

Αποτιμώντας από την πλευρά μου την παράσταση, θα πρόσθετα δύο πράγματα κυρίως: ότι μεταβαίνει γενναία από τους επιπόλαιους Επιμηθείς της εποχής μας στους προφητικούς Προμηθείς της. Όπως, κυρίως, τον για χρόνια επισκιασμένο από το σαρτρικό είδωλο Αλμπέρ Καμύ, που, ανάμεσα σε άλλα, είναι αναμφισβήτητα ο καλύτερος αναγνώστης του σαιξπηρικού έργου που γέννησε η εποχή μας - ίσως όχι μόνο αυτή.

Θα έλεγα συνοπτικά ότι η παράσταση του Σάββα Στρούμπου διαθέτει κάτι σπάνιο, αποτελεί μια συνειδητά “σαιξπηρική”, μέσω του ιδιοφυούς Καμύ, ανάγνωση του Μπέκετ, που τον δικαιώνει απόλυτα. Από τα τελευταία λόγια που απευθύνει ο Άμλετ στον Οράτιο λίγο πριν πεθάνει (“Ζήσε για να δημιουργήσεις”), μέχρι τη μοιραία απόφαση του Πρόσπερου να σπάσει το ραβδί της τέχνης του, απομαγεύοντας τον κόσμο μας, όλα είναι εκεί. “Παράλογος” είναι ο απομαγευμένος μεταπροσπερικός κόσμος, ο κόσμος χωρίς μαγεία.

Η παράσταση αναδίδει μοναδικό άρωμα Σαίξπηρ και γεύση Μπέκετ. Με το γνωστό ύφος ονειρικού ρεαλισμού του σκηνοθέτη, χαρισματική κίνηση, λόγο και τους εξαίρετους, ισοδύναμους μπεκετικούς - σαιξπηρικούς “αχθοφόρους ονείρων” Δαυίδ Μαλτέζε, Κωνσταντίνο Γώγουλα, Έλλη Ιγγλίζ, ΄Εβελυν Ασουάντ. Στη στέρεη ποιητική μετάφραση του Θωμά Συμεωνίδη, με τα δημιουργικά σκηνικά του Ηλία Παπανικολάου και τους λειτουργικούς φωτισμούς του Κώστα Μπεθάνη να συνεπικουρούν.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL