Ένα κείμενο ταυτισμένο με τη θεατρική του διαδρομή, που «ενεργοποιεί τις ευαισθησίες του με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά», όπως η «Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου, επέλεξε να απευθύνει εκ νέου στο κοινό ο Βασίλης Παπαβασιλείου, εξομολογούμενος πως «η μοναχικότητα του διαβήματός του έχει να κάνει με μια απάντηση στην πρόκληση των καιρών». Υπενθυμίζει πως δηλώνει παρών "στο μέτωπο της πολιτικής πράξης της δημιουργίας" μέσα από τη δουλειά του, από την εποχή του "Τυχοδιώκτη" του Χουρμούζη το 2010, συνεχίζει με το "Του Κουτρούλη ο Γάμος" το 2012, με τον "Κύκλωπα" το 2013, χαρακτηρίζοντας τις παραστάσεις «ένα είδος σχολιαστικής τριλογίας με αφορμή την περίφημη κρίση, δηλαδή την αρχόμενη καταστροφή. Πρόκειται για την προέκταση μιας χειρονομίας και μιας κίνησης που κρατάει αισίως επτά χρόνια, όταν αισθάνθηκα την γη να φεύγει κάτω από τα πόδια μου, όπως όλων των Ελλήνων, και ένιωσα ότι ποτέ δεν ήταν τόσο πρόσφορη η εποχή για να κάνει κανείς θέατρο», υποστηρίζει.
* Τι σηματοδοτεί για εσάς η «Ελένη»;
Η Ελένη παίζει έναν ρόλο δικής μου σχεδίας μέσα στα χρόνια και το τοπίο που ζούμε. Το 2001, όταν την έκανα για πρώτη φορά, ετοιμαζόμασταν να μπούμε στο ευρώ και το 2002 όταν επαναλήφθηκε στο Θέατρο Τέχνης, ήταν η πρώτη χρονιά που κόβονταν εισιτήρια σε ευρώ. Όταν παίχτηκε το καλοκαίρι του 2009, έγιναν οι εκλογές που προετοίμασαν τελικώς την έλευση του Μνημονίου. Η τελευταία παράσταση έγινε στην Κύπρο, όταν η κυπριακή Βουλή είχε ψηφίσει την ενίσχυση της Ελλάδας, η οποία είχε μπει στο Μνημόνιο. Από το 2001, με την αναμονή και την έλευση του ευρώ, περάσαμε στο 2009-2010 με την έλευση του πρώτου Μνημονίου, και φτάσαμε στο 2017, με την πορεία στην έρημο.
* Τι είναι αυτό που σας κινητοποιεί σε αυτό το κείμενο ώστε να επανέρχεσθε;
Πρέπει κανείς να έχει ορισμένους βασικούς συνομιλητές. Τα τελευταία χρόνια είχα τον ίδιο μου τον εαυτό σε μια εκδοχή συγγραφική. Η "Ελένη" παίρνει θέση μέσα σε αυτό το παζλ όπου εντάσσονται και το "Σιχτίρ ευρώ" και το "Relax Mylotis", διότι υπάρχει ένας συντελεστής σκηνικής υπογραφής στο έργο του Ρίτσου που δίνει κάποια χαρακτηριστικά πρωτοτυπίας στην όλη προσέγγιση. Είναι κάτι που δεν μπορώ να πω πως δεν μου ανήκει σε έναν βαθμό, με έναν τρόπο διαφορετικού ανεβάσματος ενός έργου μεγάλου ποιητή. Μια συνομιλία με ένα κείμενο που ενεργοποιεί και δικές μου ευαισθησίες με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά.
* Τι είναι αυτό που φέρει το κείμενο του Ρίτσου και ενεργοποιεί αυτήν την συνομιλία;
Το μεγαλείο του ποιητικού κατορθώματος του ίδιου του Ρίτσου, που παίρνει το μέγεθος των ονομάτων, Ελένη, Φαίδρα, Χρυσόθεμις, Αγαμέμνων, Αίας, και κάνει ένα κάτοπτρο των πραγμάτων για να καθησυχάσει τον άνθρωπο, ως γνήσιος και μεγάλος φιλάνθρωπος ποιητής, και να πει, "ηρεμήστε, παιδιά, όπως κι αν σας λένε, στο τέλος πρωταγωνιστές είναι τα ανώνυμα πράγματα. Και όλα αυτά τα ελάχιστα που φτιάχνουν την πραγματικότητα της ζωής των ανθρώπων μακράν του μεγάλου θεάτρου της ιστορίας". Και μέσα σε αυτό υπάρχει κάτι που λέγεται νόμος της φθοράς και νόμος του τέλους της ομορφιάς που εγκυμονεί μια νέα γέννηση κάθε φορά.
* Τι εμπεριέχει αυτό που επιλέγετε κάθε φορά να αφηγηθείτε και τι είναι αυτό που σας οδηγεί στην αναζήτηση κειμένων και λέξεων;
Η μοναχικότητα του διαβήματός μου έχει να κάνει με μια απάντηση στην πρόκληση των καιρών. Στην περίπτωση των δυο κειμένων μου, ήμουν ο απόλυτος συνομιλητής του εαυτού μου αλλά όχι μόνος μου, υπήρχαν κι άλλες φωνές μέσα στα δυο κείμενα, στο "Σιχτίρ" και στο "Relax", κι εγώ απλώς είχα την ευθύνη της τελικής διατύπωσης. Ο Ρίτσος είναι ένας συνομιλητής μιας δημιουργικής χειρονομίας, με την οποία ανανεώνεται και το δικό μου κουράγιο για τη ζωή.
* Τι είναι αυτό που σας απασχολεί και σας βασανίζει ως μια επόμενη χειρονομία μέσα από κείμενα;
Υπάρχει μια σειρά σχεδίων που έχουν ορίζοντα τα διακόσια χρόνια από την ελληνική επανάσταση, όπου φαντάζομαι ότι θα καταλήξουμε με έναν μεγάλο πανηγυρισμό με πολλά πυροτεχνήματα και πολλές επιβεβαιώσεις της αθάνατης ελληνικής ικανότητας να μην παίρνουμε τον εαυτό μας στα σοβαρά, αλλά να σπάμε τα μούτρα μας και να συνεχίζουμε. Υπάρχει ένας κόσμος που ζητάει από το θέατρο κάτι παραπάνω, τη συνάντηση με κάποιον που δεν καλεί τους ανθρώπους για να επιδείξει δεξιοτεχνία και να κάνει ρόλους, αλλά για να συνομιλεί μαζί τους. Αποτέλεσμα του τέλους και της συρρίκνωσης, της υποβάθμισης αυτού του στοιχείου που ήταν καθοριστικό στα ελληνικά πράγματα από καταβολής κράτους και λέγεται πολιτική. Η ήττα της κυρίαρχης εκδοχής να κάνουμε πολιτική στην Ελλάδα είναι κάτι που ανοίγει τον δρόμο για διεκδικήσεις τρόπου συνύπαρξης όπως είναι και το θέατρο. Οι άνθρωποι έχουν απορίες, ανάγκη για σύναξη. Αισθάνομαι ότι ο κόσμος καταφάσκει σε μια συνθήκη συνύπαρξης με τον πομπό.
* Όταν η τέχνη αφουγκράζεται την ζωή, τι περισσότερο από μια παρηγοριά μπορεί να προσφέρει;
Δεν περιμένουμε τίποτα πια, ούτε από την τέχνη. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια φάση όπου κάτι έχει τελειώσει και το ξέρουμε όλοι. Βέβαια, άμα λες την καταστροφή κρίση, δεν το ξέρεις, καθώς με τις λέξεις παίζεται το έργο. Κι εμείς που έχουμε ένα προνόμιο να απευθυνόμαστε στον κόσμο και να τον καλούμε λέγοντας "ελάτε απόψε στις εννιά και μπορεί να συμβεί κάτι μεταξύ μας" κρινόμαστε από τη διαχείριση αυτού του προνομίου.
